Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Παρασκευή 19 Απριλίου 2024

Το επίθετο πολύς-πολλή-πολύ

Η γενική ενικού του αρσενικού και του ουδετέρου χρησιμοποιούνται πολύ σπάνια στον λόγο.

ΑΣΚΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΡΙΤΗ -Κλίνε το επίθετο πολύς, πολλή, πολύ με τη βοήθεια των ουσιαστικών

ΠΡΟΣΟΧΗ- 1 λ + υ

ΕΠΙΘΕΤΟ +ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟ

Ενικός αριθμός
	αρσενικό		θηλυκό		ουδέτερο
ονομ. γεν. αιτ. κλητ.	ο του τον	πολύς κόσμος πολύ πολύ	η της την	πολλή αγάπη πολλής πολλή	το του το	πολύ φαγητό πολύ πολύ
Πληθυντικός αριθμός
ονομ. γεν. αιτ. κλητ.	οι των τους	πολλοί πολλών πολλούς	οι των τις	πολλές πολλών πολλές	τα των τα	πολλά πολλών πολλά

ΚΑΝΟΝΑΣ- Το επίθετο ο πολύς, η πολλή, το πολύ συνοδεύει ουσιαστικά. π.χ.: πολύς καιρός πολλή ζάχαρη πολύ φαγητό.

ενικός αριθμός
ο πο κόσμος του πο κόσμου τον πο κόσμο	η πο δουλειά της πο δουλειάς την πο δουλειά	το πο αλάτι του πο αλατιού το πο αλάτι
πληθυντικός αριθμός
οι πο κόσμοι των πο κόσμων τους πο κόσμους	οι πο δουλειές των πο δουλειών τις πο δουλειές	τα πο αλάτια των πο αλατιών τα πο αλάτια

ΣΧΟΛΕΙΟ Διάλεξε το σωστό «πολύ, πολλή, πολλοί»

ΠΡΟΣΕΧΩ!

Μαγείρεψες ____________ φακή. ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟ

πολύ
πολλή
πολλοί

Στην εκδρομή θα έρθουν ____________ μαθητές.ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟ

πολύ
πολλή
πολλοί

Στον χριστιανισμό πιστεύουν ____________ λαοί. ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟ

πολύ
πολλή
πολλοί

Συμπλήρωσε με το σωστό «πολύ, πολλή, πολλοί»

https://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/askisis%20nea/polloi.htm

Το επίθετο «πολύς, πολλή, πολύ»

Βρες τα λάθη και διόρθωσέ τα.

1. Πολύ άνθρωποι ( ΟΥΣ) ασχολιόντουσαν με την ίδια δουλειά για πολλοί ώρα (ουσ.).
2. Με πολλή κέφι (ουσ.) και πολλοί όρεξη (ουσ.)ασχολήθηκαν με το μαγείρεμα πολή νέοι μάγειροι.

3. Πολές συνταγές αποφεύγουν τα πολά μπαχαρικά για μια πιο ελαφριά διατροφή.
4. Η πολύ δουλειά τρώει τον αφέντη, λέει μια παροιμία.
5. Πρέπει να δουλέψεις με πολλοί προσοχή. Με πολλοι κέφι και πολλή όρεξη ασχολήθηκα πολη με τα μαθηματά μου.

ΓΙΑ ΕΞΑΣΚΗΣΗ

https://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/2askiseis/c12/5.htm

Το επίθετο είναι ένα μέρος του λόγου που κατά κανόνα δίνει ένα χαρακτηριστικό, μια ιδιότητα ή μια ποιότητα στο ουσιαστικό που προσδιορίζει, π.χ. Η ξύλινη πόρτα. Η σωστή απάντηση.

Συμφωνία επιθέτου με το ουσιαστικό

Το επίθετο συμφωνεί με το ουσιαστικό που προσδιορίζει ως προς το γένος, τον αριθμό και την πτώση, π.χ.

πολλοί	λαοί
αρσενικό, ονομαστική ΠΛΗΘ	αρσενικό ονομαστική ΠΛΗΘ

Παρασκευή 12 Απριλίου 2024

τα μέρη του λόγου

Τι είναι τα μέρη του λόγου;

Όλες οι λέξεις που χρησιμοποιούμε στη γλώσσα μας κατατάσσονται σε δέκα (10) μεγάλες ομάδες, δημιουργώντας έτσι τα μέρη του λόγου.

