-Β΄ Πολιορκία του Μεσολογγίου – ΕΞΟΔΟΣ (1825-1826)-ΚΑΡΑΙΣΚΑΚΗΣ-ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ

 Το Μεσολόγγι βρισκόταν σε στρατηγικό σημείο, γι’ αυτό και οι Τούρκοι δεν ήθελαν να το αφήσουν στα χέρια των επαναστατών. Έτσι, τρία χρόνια μετά την πολιορκία του 1822, ο Κιουταχής ξεκίνησε από την Λάρισα με 20.000 στρατιώτες για την κατάληψη της πόλης. Η διαταγή ήταν σαφής: «Το Μεσολόγγι έπρεπε να ανακαταληφθεί από τους Τούρκους».

Πράγματι, στις 15 Απριλίου 1825 ο Κιουταχής στρατοπέδευσε στον κάμπο έξω από το Μεσολόγγι και ξεκίνησε τις επιθέσεις. Ταυτόχρονα, απέκλεισε τους Μεσολογγίτες και από την θάλασσα.

Παρ’ όλα αυτά, ο Ανδρέας Μιαούλης με τα καράβια του κατόρθωνε να σπάει τον αποκλεισμό και να ανεφοδιάζει τους πολιορκημένους. Παράλληλα, ο Γεώργιος Καραϊσκάκης με τους άντρες του και ο Κίτσος Τζαβέλας με τους Σουλιώτες του είχαν πιάσει τους γύρω λόφους και έκαναν ξαφνικές επιθέσεις στους Τούρκους.

Ο Κιουταχής έκανε αρκετές προσπάθειες να συνθηκολογήσουν οι Μεσολογγίτες και να του παραδώσουν την πόλη. Η απάντηση που έπαιρνε ήταν αρκετά σαφής:

 «Τα κλειδιά της πόλης είναι πάνω στα κανόνια μας. Έλα να τα πάρεις!». 

Ταυτόχρονα, όλες οι επιθέσεις των Τούρκων τελείωναν χωρίς επιτυχία, με τους νεκρούς τους να είναι πολύ περισσότεροι απ’ αυτούς των Ελλήνων.

Μετά από όλα αυτά αποσύρθηκαν στις γύρω περιοχές, περιμένοντας την βοήθεια του Ιμπραήμ, του ικανότατου Αιγύπτιου στρατιωτικού ο οποίος, δυστυχώς για τους Έλληνες, είχε πολύ καλά οργανωμένο και εξοπλισμένο στρατό.

Ο Ιμπραήμ εμφανίστηκε τον Νοέμβριο του 1825 ειρωνευόμενος τον Κιουταχή («Εννέα μήνες δεν μπόρεσες να κατακτήσεις έναν φράχτη! Εγώ σε δυο βδομάδες θα τα έχω καταφέρει!»).

Ο τουρκοαιγυπτιακός στρατός και στόλος, ενωμένος, απέκλεισαν από στεριά και θάλασσα το Μεσολόγγι. Η κατάσταση άρχισε να γίνεται δύσκολη για τους πολιορκημένους. Αφού τελείωσαν οι τροφές, αναγκάστηκαν να φάνε  γάτες, σκύλους, ποντίκια και οτιδήποτε ζωντανό. Για χόρτα, έτρωγαν αρμυρίκια της θάλασσας (κάτι πολύ πικρά χόρτα, τα οποία έβραζαν με λασπόνερα που έπαιρναν από το έδαφος, αφού ο Ιμπραήμ τούς είχε κόψει τις παροχές νερού).

Ακόμη και έτσι, πάντως, έκαναν ξαφνικές επιθέσεις στους Τούρκους προξενώντας τους μεγάλες καταστροφές και ρίχνοντάς τους το ηθικό.

Όταν η κατάσταση έφτασε στο απροχώρητο, οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι αποφάσισαν να κάνουν Έξοδο. Στις 10 Απριλίου 1826, Σάββατο του Λαζάρου βράδυ, τρεις φάλαγγες βγήκαν αθόρυβα από τις πύλες, με σκοπό να περάσουν μέσα από τις γραμμές των εχθρών και να ξεφύγουν προς την ελευθερία.

