«Οποιος ελεύθερα συλλογάται,
συλλογάται καλά».
Ρήγας Βελεστινλής
«Το έθνος πρέπει να μάθει να θεωρεί
εθνικό ό,τι είναι αληθινό».
(Διονύσιος Σολωμός)
Οι Φιλικοί είχαν επιλέξει η Επανάσταση να ξεκινήσει από την Πελοπόννησο, επειδή:
είχε ορεινό έδαφος και κατάλληλο για κλεφτοπόλεμο,
πολλοί πρόκριτοι ήταν μέλη της Φιλικής Εταιρείας, και
ο ελληνικός πληθυσμός εκεί ήταν πολύ περισσότερος από τον τουρκικό.
Ως έναρξη της Επανάστασης είχε οριστεί η 25η Μαρτίου, για συμβολικούς λόγους (ταυτόχρονα με τον ευαγγελισμό της Θεοτόκου). Γι’ αυτόν τον λόγο ο Παπαφλέσσας, παπάς και αγωνιστής, μαζί με τον Κολοκοτρώνη, κλέφτη και οπλαρχηγό, όργωναν τα χωριά της Πελοποννήσου για να ξεσηκώσουν τους ραγιάδες, αλλά και να πείσουν όσους προεστούς ήταν δύσπιστοι για την αναγκαιότητα της Επανάστασης. Ταυτόχρονα ξεκινούσε και η λειτουργία των μπαρουτόμυλων της Δημητσάνας.
Οι κινήσεις αυτές ανησύχησαν τους Τούρκους. Κάλεσαν, υποτίθεται για σύσκεψη, τους προεστούς στην Τριπολιτσά (Τρίπολη). Τους λίγους που πήγαν, όμως, τους φυλάκισαν και τους κράτησαν ομήρους.
Η Επανάσταση, τελικά, ξεκίνησε κατά τα τέλη Μαρτίου, σε διάφορες περιοχές: \Στις 17 Μαρτίου ξέσπασε στην Μάνη, στις 20 Μαρτίου στην Γορτυνία, στις 21 στα Καλάβρυτα και στην Πάτρα καιστις 23 στην Καλαμάτα και το Αίγιο, .
Στις 21 Μάρτη 1821 ο Φιλικός και αρχηγός της Επανάστασης της Πάτρας, ο τσαγκάρης Παναγιώτης Καρατζάς, κάλεσε το λαό της Πάτρας στα όπλα και την άλλη μέρα την ελευθέρωσαν. Ιστορικά λοιπόν η 22η Μάρτη είναι η πρώτη ένοπλη εξέγερση που έγινε στο Μοριά και σε όλη την Ελλάδα το 1821.
Στην Στερεά Ελλάδα, όπου ζούσαν περισσότεροι Τούρκοι, οι συνθήκες για εξέγερση ήταν δυσκολότερες απ' ό,τι στην Πελοπόννησο, αφού εκτός των άλλων η Θεσσαλία –που ήταν έδρα ισχυρών τουρκικών δυνάμεων– βρισκόταν αρκετά κοντά και ήταν εύκολο στους Τούρκους να στείλουν στρατεύματα για να καταστείλουν γρήγορα μια εξέγερση. Παρ' όλα αυτά, στις 27 Μαρτίου ο Αθανάσιος Διάκος και άλλοι οπλαρχηγοί συγκεντρώθηκαν στην μονή Οσίου Λουκά, κοντά στην Λιβαδειά, και ορκίστηκαν «Ελευθερία ή Θάνατο». Οι πρώτες πόλεις που ξεσηκώθηκαν ήταν τα Σάλωνα, η Λιβαδειά, η Θήβα και η Λαμία.
Παρόμοιο κλίμα επικρατούσε και στο Αιγαίο, όπου ένα-ένα τα νησιά ξεσηκώνονταν. Τον Μάιο επαναστάτησαν στην Θεσσαλία οι κάτοικοι του Πηλίου. Με την έλευση, όμως, του γνωστού για την αγριότητά του Τούρκου στρατηγού Μαχμούτ (Δράμαλη), διασκορπίστηκαν. Τον ίδιο μήνα ο Φιλικός Εμμανουήλ Παπάς, με ορμητήριο το Άγιο Όρος, κήρυξε την Επανάσταση στην Μακεδονία. Η τουρκική αντίδραση εκεί, όμως, ήταν άμεση και η εξέγερση καταπνίγηκε.