Οι ομάδες αυτές είναι οι εξής:

1. το άρθρο, Ο -ΤΟΝ, ΟΙ, ΜΙΑ

2. το ουσιαστικό, ΑΝΘΡΩΠΟΣ

3. το επίθετο, ΩΡΑΙΟΣ-ΩΡΑΙΑ-ΩΡΑΙΟ

4. η αντωνυμία, ΕΓΩ-ΑΥΤΟΣ- ΕΚΕΙΝΟΣ

5. το ρήμα ΛΥΝΩ=ΛΥΝΟΜΑΙ

6. η μετοχή (σε -μενος, -η, -ο και σε -οντας ή -ὠντας)

7. το επίρρημα, ΤΩΡΑ-ΕΔΩ- ΚΑΛΑ-ΑΡΙΣΤΑ

8. ο σύνδεσμος, ΚΑΙ-ΑΛΛΑ-ΟΤΑΝ-ΑΝ-ΕΠΕΙΔΗ

9. η πρόθεση, ΑΝΑ- ΚΑΤΑ- ΔΙΑ- ΜΕ-ΣΕ-ΓΙΑ

10. το επιφώνημα. Α!

Το άρθρο, το ουσιαστικό, το επίθετο, η αντωνυμία, το ρήμα, και η μετοχή (αυτή που έχει κατάληξη -μενος, -μενη, -μενο) επειδή αλλάζουν μορφή είναι κλιτά.

Το επίρρημα, ο σύνδεσμος, η πρόθεση, το επιφώνημα, και η μετοχή με κατάληξη -οντας ή -ώντας, επειδή μένουν πάντα τα ίδια, είναι άκλιτα.

Τι σημαίνει αλλάζουν μορφή ή μένουν πάντα τα ίδια;

Ας το δούμε αναλυτικά

Το άρθρο ο, η το ή ένας, μία, ένα δεν τα συναντάμε μόνο με αυτή τη μορφή. Λέμε και: του, της, των, τα ή μίας, ενός.

Το ουσιαστικό, για παράδειγμα ο αδερφός, δεν έχει μόνο αυτή τη μορφή. Λέμε και: αδερφού, αδερφό, αδερφοί, αδερφών, αδερφούς!

Το επίθετο, για παράδειγμα ο ωραίος, -α, -ο, θα το δούμε και: ωραίου, ωραίες, ωραίων κλπ.

Την αντωνυμία, για παράδειγμα ο οποίος, -α, -ο, θα την πούμε και: οποίου, οποίας, οποίων κλπ.

Το ρήμα, για παράδειγμα θέλω, θα το βρούμε και: θέλεις, θέλουν, θέλαμε κλπ.

Τη μετοχή με κατάληξη -μενος, -μενη, -μενο, για παράδειμα αγαπημένος, -η, -ο, τη λέμε και: αγαπημένους, αγαπημένων, αγαπημένα κλπ.

Αντίθετα:

Τη μετοχή με κατάληξη -οντας ή -ώντας, για παράδειγμα τρέχοντας, γελώντας τη βρίσκουμε μόνο με αυτή τη μορφή.

Τις προθέσεις μέχρι, ίσαμε κλπ. τις συναντάμε μόνο με αυτή τη μορφή.

Τους συνδέσμους: και, αλλά, όταν κλπ. τους συναντάμε μόνο με αυτή τη μορφή.

Τα επιρρήματα: γρήγορα, ευτυχώς, καθημερινά κλπ. τα συναντάμε μόνο με αυτή τη μορφή.

Τα επιφωνήματα: αχ, όπα κλπ. τα συναντάμε μόνο με αυτή τη μορφή.

ΠΡΟΣΟΧΗ

Μερικές φορές κάποιο από τα μέρη του λόγου μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως άλλο είδος, π.χ.

• Το επίθετο σαν ουσιαστικό

Ο Γιώργος είναι άρρωστος (= η λέξη άρρωστος είναι επίθετο, γιατί προσδιορίζει το ουσιαστικό Γιώργος)

Ο άρρωστος έπρεπε να μετακινηθεί (η λέξη άρρωστος χρησιμοποιείται ως ουσιαστικό, δεν προσδιορίζει κάποια άλλη λέξη)

Δεν πρέπει να πίνεις αναψυκτικά ποτά (η λέξη αναψυκτικά είναι επίθετο, γιατί προσδιορίζει τη λέξη ποτά)

Αγόρασα μερικά αναψυκτικά (η λέξη αναψυκτικά χρησιμοποιείται ως ουσιαστικό, δεν προσδιορίζει κάποια άλλη λέξη)

• Η αντωνυμία ως επίθετο ή επίρρημα

Άλλος θα έρθει; (η λέξη άλλος χρησιμοποιείται ως αντωνυμία)

Δεν τρώω άλλα φρούτα. (η λέξη άλλα χρησιμοποιείται ως επίθετο και προσδιορίζει τη λέξη φρούτα)

Δεν πάει άλλο! (η λέξη άλλο χρησιμοποιείται ως επίρρημα.

