υποκείμενο- αύξηση-ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ για το σχολειο επαναληπτικό

• Πώς βρίσκουμε το υποκείμενο
• Ο Αλέξανδρος κατέβηκε τη σκάλα.
• Βρίσκουμε το ρήμα: κατέβηκε
• Ρωτάμε: ποιος    κατέβηκε; Ο Αλέξανδρος.
•  Άρα ο Αλέξανδρος είναι το υποκείμενο.

• Ποια είναι τα υποκείμενα των υπογραμμισμένων ρημάτων στις παρακάτω προτάσεις και σε ποια πτώση βρίσκονται; Ποια μορφή έχουν (ουσιαστικό, επίθετο, αντωνυμία, πρόταση ή κάτι άλλο);

•  
• α. Ο Μαρίνος, ο Νικόλας, η Δέσποινα και η Κασσάνδρα είχαν αποφασίσει να εξερευνήσουν το Φαράγγι του Βίκου.
• υποκείμενο: __________________________,              πτώση:...................... __________________________, μορφή: τι μερος του λόγου είναι;_____________
•  
• β. Θα σας οδηγήσω εγώ.
• υποκείμενο: __________________________,                               πτώση: __________, μορφή: _____________
•  
• γ. Πολλοί από αυτούς που ζουν και εργάζονται στις τουριστικές περιοχές αγνοούν παντελώς το νόημα της λέξης ξεκούραση. 
• υποκείμενο: __________________________                                 πτώση :........................
•  μορφή: _____________
• δ. Ό,τι θα δείτε από εκεί και πέρα ανήκει στη σφαίρα του ονείρου. 
• υποκείμενο: __________________________, πτώση:__________________________ μορφή: _____________
• Να βρεις το υποκείμενο στις παρακάτω προτάσεις
• Πρόταση                                            Υποκείμενο-ΠΤΩΣΗ 

• Σήμερα γιορτάζω εγώ.
  Εσύ έκανες τη ζημιά!
  Θα έρθει κι αυτός μαζί μας;
  Εμείς θα μείνουμε μέχρι αργά.
  Γιατί δε μένετε κι εσείς;
  Μας έσωσαν αυτοί.
  Γιατί δε με περίμενες;
  Σήμερα θα μείνω σπίτι.
  Με περιμένουν στην αυλή.
  Γελάσαμε πολύ με το αστείο του.
  Επιτέλους έφτασε.
  Έχετε φάει;

• Ο Γιώργος τρέχει. 

• Θα κερδίσει ο ομορφότερος. 

• Ο πεινασμένος καρβέλια ονειρεύεται. 

• Αυτός τραγουδά κι αυτή χορεύει.

• Τι είναι η αύξηση
•  
• Όταν κλίνεται ένα ρήμα διαπιστώνουμε ότι σε μερικά ρήματα στον παρατατικό και στον αόριστο προστίθεται στην αρχή του ρήματος ένα επιπλέον γράμμα το έ, (ένα μόρφημα, όπως λέγεται) που το ονομάζουμε αύξηση.
• Παρατήρησε προσεκτικά τους παρακάτω πίνακες:
•  

• γράφω			ιδρύω
  ενεστώτας	παρατατικός	αόριστος	ενεστώτας	παρατατικός	αόριστος
  πιάνω πιάνεις πιάνει πιάνουμε πιάνετε πιάνουν	έπιανα έπιανες έπιανε πιάναμε πιάνατε έπιαναν	έπιασα έπιασες έπιασε πιάσαμε πιάσατε έπιασαν	ιδρύω ιδρύεις ιδρύει ιδρύουμε ιδρύετε ιδρύουν	ίδρυα ίδρυες ίδρυε ιδρύαμε ιδρύατε ίδρυαν	ίδρυσα ίδρυσες ίδρυσε ιδρύσαμε ιδρύσατε ίδρυσαν

  διαγράφω
  ενεστώτας	παρατατικός	αόριστος
  διαγράφω διαγράφεις διαγράφει διαγράφουμε διαγράφετε διαγράφουν	διέγραφα διέγραφες διέγραφε διαγράφαμε διαγράφατε διέγραφαν	διέγραψα διέγραψες διέγραψε διαγράψαμε διαγράψατε διέγραψαν

  Προσοχή: Η αύξηση μπαίνει μόνο στην οριστική και χάνεται στις άλλες εγκλίσεις. Πολύ συχνά ακούμε αντί του σωστού τύπου της προστακτικής διάγραψε, τον τύπο διέγραψε.
   

