Ω γλυκύ μου έαρ, γλυκύτατόν μου Τέκνον, που έδυ σου το κάλλος; Θρήνον συνεκίνει, η πάναγνός σου Μήτηρ, σου Λόγε νεκρωθέντος
.Έρραναν τον τάφον, αι Μυροφόροι μύρα, λίαν πρωΐ ελθούσαι.
Αι γενεαί πάσαι, ύμνον τη Ταφή Σου, προσφέρουσι Χριστέ μου. Για να γνωρίσουμε και να βιώσουμε τα γεγονότα της Μεγάλης Εβδομάδας, το Θείο Πάθος και την Ανάσταση του Κυρίου
Η Μεγάλη Εβδομάδα
Τη Μεγάλη Εβδομάδα, οι πιστοί γιορτάζουν την ανάμνηση της πορείας του Κυρίου από τη θριαμβευτική Του είσοδο στα Ιεροσόλυμα ως τη Σταύρωσή Του και την Ανάσταση.
Από το βράδυ της Κυριακής των Βαΐων, που στην ουσία αρχίζει η Μεγάλη Εβδομάδα, και κάθε βράδυ, οι χριστιανοί πηγαίνουν στην εκκλησία και παρακολουθούν με κατάνυξη τις Ιερές Ακολουθίες.
Το βράδυ της Κυριακής των Βαΐων θα ακουστούν με ύμνους και ευαγγέλια δύο περιστατικά της ζωής του Κυρίου: ‟Το πάθημα της ξερανθείσης συκής” και ‟τη μνήμη του Ιωσήφ Παγκάλου”. Περιστατικά που μιλούν αλληγορικά για το ότι ο Κύριος περιμένει από τους πιστούς να τον ‟θρέψουν” με τους καρπούς της ενάρετης ζωής τους.
Έθιμο της ημέρας είναι ο στολισμός των εκκλησιών με βάγια, ενώ μετά τη λειτουργία ο παπάς ευλογεί και δίνει στους πιστούς σταυρούς από βάγια.
Στη Θράκη, όπως και σε άλλα μέρη της πατρίδας μας, την ημέρα αυτή συνηθίζονται τα "βαγιοχτυπήματα". Οι γυναίκες χτυπούν με βάγια τις έγκυες για να "λευτερωθούν" πιο γρήγορα.
Σε κάποια χωριά της Θράκης τα κορίτσια φτιάχνουν στεφάνια από βάγια και τα ρίχνουν στο ρέμα. Η κοπέλα της οποίας στο στεφάνι φτάνει πρώτο στη ρεματιά κερνά τις υπόλοιπες στο σπίτι της.
Στη Λέσβο τα παιδιά, μετά την εκκλησία, στόλιζαν ένα δεμάτι από κλαδιά δάφνης με κόκκινα ή πράσινα κομματάκια από ύφασμα, κρεμούσαν κι ένα κουδούνι και καθώς πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι ψάλλοντας και λέγοντας εξορκισμούς για τους ψύλλους και τα ποντίκια, έδιναν κι ένα κλαράκι δάφνης στη νοικοκυρά, η οποία τα κερνούσε κάτι.
Στην Τήνο, τα παιδιά τριγύριζαν στους δρόμους κρατώντας μαζί με το στεφάνι τους την "αργινάρα", μια ξύλινη ή και σιδερένια ροκάνα που τη στριφογύριζαν με δύναμη. Όταν έφταναν στη θάλασσα πετούσαν το στεφάνι στο νερό.
Την ημέρα αυτή είναι έθιμο, αν και ακόμα Σαρακοστή, να τρώμε ψάρι.
Μεγάλη Δευτέρα
Η Μεγάλη Δευτέρα είναι αφιερωμένη στην ακολουθία του Νυμφίου, με την οποία οι χριστιανοί καλούνται να είναι πάντα σε εγρήγορση για τον ερχομό του Νυμφίου, δηλαδή του Χριστού, που πλέον δε θα έρθει ως αμνός αλλά ως Βασιλιάς.
Από την ημέρα αυτή ξεκινά η αυστηρή νηστεία. Στην Καστοριά, τη Μεγάλη Δευτέρα, τη Μεγάλη Τρίτη και τη Μεγάλη Τετάρτη δεν έτρωγαν τίποτα, έπιναν μόνο λίγο νερό, κυρίως οι κοπέλες, γιατί πίστευαν πως της νηστικής καρδιάς πιάνει η ευχή και έτσι θα έβρισκαν γαμπρό!