• Το ρήμα ως ουσιαστικό

Θέλω να φύγω. (η λ. θέλω χρησιμοποιείται ως ρήμα)

Να σταματήσεις τα θέλω και δεν θέλω. (η λ. θέλω χρησιμοποιείται ως ουσιαστικό)

Τρίτη 6 Φεβρουαρίου 2024

Πώς κάνω γραμματική αναγνώριση

η προσωπική αντωνυμία

αντιγραφή την προσωπική αντωνυμία

Α' ΠΡΟΣΩΠΟ			B' ΠΡΟΣΩΠΟ

Ενικός αριθμός
Ον.	εγώ	—	εσύ	—
Γεν.	εμένα	μου	εσένα	σου
Αιτ.	εμένα	με	εσένα	σε
Κλ.	—	—	εσύ	—
Πληθυντικός αριθμός
Ον.	εμείς	—	εσείς	—
Γεν.	εμάς	μας	εσάς	σας
Αιτ.	εμάς	μας	εσάς	σας
Κλ.	—	—	εσείς	—

Γ' ΠΡΟΣΩΠΟ

Ενικός αριθμός
Ον.	αυτός	αυτή	αυτό
Γεν.	αυτού	αυτής	αυτού	του	της	του
Αιτ.	αυτόν	αυτή(ν)	αυτό	τον	την	το
Πληθυντικός αριθμός
Ον.	αυτοί	αυτές	αυτά
Γεν.	αυτών	αυτών	αυτών	τους	τους	τους
Αιτ.	αυτούς	αυτές	αυτά	τους	τις/τες	τα

αντι + όνυμα= αντωνυμία

 Οι λέξεις που μπαίνουν στη θέση των ονομάτων (ουσιαστικών) λέγονται αντωνυμίες.

 Οι αντωνυμίες που χρησιμοποιούμε για να δείξουμε τα τρία πρόσωπα του λόγου, δηλαδή σε ποιον αναφερόμαστε, λέγονται προσωπικές αντωνυμίες .

 Οι προσωπικές αντωνυμίες είναι :

 α΄ πρόσωπο : εγώ, εμείς  β΄ πρόσωπο : εσύ, εσείς  γ΄ πρόσωπο : αυτός, -ή, -ό, αυτοί, -ές, -ά

Τις προσωπικές αντωνυμίες τις έχουμε συναντήσει και στην κλίση των ρημάτων.

Οι προσωπικές αντωνυμίες γράφονται και με σύντομες μορφές όπως μου, σου, του, κ.ά. που λέγονται αλλιώς και αδύνατοι τύποι των προσωπικών αντωνυμιών.

π.χ. Με πήρε τηλέφωνο. Τις βλέπω να έρχονται. Φώναξέ τες να έρθουν

Τετάρτη 17 Ιανουαρίου 2024

παθητική μετοχή

α) Τα ρήματα σε -ώνω σχηματίζουν παθητική μετοχή σε -ωμένος:

π.χ. οργώνω οργωμένος

Ίδια κατάληξη έχουν και οι μετοχές κάποιων ανώμαλων ρημάτων, όπως:

λέγω ειπωμένος (παθ. αόρ.: ειπώθηκα)

τρώω φαγωμένος (παθ. αόρ.: φαγώθηκα)

βλέπω ιδωμένος (παθ. αόρ.: ειδώθηκα)

κάνω καμωμένος

β) Τα ρήματα σε -ίζω σχηματίζουν παθητική μετοχή σε -ισμένος:

π.χ. χαρίζω χαρισμένος, -η, -ο κτίζω κτισμένος, -η, -ο

. Προσοχή όμως: δανείζω δανεισμένος

β) Τα ρήματα σε -εύω, σχηματίζουν παθητικές μετοχές σε - εμένος: π.χ. μαζεύω μαζεμένος

δ) Τα ρήματα σε -ύνω σχηματίζουν παθητική μετοχή σε -υμένος ή -υσμένος: π.χ. διευκολύνω διευκολυμένος, -η, -ο μολύνω μολυσμένος, -η, -ο

. ε) Τα ρήματα με χαρακτήρα π, β, φ ή πτ της α' συζυγίας σχηματίζουν παθητική μετοχή σε -μμένος: π.χ. ανάβω αναμμένος, -η, -ο καλύπτω καλυμμένος, -η, -ο.

