Διωγμοί και εξάπλωση του Χριστιανισμού.
Πρόσωπα και μαρτυρίες
Ι. Πολύχρονοι διωγμοί
Ύστερα, οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες, με σκληρά διατάγματα, δίωξαν πολλές φορές την Εκκλησία. Αιτία ήταν το κήρυγμα των χριστιανών για αγάπη, δικαιοσύνη και ισότητα μεταξύ των ανθρώπων. Όλα αυτά θεωρήθηκαν επικίνδυνα για τη ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Ακόμη, η άρνηση των χριστιανών να λατρεύουν τους αυτοκράτορες σαν θεούς, όπως το επέβαλε τότε ο νόμος.
Μια άλλη αιτία των διωγμών ήταν και οι ψεύτικες κατηγορίες σε βάρος των χριστιανών. Τους κατηγορούσαν δηλαδή ότι στις συγκεντρώσεις τους συνωμοτούσαν εναντίον του κράτους. Με την εξάπλωση του Χριστιανισμού θίγονταν τα συμφέροντα πολλών που είχαν σχέση με τα είδωλα, π.χ. των ιερέων, των αγαλματοποιών και εμπόρων σχετικών ειδών.
Τέλος, οι χριστιανοί έγιναν τα «εύκολα θύματα» για ό,τι κακό συνέβαινε∙ θεομηνίες, πλημμύρες, σεισμοί, πυρκαγιές κ.ά. που από καμιά εποχή δεν λείπουν, όλα αυτά υποτίθεται ότι τα έστελναν οι θεοί από οργή από τους χριστιανούς, επειδή δεν τους λάτρευαν.
Ο επόμενος διωγμός οφείλεται σ’ ένα σκληρό και φιλοχρήματο αυτοκράτορα, τον Δομιτιανό, που νόμισε ότι κινδύνευε η βασιλεία του από τους χριστιανούς.
Ο πιο σκληρός και άγριος απ’ όλους τους διωγμούς έγινε από τον αυτοκράτορα Δέκιο. Αυτός νόμισε ότι θα κατάφερνε να ξεριζώσει οριστικά τη χριστιανική πίστη, που πίστευε πως ήταν η αιτία της παρακμής της απέραντης αυτοκρατορίας του.
Τελευταίος ήταν ο διωγμός του αυτοκράτορα Διοκλητιανού. Τον ανησύχησε ιδιαίτερα η αύξηση του αριθμού των χριστιανών μέσα στους κρατικούς και στρατιωτικούς υπαλλήλους και με τον διωγμό αυτόν προσπάθησε να εξαφανίσει κάθε χριστιανικό στοιχείο από τις δημόσιες υπηρεσίες και τον στρατό.
ΙΙΙ. Το τέλος των διωγμών και η εξάπλωση του Χριστιανισμού
Πατέρας του Κωνσταντίνου ήταν ο Κωνστάντιος ο Χλωρός, Καίσαρας της Γαλατίας και μητέρα του η Ελένη. Ο Κωνσταντίνος γεννήθηκε στη Νίσσα της σημερινής Σερβίας το 274 μ.Χ. Ύστερα από τον θάνατο του πατέρα του Ο Κωνσταντίνος ανακηρύχθηκε από τον στρατό διάδοχός του. Χρειάστηκε όμως να κάνει πολλούς πολέμους για να εδραιώσει τη θέση του. |
Τη νύχτα είδε στον ύπνο του τον Χριστό να τον ενθαρρύνει. Όταν ξύπνησε, με εντολή του ετοιμάστηκε ένα λάβαρο που το κοντάρι του κατέληγε σε σταυρό. Πάνω σ’ αυτό έβαλαν και ένα χρυσό στεφάνι με το μονόγραμμα του Χριστού. Κάτω απ’ αυτό κρέμασαν πολύτιμο τετράγωνο ύφασμα με τις εικόνες του αυτοκράτορα και των γιων του. Ο ενθουσιασμός των χριστιανών στρατιωτών, όταν είδαν το λάβαρο, ήταν μεγάλος. Στη μάχη νίκησε ο Κωνσταντίνος, ο οποίος από τότε και μετά στράφηκε οριστικά στον Χριστιανισμό.