Στην Κέρκυρα, την ημέρα αυτή οι Κερκυραίοι αγοράζουν "Φογάτσες" και "Κολομπίνες", τα τοπικά μαντολάτα και τσουρέκια δηλαδή.
Μεγάλη Τρίτη
Τη Μεγάλη Τρίτη θα ακουστεί το τροπάριο της Κασσιανής για την ‟εν πολλές αμαρτίες περιπεσούσα γυνή”, που έτρεξε και μετανοώντας γονάτισε μπροστά στον Κύριο κλαίγοντας και του έπλυνε τα πόδια με μύρο και δάκρυα και τα σκούπισε με τα μαλλιά της εκλιπαρώντας για συγχώρεση, για να ακούσει από το στόμα του Κυρίου: ‟Η πίστις σου σέσωκέ σε. Πορεύου εν ειρήνη.”
Σε όλη σχεδόν την Ελλάδα, τη Μεγάλη Τρίτη, οι νοικοκυρές φτιάχνουν τα πασχαλιάτικα κουλουράκια τους.
Μεγάλη Τετάρτη
Τη Μεγάλη Τετάρτη το πρωί γίνεται η Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία και το απόγευμα ή το βράδυ γίνεται το Μυστήριο του Αγίου Ευχελαίου. Ο παπάς διαβάζει εφτά ευαγγέλια και εφτά ευχές για να ευλογήσει λάδι που το χρησιμοποιούμε για τη θεραπεία ψυχικών και σωματικών ασθενειών.
Επίσης, το βράδυ οι πιστοί ζουν τον Μυστικό Δείπνο που παρέθεσε κρυφά ο Ιησούς στους μαθητές Του για το Πάσχα. Είναι το δείπνο πριν από την προδοσία του Ιούδα, όπου ο Χριστός, παράδειγμα ταπεινοφροσύνης, πλένει τα πόδια των μαθητών Του. Στη συνέχεια τους αποκαλύπτει ποιος θα τον παραδώσει στους διώκτες Του. Κατόπιν οι ψαλμοί μας μεταφέρουν στον κήπο της Γεσθημανή όπου βιώνουμε την προσευχή του Ιησού στον Ουράνιο Πατέρα Του και τελικά τη σύλληψή Του.
Στην Πάρο και σε άλλες περιοχές της χώρας μας, τη Μεγάλη Τετάρτη παρασκεύαζαν τη νέα ζύμη, το προζύμι της χρονιάς.
Στις γειτονιές της Αθήνας η εκκλησάρισσα πήγαινε από σπίτι σε σπίτι, μάζευε αλεύρι και το ζύμωνε χωρίς προζύμι. Το πήγαινε στον παπά κι εκείνος ακουμπούσε επάνω του τον σταυρό με το Τίμιο Ξύλο και το ζυμάρι φούσκωνε. Αυτό θα ήταν το προζύμι της χρονιάς.
Εικόνα του Μυστικού Δείπνου του Μιχαήλ Δαμασκηνού, που αντιγράφει δυτικές χαλκογραφίες και μάλιστα του Marcantonio Raimondi [β΄μισό του 16ου αι.(ανάμεσα 1584 και 1591), εκκλησία Αγίας Αικατερίνης, Ηράκλειο].
Ακόμα, οι νοικοκυρές επέλεγαν την ημέρα αυτή για το πλύσιμο και το καθάρισμα του σπιτιού.
Μεγάλη Πέμπτη
Φτάνουμε στη Μεγάλη Πέμπτη, την ημέρα των Αγίων Παθών. Διαβάζονται τα δώδεκα Ευαγγέλια και γίνεται η τελετή της Σταύρωσης του Χριστού. Την ημέρα αυτή οι χριστιανοί καλούνται να θυμηθούν τα Άγια Πάθη του Κυρίου. Τη δίκη Του, τα βασανιστήρια που υπόμεινε, τους εξευτελισμούς και τέλος το μαρτυρικό Του θάνατο στο σταυρό. Οι καμπάνες θα χτυπήσουν πένθιμα την ώρα που ο Εσταυρωμένος θα περιφερθεί μέσα στο ναό, ενώ οι ιερείς θα ψάλλουν:
Τη Μεγάλη Πέμπτη οι νοικοκυρές βάφουν τααυγά με κόκκινη μπογιά, ενώ τα παλαιότερα χρόνια η βαφή των αυγών γινόταν με μπογιά που παραγόταν από διάφορα χόρτα και μπαχαρικά.