στ) Ορισμένα ρήματα σε -αίνω σχηματίζουν παθητική μετοχή σε -αμένος, ενώ κάποια άλλα σε -ημένος: π.χ. τρελαίνω τρελαμένος, -η, -ο μαθαίνω μαθημένος, -η, -ο.

Το 1926 ο Τσαμαντιώτης λόγιος Νικόλαος Νίτσος (1865-1940), αριστούχος απόφοιτος της Μεγάλης του Γένους Σχολής της Κωνσταντινούπολης, εκδίδει την «Μονογραφία περί της εν Ηπείρω Κώμης του Τσαμαντά» και γράφει για το γλωσσικό ιδίωμα της περιοχής

«Το λαλούμενον εν τω Ηπεριωτικώ τούτω τμήματι γλωσσικόν ιδίωμα ,Ο τότε καθηγητής της λαογραφίας Στίλπων Κυριακίδης, θα διατυπώσει αμφιβολίες ως προς την ύπαρξη τέτοιου γλωσσικού ιδιώματος.

Και ο Νίτσος θα του απαντήσει: «Κι όμως παραδόξως η νησίς αυτή απαντάται ενταύθα – περιοχή Μουργκάνας – εις δε τον αμφιβάλλοντα δύναμαι άνευ ουδενός φόβου διαψεύσεως να είπω ‘‘έρχου και άκουσον’’».

«Ουρανός απ’ άλλους τόπους»

Αφηγείται µια σχεδόν εκατόχρονη γυναίκα από την Ήπειρο. Δεν της φτάνει –κατά τα λόγια της– ο ουρανός για χαρτί, θέλει ουρανούς κι απ' άλλους τόπους.

το τελευταίο βιβλίο του Σωτήρη Δημητρίου, το οποίο είναι ένα τεράστιο εργόχειρο, γραμμένο στην ηπειρωτική διάλεκτο, αποδοσμένη σε μια πιο «γραπτή» μορφή

Το γλωσσικό αυτό ιδίωμα αποτύπωσε γραπτά μ’ έναν, θα έλεγα, τρόπο μοναδικό και αξεπέραστο ο Σωτήρης Δημητρίου στο προσφάτως εκδοθέν βιβλίο του «Ουρανός απ’ άλλους τόπους».

Με τα φωνήεντα να κυριαρχούν μ’ έναν χορευτικό ρυθμό, σε αντίθεση με άλλες περιοχές της Ηπείρου, στις οποίες τα «σκοτώνουν» μέχρι εξαφανίσεως στον προφορικό τους λόγο. Έτσι με το παραπάνω βιβλίο του ο Σ.Δ. εμπλουτίζει την Ελληνική λογοτεχνία με ένα πανάρχαιο ιδίωμα, το οποίο ωμιλείτο σε μια γωνιά των απέραντων συνόρων του ελληνικού κόσμου.

Η γραπτή του διατύπωση όχι μόνο διασώζει και αναδεικνύει τον γλωσσικό πλούτο της περιοχής, αλλά είναι και μια νίκη της λογοτεχνίας.

Πρόκειται για προφορικό λόγο («Χα, χα, χα, μωρέ κόσμε!»), που χαρακτηρίζεται από συγκοπές κι αποκοπές («περσότερες», «έτσι ’μολογιέται»), τις συμπροφορές των λέξεων («εδώγια», «πούημασταν»), την άναρχη σύνταξη και τις ιδιαίτερες γραμματικές καταλήξεις («πεθαινήσκει»), τις αποφθεγματικές θυμοσοφικές ρήσεις («Μπερδέυονται τα άντερα στην κοιλιά, δυο ξένοι δεν θα μπερδευτούν;»), τα τραγούδια, το πλήθος των σύνθετων τύπων ( «ο ντουφεκαλεύρης») και των κύριων ονομάτων («Μια Αλέξαινα, μια Αντώνη Τσίταινα, μια Γιωρητσίταινα, δυο Γιωρητσίταινες, η Αγγελούδω»).