Όταν το 323 ο Κωνσταντίνος έγινε αυτοκράτορας σε ολόκληρο το ρωμαϊκό κράτος προστάτεψε με πολλούς τρόπους τον χριστιανισμό: επέστρεψε στους χριστιανούς τους ναούς και τις περιουσίες τους που είχαν δημευτεί την περίοδο των διωγμών, καθιέρωσε την Κυριακή ως ημέρα γιορτής και αργίας, έκτισε ναούς στην καινούργια πρωτεύουσα, καταπολέμησε τις αιρέσεις κ.ά.
ΙV. Γιορτές μνήμης / τόποι λατρείας
Ο ναός κατασκευάστηκε από την Αγία Ελένη, τη μητέρα του Μεγάλου Κωνσταντίνου, στα μέσα του 4ου αιώνα. Στον ναό που έχτισε η Αγία Ελένη συμπεριέλαβε τον Πανάγιο Τάφο μαζί με τον Γολγοθά και το Σπήλαιο. Από τότε πέρασε μεγάλες περιπέτειες και καταστροφές.
Στη σημερινή του μορφή κατασκευάστηκε το 1810. Το 1958 Ορθόδοξοι, Ρωμαιοκαθολικοί και Αρμένιοι άρχισαν την αποκατάσταση και συντήρηση του μνημείου.
Η Ελένη έκτισε πολλές εκκλησίες. Στη Ρώμη (Τιμίου Σταυρού), στην Κωνσταντινούπολη (Αγίων Αποστόλων), στη Βηθλεέμ (βασιλική της Γεννήσεως) και στο Όρος των Ελαιών (βασιλική της Γεθσημανή). Το 326 μ.Χ. πήγε στην Ιερουσαλήμ, όπου «μὲ μέγαν κόπον καὶ πολλὴν ἔξοδον καὶ φοβερίσματα ηὗρεν τὸν τίμιον σταυρὸν καὶ τοὺς ἄλλους δύο σταυροὺς τῶν ληστῶν», όπως γράφει ο Κύπριος Χρονογράφος Λεόντιος Μαχαιράς. Μετά τον θάνατό της, ο Μ. Κωνσταντίνος την ενταφίασε στον ναό των Αγίων Αποστόλων.
Οι Βυζαντινοί τιμούσαν ιδιαίτερα τον Μέγα Κωνσταντίνο και την Αγία Ελένη. Έτσι, άρχισαν να τους απεικονίζουν μαζί να κρατούν ανάμεσά τους τον Σταυρό. Η Εκκλησία τους ανακήρυξε ισαποστόλους και η μνήμη τους τιμάται στις 21 Μαΐου.
Κάθε χρόνο στις 21 Μαΐου, κατά την καθιερωμένη εορτή των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, στη βόρεια Ελλάδα αναβιώνει το έθιμο της τελετουργίας των Αναστεναρίων. Το έθιμο τελείται από τις αρχές του 20ού αιώνα από πρόσφυγες του νομού Θράκης.