Οι Τούρκοι όμως ήταν ειδοποιημένοι και τους περίμεναν. Άρχισε μεγάλο φονικό. Περισσότεροι από τους μισούς που πήραν μέρος στην Έξοδο σκοτώθηκαν. Όσοι είχαν μείνει μέσα στην πόλη, είχαν ζωστεί με πυρομαχικά και, όταν πλησίαζαν Τούρκοι να τους σκοτώσουν, έβαζαν φωτιά και ανατινάζονταν όλοι μαζί.

Η ηρωική Έξοδος των Ελεύθερων Πολιορκημένων δημιούργησε ένα ισχυρότατο φιλελληνικό ρεύμα, αφού συγκλόνισε τους λαούς της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής, οι οποίοι πίεζαν τις κυβερνήσεις τους να μεταστραφούν υπέρ των Ελλήνων.

Παρ' όλο που εξαιτίας του Εμφυλίου και των ικανοτήτων του Ιμπραήμ η Επανάσταση είχε σχεδόν σβήσει, η Απελευθέρωση αχνοφαινόταν να πλησιάζει...

Ερωτήσεις κατανόησης

Γιατί ο σουλτάνος έδωσε τέτοια ρητή διαταγή στον Κιουταχή να καταλάβει το Μεσολόγγι; Γιατί ήταν τόσο σημαντική η πόλη; Για την απάντηση συμβουλευτείτε και τον γεωγραφικό σας άτλαντα.

Περιγράψτε με λίγα λόγια την α΄ φάση της πολιορκίας (μέχρι να έρθει ο Ιμπραήμ).

Πώς κρίνετε την στάση των Μεσολογγιτών απέναντι στις προτάσεις του Κιουταχή για συνθηκολόγηση;

Περιγράψτε με λίγα λόγια την β΄ φάση της πολιορκίας (από τον Ιμπραήμ) μέχρι την Έξοδο.

Γιατί, νομίζετε, η Έξοδος θεωρήθηκε το συγκλονιστικότερο γεγονός της Ελληνικής Επανάστασης, όχι μόνον από εμάς τους Έλληνες, αλλά και από τους άλλους λαούς;

Ο αγώνας γύρω από την Ακρόπολη

Μετά την πτώση του Μεσολογγίου, ο Κιουταχής πήρε τον δρόμο για την Αττική. Τον Αύγουστο κατέλαβε την Αθήνα και πολιόρκησε την Ακρόπολη, την οποίαν υπερασπιζόταν ο Γιάννης Γκούρας με τους στρατιώτες του.

Η κυβέρνηση τις δύσκολες εκείνες ώρες διόρισε τον Γεώργιο Καραϊσκάκη, παλιό κλεφταρματολό και πολύ ικανό και έμπειρο οπλαρχηγό, ως αρχιστράτηγο Στερεάς Ελλάδας.

Ο Καραϊσκάκης με διάφορες μάχες που έδινε εναντίον των Οθωμανών, όπως την μάχη της Αράχοβας (Νοέμβριος 1826) και την μάχη του Διστόμου (Ιανουάριος 1827), προσπαθούσε να κρατά σε αναβρασμό ολόκληρη την Στερεά Ελλάδα: οι Έλληνες είχαν πληροφορίες πως μόνον οι επαναστατημένες περιοχές θα συμπεριλαμβάνονταν στο ελληνικό κράτος, όταν αυτό αναγνωριζόταν από τις Μεγάλες Δυνάμεις.

Στις αρχές του 1827 ο Καραϊσκάκης κατέβηκε στην Αττική, για να βοηθήσει τους πολιορκημένους της Ακρόπολης.

Η φρουρά της αμυνόταν αρκετά αποτελεσματικά, κάνοντας νυχτερινές εξόδους εναντίον θέσεων των Οθωμανών και κατασκευάζοντας υπόγειες στοές (λαγούμια) κάτω από τα μέρη που στρατοπέδευαν οι εχθροί, τις οποίες γέμισαν με μπαρούτι και ανατίναζαν.

Τον Μάρτιο του 1827 η κυβέρνηση διόρισε αρχηγούς του στρατού και του στόλου τους Άγγλους Τσωρτς και Κόχραν, αντίστοιχα. Αυτό προκάλεσε δυσαρέσκεια ανάμεσα στους Έλληνες στρατιωτικούς, αφού διαισθάνονταν πως η κυβέρνηση προσπαθούσε να τους παραμερίσει και να μειώσει τον ρόλο τους.

Οι δύο Άγγλοι αποφάσισαν, παρά την αντίθετη γνώμη του Καραϊσκάκη, κατά μέτωπον επίθεση εναντίον του στρατού του Κιουταχή.