Οι σύνθετες λέξεις με πρώτο συνθετικά τα μαυρο-, δολιο-, παλιο- («μαυρογονέοι», «δολιοάνθρωπος», «παλιοτσάνταλα») δείχνουν συναίσθηση και συμπάθεια προς ανθρώπους που μονίμως δεινοπαθούν.

https://diastixo.gr/kritikes/ellinikipezografia/17075-ouranos-topous

https://www.youtube.com/live/6chWZz4Q00o?si=Li3AN1gtvqL5gCvi

Τρίτη 16 Ιανουαρίου 2024

Τι είναι η μετοχή;

Η μετοχή είναι ένας τύπος του ρήματος που:

α) μας δείχνει τον τρόπο με τον οποίο γίνεται αυτό που περιγράφει το ρήμα, π.χ.

Η Νίκη ήρθε κλαίγοντας, ενώ η Ελένη ήρθε γελώντας (πώς ήρθαν η Νίκη και η Ελένη;)

β) δίνει μια ιδιότητα σε ένα ουσιαστικό (όπως και το επίθετο),

π.χ. είμαι πολύ χαρούμενος, γιατί ήρθε η αγαπημένη μου Ελένη.

Άρα, η μετοχή είναι και ρήμα και επίθετο· άλλωστε η λέξη μετοχή αυτό σημαίνει, ότι δηλαδή μετέχει και στο ρήμα και στο επίθετο.

Στη νέα ελληνική γλώσσα έχουμε τρεις μετοχές:

α. Η μετοχή του ενεστώτα της ενεργητικής φ. που έχει κατάληξη -οντας ή -ώντας και είναι άκλιτη, π.χ.

Η Νίκη ήρθε κλαίγοντας, ενώ η Ελένη ήρθε γελώντας

β. Η μετοχή του ενεστώτα της παθητικής φ. που κλίνεται ως επίθετο σε όλες τις πτώσεις και στα τρία γένη και έχει τις εξής καταλήξεις

-άμενος, -άμενη, -άμενο, π.χ.

τρεμάμενος,

υφιστάμενος, υφιστάμενη, υφιστάμενο (από την αρχαία ελληνική)

-όμενος, -όμενη, -όμενο, π.χ.

διαμαρτυρόμενος, διαμαρτυρόμενη, διαμαρτυρόμενο,

εργαζόμενος, εργαζόμενη, εργαζόμενο

-ούμενος, ούμενη, -ούμενο, π.χ.

κρατούμενος, κρατούμενη, κρατούμενο,

αμφισβητούμενος, αμφισβητούμενη, αμφισβητούμενο

-ώμενος, -ώμενη, -ώμενο (κυρίως από την αρχαία ελληνική) π.χ.

τιμώμενος, τιμώμενη, τιμώμενο

Ορθογραφία των μετοχών

Οι μετοχές του παθητικού παρακειμένου που τελειώνουν σε -μένος, -μένη, -μένο κανονικά γράφονται με ένα μ

π.χ. ιδρύω > ιδρυμένος, λύνω > λυμένος, καίω > καμένος.

Γράφονται με δύο μμ όταν το ρήμα από το οποίο προέρχονται είναι ρήμα της α' συζυγίας (π.χ. γράφω) και έχει χαρακτήρα π, β, φ (πτ, φτ). Μπορείς να δεις παρακάτω όλα τα ρήματα που γράφονται στον παρακείμενο με δύο μμ

Με χαρακτήρα π
εγκαταλείπω, επιτρέπω	εγκαταλειμμένος, επιτετραμμένος (λογ.)
Με χαρακτήρα β
ανάβω, κλέβω, κόβω, κρύβω, ράβω, σκάβω, σκύβω, στρίβω, στύβω, τρίβω, θλίβω	αναμμένος, κλεμμένος, κομμένος, κρυμμένος, ραμμένος, σκαμμένος, σκυμμένος, στριμμένος, στυμμένος, τριμμένος, θλιμμένος
Με χαρακτήρα φ
αλείφ(β)ω, βάφω, γράφω, γλείφω, γλύφω, στρέφω, θρέφω	αλειμμένος, βαμμένος, γραμμένος, γλειμμένος, γλυμμένος, στραμμένος, θρεμμένος
Με χαρακτήρα πτ
απορρίπτω, αποκόπτω, βλάπτω, καλύπτω, συνάπτω	απορριμμένος (απορρίμματα), αποκομμένος, βλαμμένος, καλυμμένος, συνημμένος

Ασκήσεις

Πήρε μερικά από τα κοένα ξύλα και τα έριξε πάνω στα αναένα κάρβουνα. Ήταν πολύ χαρούενη.Οι τοίχοι των σπιτιών είναι λερωένοι και γραένοι με συνθήματα.Στη συνέχεια θα ρίξετε πάνω στις τις κοένες πατάτες το τριένο τυρί, το στυένο λεμόνι.