Σε ορισμένες περιοχές κρατούν τη μπογιά σαράντα ημέρες, επειδή πιστεύουν ότι είναι "του Χριστού το αίμα".
Ο λαός πιστεύει πως το πρώτο αυγό που βάφεται, το αυγό της Παναγίας, έχει θαυματουργές ιδιότητες, γι' αυτό το βάζουν στο εικονοστάσι του σπιτιού. Με το αυγό της Παναγίας, οι γυναίκες σταυρώνουν τα παιδιά και αν το αυγό είναι τριών χρόνων και τοποθετηθεί στην κοιλιά εγκύου γυναίκας ή ζώου, πιστεύεται ότι αποτρέπεται το ενδεχόμενο αποβολής!
Τα τσόφλια αυτών των αυγών τα βάζουν στις ρίζες των δέντρων για να πιάσουν όλοι οι καρποί.
Εξίσου θαυμαστές ιδιότητες αποδίδουν και στα κεριά που ανάβουν όταν διαβάζονται τα Δώδεκα Ευαγγέλια. Σε πολλά μέρη το κερί αυτό, που μένει άκαυτο, το φυλάνε για φυλαχτό και το χειμώνα το ανάβουν για να μην πέσει κεραυνός.
Τη Μεγάλη Πέμπτη ζυμώνουν τα τσουρέκια σε κουλούρες και ένα σε σχήμα σταυρού με τέσσερα κόκκινα αυγά στις άκρες και ένα άσπρο στη μέση, το οποίο το τρώνε τη Λαμπρή.
Μεγάλη Παρασκευή
Η Μεγάλη Παρασκευή είναι ημέρα πένθους για τους χριστιανούς, ημέρα της Ταφής του Χριστού. Οι πιστοί μαζεύονται στις εκκλησίες από το πρωί για την ακολουθία των Μεγάλων Ωρών και την ακολουθία της Αποκαθήλωσης, όπου ο παπάς βγάζει το σώμα του Χριστού από το σταυρό και τοποθετεί μέσα στον Επιτάφιο. Το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής θα ακουστούν τα ομορφότερα τροπάρια της χριστιανοσύνης, τα ‟Εγκώμια” (Η Ζωή εν Τάφω, Άξιον Εστί, Αι Γενεαί Πάσαι) και ακολουθεί η περιφορά του Επιταφίου στους δρόμους των ενοριών.
Την ημέρα αυτή οι πιστοί δεν τρώνε λάδι ή γλυκά, αφού ο Χριστός ήπιε ξίδι. Σε πολλές περιοχές δεν τρώνε απολύτως τίποτα, πίνουν μόνο νερό. Η παράδοση λέει πως κανείς δεν πρέπει να πιάσει στα χέρια του σφυρί, καρφί ή βελόνι, γιατί θεωρείται μεγάλη αμαρτία αφού με αυτά τρύπησαν το σώμα του Χριστού.
Στα λουλούδια που παίρνουν οι πιστοί από τον Επιτάφιο (Χριστολούλουδα, Σταυρολούλουδα) αποδίδουν θαυματουργές ιδιότητες και πολλοί τα κρατούν σπίτι ως φυλαχτό.
Μεγάλο Σάββατο
Το Μεγάλο Σάββατο ξεκινά με την πρωινή ακολουθία που έχει αναστάσιμο χαρακτήρα και λέγεται αλλιώς και ‟Πρώτη Ανάσταση”. Το βράδυ γίνεται η Ακολουθία της Αναστάσεως. Λίγο πριν τα μεσάνυχτα, όλα τα φώτα της εκκλησίας σβήνουν και ο βγαίνει ο παπάς από την Ωραία Πύλη με τη λαμπάδα του αναμμένη ψάλλοντας το "Δεύτε λάβετε φως..." και δίνει το Άγιο Φως στους πιστούς. Κατόπιν βγαίνουν όλοι έξω όπου ο παπάς διαβάζει το Ευαγγέλιο της Αναστάσεως και μόλις τελειώσει όλοι ψάλλουν:
Χριστός Ανέστη εκ νεκρών,
θανάτω θάνατον πατήσας
και τοις εν τοις μνήμασιν,
ζωήν χαρισάμενος
Το "Χριστός Ανέστη" είναι και το σύνθημα για να ξεκινήσουν οι πιστοί τους ασπασμούς. Αυτό το φιλί της αγάπης δίνεται σε εχθρούς και φίλους, αφού συμβολίζει τη συγχώρεση.