Ωστόσο, στις 22 Απριλίου 1827 οι Έλληνες αγωνιστές παράκουσαν τις εντολές και αιφνιδίασαν το τουρκικό στρατόπεδο. Μόλις πληροφορήθηκε ο Καραϊσκάκης την επίθεση, βγήκε από τη σκηνή του, άρρωστος και με πυρετό, όρμησε με το άλογό του στον τόπο της σύγκρουσης, προσπαθώντας να αποτρέψει την μάχη.

 Εκεί όμως ένα βόλι τον τραυμάτισε θανάσιμα. Την επόμενη ημέρα, στις 23 Απριλίου 1827, ξεψύχησε.Ο Κολοκοτρώνης, που τον αγαπούσε σαν παιδί του, τον είχε προειδοποιήσει να φυλάγεται και να μην διακινδυνεύει τη ζωή του σε ασήμαντες αψιμαχίες, διότι ήταν ηγέτης και από αυτόν εξαρτιόνταν το ασκέρι του και ο αγώνας. Δυστυχώς, ο Ρουμελιώτης ήρωας διάβασε το γράμμα του Γέρου όταν ξεψυχούσε.

Ο ξαφνικός χαμός του έριξε το ηθικό των πολεμιστών. Η μάχη που ακολούθησε, στην περιοχή του Αναλάτου (κοντά στην Νέα Σμύρνη), κατέληξε σε μεγάλη καταστροφή των Ελλήνων.

Τον Μάιο του 1827 η Ακρόπολη παραδόθηκε στους Τούρκους πολιορκητές της.

Η Στερεά Ελλάδα και το μεγαλύτερο μέρος της Πελοποννήσου βρισκόταν ξανά κάτω από την κατοχή των Οθωμανών.

Η Επανάσταση είχε σχεδόν σβήσει.

Ερωτήσεις κατανόησης

Ποιες ήταν οι ενέργειες του Κιουταχή μετά την κατάληψη του Μεσολογγίου;

Για ποιον λόγο προσπαθούσε τόσον καιρό (περίπου 10 μήνες) να καταλάβει (ο Κιουταχής) την Ακρόπολη;

Ποιος διορίστηκε αρχιστράτηγος; Ποιες ήταν οι κινήσεις του;

Τι ήταν οι λαγουμιτζήδες; Ποια ήταν η βοήθειά τους στις μάχες εναντίον των Τούρκων;

Ποιο ήταν το πρόβλημα των οπλαρχηγών με τους δύο Άγγλους στρατιωτικούς που ανέλαβαν την αρχηγία; Γιατί είχαν παρεξηγηθεί οι Έλληνες στρατιωτικοί;

Πώς πέθανε ο Καραϊσκάκης;

Γιατί πιστεύετε πως έπαθε πανωλεθρία ο ελληνικός στρατός στην μάχη του Αναλάτου;

Γιατί ήταν χρήσιμο να υπάρχουν, έστω και μικρές, επαναστατικές εστίες σε διάφορα μέρη της Ελλάδας;

«Άκρα του τάφου σιωπή στον κάμπο βασιλεύει· 
Λαλεί πουλί, παίρνει σπυρί, κι’ η μάνα το ζηλεύει.»

Σχολιάστε, με αφορμή τους συγκλονιστικούς αυτούς στίχους του Διονύσιου Σολωμού (“Ελεύθεροι Πολιορκημένοι”) την κατάσταση στην οποίαν βρίσκονταν οι Μεσολογγίτες τον Απρίλιο του 1826.

Το απόσπασμα αυτό είναι από το ποίημα του Διονυσίου Σολωμού «Ελεύθεροι πολιορκημένοι», που το σχεδίασε ο ποιητής τρεις φορές, χωρίς να το ολοκληρώσει. Είναι Απρίλιος του 1826. Οι Τούρκοι πολιορκούν το Μεσολόγγι. Οι κάτοικοι αρνούνται να παραδοθούν. Περνάνε φρικτές στιγμές. Yποφέρουν από πείνα και αρρώστιες. Κι είναι άνοιξη. Η φύση, γεμάτη ζωή, είναι σαν να θέλει να παρασύρει τους πολιορκημένους με την ομορφιά της. Οι πολιορκημένοι όμως βάζουν το χρέος για την πατρίδα πάνω από τη ζωή τους.