Τον ξύλινο Σταυρό, που πάνω του σταυρώθηκε ο Χριστός, τον βρήκε μετά από πολλά χρόνια κάπου στην Ιερουσαλήμ η Αγία Ελένη, κάτω από τα χώματα. Ο λαός, σαν έμαθε πως βρέθηκε ο Σταυρός, θέλησε να τον δει και να τον προσκυνήσει. Γι’ αυτό ο πατριάρχης των Ιεροσολύμων τον ύψωσε μέσα στον ναό, ενώ ο κόσμος έκλαιγε από χαρά. Η Αγία Ελένη φρόντισε να χτιστεί στον τόπο εκείνο ο ναός της Αναστάσεως και να τοποθετηθεί μέσα ο Σταυρός. Μετά από χρόνια, οι Πέρσες κυρίευσαν την Ιερουσαλήμ. Μαζί με άλλα λάφυρα πήραν στη χώρα τους και τον Τίμιο Σταυρό. Αυτή η προσβολή ήταν σαν αγκάθι στις καρδιές των πιστών. Αργότερα, ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Ηράκλειος νίκησε τους Πέρσες. Πήρε πίσω τον Τίμιο Σταυρό και τον έφερε στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί ο Σταυρός υψώθηκε και πάλι μπροστά στον λαό, που παρακολουθούσε με ευλάβεια και συγκίνηση. Όλα αυτά τα θυμούνται οι χριστιανοί στις 14 Σεπτεμβρίου, τη μέρα δηλαδή της γιορτής της Ύψωσης του Τιμίου Σταυρού. |
Συνήθιζαν να λένε για τον βασιλικό:
κι αν γείρουν τα κλωνιά του,
ρίξε νερό στη ρίζα του
να 'ρθει στα πρωτινά του».
Από τη μέρα αυτή και οι ναυτικοί σταματούν τα μακρινά ταξίδια, όπως συμβουλεύει και η κοινή παροιμία: «Του Σταυρού σταύρωνε και δένε ή του Σταυρού κοίτα και τ' άι-Γεωργιού ξεκοίτα». Άλλη παροιμία λέγει: «Του Σταυρού σταύρωνε και σπέρνε».
Το βράδυ της παραμονής τα παιδιά πηδούν φωτιές.
ΔΙΩΓΜΟΣ | ΑΦΟΡΜΗ | ΚΥΡΙΟΤΕΡΟΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ |
Νέρωνας (54-68 μ.Χ.) | Πυρκαγιά στη Ρώμη | Πέτρος, Παύλος |
Δομιτιανός (81-96 μ.Χ.) | Φόρος διδράχμου | Διονύσιος, Τιμόθεος, Φλάβιος, Κλήμης, Δομιτίλλα, Ακύλιος |
Τραϊανός (98-117 μ.Χ.) | Ερώτημα επάρχου | Ιγνάτιος, Φωκάς, Κλήμης Ρώμης, Πρόκλος, Ιλάριος |
Μάρκος Αυρήλιος (161-180 μ.Χ.) | Ατυχήματα | Παρασκευή, Πολύκαρπος, Ιουστίνος, Κοδράτος |
Σεπτίμιος Σεβήρος (193-211 μ.Χ.) | Προσηλυτισμός | Ειρηναίος, Λεωνίδης, Ευτυχία, Περπέτουα, Χαράλαμπος, Χριστίνα, Μαρκέλλα |
Δέκιος (249-251 μ.Χ.) | Θρησκευτικός φανατισμός | Φλαβιανός Ρώμης, Καλλιόπη, Αλέξανδρος Ιεροσολύμων, Βαβύλας, Τρύφων |
Διοκλητιανός (284-305 μ.Χ.) | Θρησκευτικός φανατισμός | Γεώργιος, Δημήτριος, Κυριακή, Ευφημία, Προκόπιος |
Γαλέριος (305-311 μ.Χ.) | Θρησκευτικός φανατισμός | Μαρκελλίνος Ρώμης, Ερμόλαος, Αικατερίνη, Παντελεήμων, Λουκιανός Αντιοχείας |
ΙΙ. «Χριστιανός ειμί»: Μάρτυρες από ελεύθερη επιλογή
- Οι Σαδδουκαίοι τα μέλη του ιουδαϊκού συνεδρίου ήταν αγανακτισμένοι για όσα κήρυτταν οι απόστολοι. Έτσι, ο Πέτρος και ο Ιωάννης ανακρίθηκαν, βασανίστηκαν, απειλήθηκαν και ρίχτηκαν στη φυλακή. (Πράξ. 4 και 5)