Μετά την Ανάσταση οι πιστοί φέρνουν στα σπίτια τους το Άγιο Φως και κάνουν το σχήμα του σταυρού με τον καπνό της λαμπάδας στην είσοδο του σπιτιού. Μετά ανάβουν το καντήλι, το οποίο προσπαθούν να κρατήσουν τουλάχιστον τρεις με σαράντα ημέρες. Ακολουθεί το πασχαλινό Δείπνο, που είναι συνήθως η μαγειρίτσα και τσουγκρίζονται τα αυγά.
Τι σημαίνει η λέξη «Διαθήκη»;
Στα ελληνικά η λέξη Διαθήκη σημαίνει συμφωνία. Είναι η συμφωνία που έκλεισε ο Θεός
με τους ανθρώπους. Πρώτα με τον λαό του Ισραήλ (Παλαιά Διαθήκη) και στη συνέχεια η νέα
συμφωνία του Χριστού με όλους τους ανθρώπους (Καινή Διαθήκη).
ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 4
Ανακαλύπτοντας τα κείμενα της Καινής Διαθήκης
Τα τέσσερα Ευαγγέλια. Μιλώντας για τον Χριστό στον κόσμο
ΕΠΙΛΕΞΤΕ ΠΟΙΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΘΑ ΘΕΛΑΤΕ ΝΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΤΕ ΣΤΗΝ ΤΑΙΝΙΑ.
12.
3.
4
5.
6.Το παιδαγωγικό έργο όμως του διδασκάλου, κατά τους τρεις Ιεράρχες, δεν πρέπει να περιορίζεται στη μετάδοση μόνο των γνώσεων. Πρέπει να επεκτείνεται και στην ανάπτυξη της βούλησης. Τα μέσα δε, με τα οποία ημπορεί ο διδάσκαλος ν αναπτύξει τη βούληση του μαθητή, κατά τον ιερό Χρυσόστομο είναι: Η συνήθεια και η άσκηση. Τα καλά παραδείγματα Οι έπαινοι και οι αμοιβές και οι επιπλήξεις . Στο θέμα δε των επιπλήξεων συμφωνούν και οι τρεις Ιεράρχες και πιστεύουν απόλυτα ότι πρέπει να γίνεται χρήση αυτών.
Ο Μέγας Βασίλειος:
Από τας διδασκαλίας και τα βιβλία να παίρνουμε ότι σχετίζεται και συγγενεύει με την αλήθειαν. Τα άλλα να τα απορρίπτομεν. Όταν κόβουμε το τριαντάφυλλον παραμερίζομε τα αγκάθια της τριανταφυλλιάς. Το ίδιο να κάμωμε και στα βιβλία. Θα πάρωμεν ότι ωφέλιμον έχουν και θα προφυλαχθώμεν από τα βλαβερά.
Ο Γρηγόριος ο Θεολόγος συνιστά προς κάθε νέον να μιμείται το έργον της σοφής μέλισσας λέγοντας:
Οι μέλισσες δεν στέκονται μόνον στην ευωδία ή το χρώμα των λουλουδιών και απομυζούν το μέλι, αλλά επιλέγουν.Έτσι και εσύ από κάθε μελέτη σου φρόντιζε να θησαυρίζεις στην ψυχή σου κάποια ωφέλεια.
Ο δε Ιωάννης ο Χρυσόστομος συμβουλεύει τους νέους με ένα πλάγιο Σωκρατικό τρόπο λέγοντάς τους:
Ποιο αμπελι θα θαυμάσωμεν; Εκείνην της οποίας κυματίζουν τα φύλλα και τα κλίματα, ή εκείνην που είναι κατάφορτος από καρπούς;
Και ποία είναι η αρετή της ελιας; Όταν έχει μεγάλους κλάδους και πυκνόν φύλλωμα ή όταν παρουσιάζει άφθονον τον καρπόν της, και παντού διασκορπισμένον;
Από την μελέτη σας ερευνάτε, να βρίσκετε, κατάφορτους της αμπέλου καρπούς, και τους άφθονους, της ελαίας, με αρετή.