  διαγράφω
  αόριστος
  οριστική	υποτακτική	προστακτική
  διέγραψα διέγραψες διέγραψε διαγράψαμε διαγράψατε διέγραψαν	να διαγράψω να διαγράψεις να διαγράψει να διαγράψουμε να διαγράψετε να διαγράψουν	διάγραψε     διαγράψτε

   Οι εξαιρέσεις
   αμφιβάλλω - αμφέβαλα
  διακόπτω - διέκοψα
  συλλαμβάνω - συνέλαβα
  αναγγέλλω - ανήγγειλα 
  αποδεικνύω - απέδειξα
  προτρέπω -  προέτρεψα
  Κάθε κανόνας έχει και τις εξαιρέσεις του. Έτσι και με τις αυξήσεις υπάρχουν διάφορες εξαιρέσεις από τον κανόνα. Ας τα δούμε αναλυτικά:
  α) ρήματα που αρχίζουν από σύμφωνο
  Ενώ είπαμε παραπάνω ότι τα ρήματα που αρχίζουν από σύμφωνο παίρνουν ένα -έ- ως αύξηση, υπάρχουν μερικά ρήματα που παίρνουν -ή- ως αύξηση το. Αυτά είναι τα:
  θέλω > ήθελα, ξέρω > ήξερα, πίνω > ήπια, βρίσκω > έβρισκα ή ήβρα (παλιότερος τύπος)
   
  β) ρήματα που αρχίζουν από φωνήεν
  Ενώ είπαμε παραπάνω ότι τα ρήματα που αρχίζουν από φωνήεν δεν παίρνουν αύξηση, υπάρχουν μερικά ρήματα που παίρνουν. Αυτά είναι:
  έχω > είχα, έρχομαι > ήρθα, είμαι > ήμουν και το ρήμα υπάρχω που παίρνει εσωτερικά αύξηση: υπάρχω > υπήρχα.
   

• ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

• Δευτερεύουσα πρόταση λέγεται η πρόταση που δεν μπορεί να σταθεί μόνη της στον λόγο, αλλά εξαρτάται από μια κύρια ή από μια άλλη δευτερεύουσα της οποίας συμπληρώνει το νόημα· 

• 
  

   

  
  
  
  Αιτιολογικές προτάσεις
  1. Αιτιολογικές ονομάζονται οι προτάσεις που εισάγονται με αιτιολογικούς συνδέσμους γιατί, επειδή, διότι.....και δηλώνουν την αιτία                                             π.χ. Χάρηκα πολύ, επειδή έμαθα πως είσαι καλά. 
  2. Τελικές προτάσεις (ή προτάσεις του σκοπού)
     Τελικές προτάσεις (ή του σκοπού) ονομάζονται οι προτάσεις που εισάγονται με τους τελικούς συνδέσμους (για να, να) και δηλώνουν σκοπό.                                  π.χ. Έφυγε γρήγορα, για να φέρει το τετράδιό του.
  3. Υποθετικές προτάσεις

     Υποθετικές ονομάζονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που εισάγονται με τους υποθετικούς συνδέσμους(αν, εάν, άμα)και εκφράζουν  υπόθεση.                          Αν κλείσεις την τηλεόραση, θα σου μιλήσω.
  4. Χρονικές προτάσεις

     Χρονικές προτάσεις ονομάζονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που εισάγονται με τους χρονικούς συνδέσμους (όταν, σαν, ενώ, καθώς, αφού, αφότου, πριν (πριν να), μόλις, προτού, όποτε, ώσπου, ωσότου)  και εκφράζουν  πότε γίνεται κάτι.                 π.χ. Καθώς προχωρούσε αμέριμνος στον δρόμο, ήρθε ξαφνικά επάνω του ένα σπουργίτι.
  5. Εναντιωματικές και παραχωρητικές προτάσεις

     Εναντιωματικές ονομάζονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που εισάγονται με τους εναντιωματικούς /παραχωρητικούς συνδέσμους (αν και, ενώ, μολονότι) και δηλώνουν αντίθεση                                                                                  π.χ. Πήγαμε εκδρομή, αν και έβρεχε.
  6. Παραχωρητικές ονομάζονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που  εισάγονται με τους
     συνδέσμους και αν, και να, κι ας και δηλώνουν παραχώρηση                              π.χ. Θα πάμε εκδρομή, κι ας βρέξει.

  
  

  
  

   

• Να μου στείλεις τα βιβλία μου, προτού φύγεις για το χωριό.
  
  • 
    υποθετική
  • 
    εναντιωματική
  • 
    παραχωρητική
  • 
    χρονική
• 
  
• Αφού ετοιμαστώ, θα περάσω από το σπίτι σου.
• • 
    υποθετική
  • 
    εναντιωματική
  • 
    παραχωρητική
  • 
    χρονική
  
  
• Εάν παίξει κι ο Νίκος, θα παίξω κι εγώ.
• • 
    υποθετική
  • 
    εναντιωματική
  • 
    παραχωρητική
  • 
    χρονική

1. 1. Αν και τον είδα πρόσφατα, δεν τον θυμάμαι.
      1.   υποθετική
      2.   εναντιωματική
      3.   παραχωρητική
      4.   χρονική