Από τη δημιουργία της πρώτης χριστιανικής κοινότητας, η Εκκλησία είχε στραμμένο το ενδιαφέρον της σε όσους είχαν ανάγκη και αγωνιζόταν να ανακουφίσει τον πόνο και τη δυστυχία των ανθρώπων. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έδειχνε για όσους μπορούσαν να είναι θύματα εκμετάλλευσης, όπως οι χήρες γυναίκες και τα παιδιά. Καθώς οι κοινότητες αυξάνονταν και μεγάλωναν, μεγάλωναν και οι ανάγκες. Και άρχισαν να δημιουργούνται προβλήματα. Κάποιοι παραπονούνταν ότι γίνονταν αδικίες σε βάρος χηρών γυναικών στη διανομή των τροφίμων. Γι’ αυτό τον λόγο, οι απόστολοι ζήτησαν από τα μέλη της Εκκλησίας να εκλέξουν εφτά άντρες για να αναλάβουν το σωστό μοίρασμα των τροφίμων και φροντίδα των μελών της κοινότητας. Αυτοί ήταν οι επτά διάκονοι: ο Φίλιππος, ο Πρόχορος, ο Νικάνορας, ο Τίμονας, ο Παρμενάς, ο Νικόλαος και ο Στέφανος. |
Ο Στέφανος, γεμάτος πίστη και δύναμη, ήταν αφοσιωμένος με ζήλο στα καθήκοντά του. Ταυτόχρονα μιλούσε σ’ όλο τον κόσμο για τον Ιησού. Αυτό προκάλεσε κάποιους που τον κατηγόρησαν για βλασφημία του Θεού και τον οδήγησαν σε δίκη. Ο Στέφανος στην απολογία του μπροστά στο ιουδαϊκό συνέδριο έβγαλε ένα μακρύ λόγο, κατακρίνοντας τη στάση των Ιουδαίων προς τον Χριστό και υποστηρίζοντας με σθένος την πίστη του. Οι ιερείς που τον δίκαζαν εξαγριώθηκαν και αποφάσισαν τη θανάτωσή του που έγινε με λιθοβολισμό. Καθώς είναι ο πρώτος χριστιανός που μαρτύρησε για τον Χριστό ονομάστηκε πρωτομάρτυρας. Η μνήμη του τιμάται στις 27 Δεκεμβρίου. Ο Στέφανος, την ώρα του μαρτυρίου του, έπεσε στα γόνατα και φώναξε δυνατά: «Κύριε, μη στήσης αυτοίς την αμαρτίαν ταύτην», δηλαδή, «Κύριε, μη λογαριάσεις σε αυτούς αυτή την αμαρτία». Το κήρυγμα του Χριστού σε όλους τους λαούς χωρίς καμιά εξαίρεση Γράφει ο απόστολος Παύλος σε μια επιστολή του: Όταν κηρύττω το ευαγγέλιο, ενεργώ ως ιερέας του Θεού, για να γίνουν όλοι αυτοί οι λαοί προσφορά ευπρόσδεκτη από τον Θεό, αγιασμένη από το Άγιο Πνεύμα… δεν θα τολμήσω να αναφέρω τίποτε παραπάνω από όσα έκανε ο Χριστός… Όλα είναι έργο του Χριστού για να δεχτούν οι διάφοροι λαοί το ευαγγέλιο… Έτσι, με την κηρυκτική δράση μου γέμισε όλος ο χώρος από την Ιερουσαλήμ ως την Ιλλυρία από το ευαγγέλιο του Χριστού. Πάντοτε όμως κήρυττα το ευαγγέλιο εκεί όπου δεν είχε ακόμα ακουστεί το όνομα του Χριστού… σύμφωνα με τα λόγια της Γραφής: Θα τον δουν αυτοί στους οποίους δεν τον είχαν αναγγείλει και θα τον καταλάβουν όσοι δεν τον είχαν καν ακουστά. Ρωμ 15, 14-21 ΠΗΓΗ: https://eclass31.weebly.com/thetaepsilonmualphatauiotakappa942-epsilonnu972tauetataualpha-21.html#.WXscxIiLQ2w |