τι σχεση εχει η παιδεια με το πεταγμα του αετου.....
Πόσο επίκαιρες είναι οι παιδαγωγικές ιδέες των Τριών Ιεραρχών; Αυτο τοβίντεο συμβολιζει μια βασικη παιδαγωγικη αρχη των Τριων Ιεραρχών ,την αυτενεργεια. Το σπρωξιμο που χρειαζομαστε ολοι για να ανοιξουμε τα φτερά μας
Ο Χρυσός Αιώνας των Ελληνικών Γραμμάτων
Οι Τρεις Ιεράρχες και η παράδοση τους εμπνέει την Παιδεία μας
Στην ιστορία κάθε τόπου, λαού και πολιτισμού, υπάρχουν στιγμές καθοριστικές για τη μοίρα του, που μπορούν να χαρακτηριστούν ορόσημα, αφού από αυτές εξαρτάται το πολιτιστικό και ιστορικό γίγνεσθαι στο διηνεκές.
Ο 4ος μ.Χ. αιώνας είναι σημαντικό ορόσημο για τα Ελληνικά Γράμματα και γενικότερα για το ελληνικό πνεύμα. Εύλογα έχει ονομαστεί "Χρυσός Αιώνας των Ελληνικών Γραμμάτων",αφού τον αιώνα αυτόν κρίθηκε οριστικά η τύχη και η σωτηρία των έργων των Ελλήνων σοφών.
.
Για την προσφορά τους αυτή, θεωρούνται και τιμώνται ως προστάτες των Ελληνικών Γραμμάτων οι τρεις "φωστήρες της τρισηλίου θεότητας", την ημέρα, την αφιερωμένη στα Γράμματα και τους ίδιους, την 30ή Ιανουαρίου. Και δεν είναι άσκοπο, μήτε οπισθοδρομικό, να ρίχνουμε πότε πότε τη ματιά, αναζητώντας πράγματα, αξίες και γεγονότα, που άνοιξαν δρόμους στην ιστορία του πνεύματος και του πολιτισμού του τόπου αυτού.
Η παιδεία αφορά ολόκληρη την ζωή του ανθρώπου. Ο δε Ιωάννης ο Χρυσόστομος θεωρεί την ευσέβεια, ως το άπαν στην παιδεία.
Κατά τους τρεις Διδασκάλους της οικουμένης, στην παιδαγωγική και την αγωγή των παίδων, σπουδαίος παράγων είναι και τα βιβλία.
Οι Τρεις Ιεράρχες είναι «άρρηκτα δεμένοι» στη συνείδηση των Ελλήνων με την Παιδεία είναι αυτοί που κράτησαν το πνεύμα τους καθαρό από τον φανατισμό των συγχρόνων τους και με το πνεύμα αυτό ασχολήθηκαν, με μεγάλο πάθος αλλά χωρίς φόβο, με την ελληνική παιδεία, δηλαδή με τον Λόγο».
«Οι τρεις αυτοί πνευματικοί άνθρωποι όχι μόνο αναγνώρισαν την αξία της ελληνικής Παιδείας, αλλά είδαν σ' αυτήν το κατάλληλο όργανο για τη διάδοση της δικής τους πίστης».
ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΙΕΡΑΡΧΕΣ
ΜΟΥΣΕΙΟ ΖΑΚΥΝΘΟΥ
Από το ναό της Παναγίας Πικριδιώτισσας
Διαστ. 2,31 Χ 1,83 μ.
Τοιχογραφία
18ος αι.
Οι τρεις ιεράρχες, Γρηγόριος ο Θεολόγος, Ιωάννης ο Χρυσόστομος και Βασίλειος ο Μέγας, εικονίζονται όρθιοι και μετωπικοί. Φοράνε χρυσοποίκιλτα επισκοπικά άμφια, ευλογούν και κρατούν κλειστά ευαγγέλια. Στο επάνω μέρος σκηνές από το βίο τους.
Τρεις Ιεράρχες. Ζωντανά χρώματα και χρυσό 22 καρατίων σε ξύλινο πλαίσιο με γυαλί. Η εικόνα είναι από το Ιερό Κελλί του Αγίου Νικολάου στο Άγιο Όρος.