Οι Οθωμανοί στην εξέγερση των ραγιάδων απάντησαν με τρομοκρατία, δολοφονώντας χριστιανούς σε διάφορες πόλεις και κρεμώντας και τον ίδιο τον πατριάρχη (τον Γρηγόριο Ε΄) στην Κωνσταντινούπολη.
Τον πρώτο καιρό οι επαναστάτες δρούσαν αυθόρμητα και ανοργάνωτα. Όλοι τους ήταν απλοί αγρότες, δεν είχαν σχέση με όπλα και με μάχες, ούτε ήξεραν από πόλεμο. Για όπλα είχαν μόνο τα μαχαίρια τους και τα αγροτικά τους εργαλεία. Ευτυχώς για τους Έλληνες, μεγάλο μέρος του οθωμανικού στρατού της Πελοποννήσου είχε φύγει στην Ήπειρο, για να καταστείλει την ανταρσία του Αλή πασά εναντίον της Υψηλής Πύλης (του σουλτάνου). Αυτό βοήθησε πολύ τους άπειρους επαναστάτες να πετύχουν μερικές πρώτες νίκες, οι οποίες τους ανέβασαν το ηθικό.
Με την εξάπλωση της Επανάστασης, την αρχηγία των στρατιωτικών δυνάμεων των εξεγερμένων ανέλαβε ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης.
. Ερωτήσεις κατανόησης
1. Ποια πλεονεκτήµατα είχε η Πελοπόννησος, ώστε να επιλεγεί ως τόπος έναρξης της Επανάστασης εναντίον των Τούρκων;
2. Ποια µειονεκτήµατα είχε η Στερεά Ελλάδα για το ξέσπασµα της Επανάστασης;
3. Πότε ξεκίνησε η Επανάσταση στην Πελοπόννησο και πότε στην Στερεά Ελλάδα;
4. Οι επαναστάτες ήταν έµπειροι και οργανωµένοι ή άπειροι και ανοργάνωτοι; Από πού φαίνεται αυτό;
5. Ποιο ήταν το γεγονός που διευκόλυνε τα σχέδια και τις κινήσεις των επαναστατών;
6. “...για να ξεσηκώσουν τους ραγιάδες, αλλά και να πείσουν όσους προεστούς ήταν δύσπιστοι.” Αφού οι προεστοί ήταν κι αυτοί Έλληνες, γιατί ήταν δύσπιστοι να ξεκινήσουν έναν αγώνα για την απελευθέρωση των Ελλήνων, δηλαδή και των ίδιων;
7. Γιατί οι Τούρκοι δολοφόνησαν τον πατριάρχη, αφού το προηγούµενο διάστηµα είχε διακηρύξει την αφοσίωσή του στον σουλτάνο, αφορίζοντας την Επανάσταση και τους επαναστάτες;
ΓΑΛΑΝΟΛΕΥΚΗ Η ΘΩΡΙΑ ΣΟΥ
.jpg)
Χρονολόγιο της Ελληνικής Επανάστασης του 1821
Μπαρουτόμυλοι Δημητσάνας
Οι Δημητσανίτες, ήταν οι πρώτοι που ξεκίνησαν και έφτιαξαν δύο μπαρουτόμυλους και έβγαζαν νύχτα – μέρα μπαρούτι. Όλοι οι ντόπιοι μικροί και μεγάλοι έφτιαχναν φυσέκια με μπαρούτι από τους μύλους χρησιμοποιώντας χαρτί από την ιστορική βιβλιοθήκη της Δημητσάνας και τα έστελναν στον αγώνα για την απελευθέρωση. Το μπαρούτι, εύφλεκτο υλικό και πολύ επικίνδυνο για αυτούς που δούλευαν στους μύλους, τους μπαρουτάδες ή μπαρουξήδες όπως τους αποκαλούσαν στην Δημητσάνα. Παράγεται από νίτρο, θειάφι και κάρβουνο, το πιο κατάλληλο δε κάρβουνο είναι από τις ασφάκες, μικρά φυτά που βρίσκονται σε αφθονία σ’ αυτή την περιοχή. Το δε θειάφι και το νίτρο το έβρισκαν στις σπηλιές της Μονεμβασιάς. Ορεινή και τραχιά η μορφολογία του εδάφους της Δημητσάνας διασφάλιζε την φύλαξη και το κρύψιμο της παραγόμενης μπαρούτης, περιζήτητης από την εποχή που έγινε η μάχη στο Βαλτέτσι και δοκιμάστηκε η άριστη ποιότητά της.
