ΕΛΕΝΑ ΚΑΛΑΜΠΑΚΑ Ε΄ τάξη: 11/22/21

Δευτέρα 22 Νοεμβρίου 2021

http://netcastle-webgis.eu/category/%cf%88%ce%b7%cf%86%ce%b9%ce%b1%ce%ba%cf%8c-%cf%80%ce%bf%ce%bb%ce%b9%cf%84%ce%b9%cf%83%cf%84%ce%b9%ce%ba%cf%8c-%cf%85%ce%bb%ce%b9%ce%ba%cf%8c/

Τα αρχαία Γίτανα, χτισμένα σε μια προνομιακή θέση, στο ύψωμα της Βρυσέλλας του δήμου Φιλιατών Θεσπρωτίας, αποτέλεσαν τον πιο σημαντικό οικισμό του θεσπρωτικού χώρου κατά την υστεροκλασική και ελληνιστική περίοδο. Πολυπληθή, οργανωμένα κατά τον ιπποδάμειο πολεοδομικό σχεδιασμό και με ισχυρή οχύρωση, λειτούργησαν ως πολιτικό κέντρο των Θεσπρωτών κατά την περίοδο της ακμής τους και έως την καταστροφή τους από τους Ρωμαίους το 167 π.Χ. Tα σημαντικότερα μνημεία των Γιτάνων είναι η Αγορά, το γνωστό στη βιβλιογραφία ως «Κτίριο Β», ένα μεγάλο δημόσιο κτίριο, ο ναός της Παρθένου, γνωστός και ως Μικρός Ναός, το Πρυτανείο-Αρχείο και το Θέατρο.

Από την αρχαία Ειρεσιώνη στο χριστουγεννιάτικο δέντρο και στα κάλαντα

«Σ’ αρχοντικό εμπήκαμε μεγάλου νοικοκύρη,

με λόγο που ’χει πέραση και μ’ αγαθά περίσσα…
Ανοίξτε πόρτες διάπλατα να μπουν μεγάλα πλούτη,
μαζί κι η θαλερή χαρά κι η βλογημένη ειρήνη.
Γιομάτοι να ’ν’ οι πίθοι σας, πολλά τα ζυμωτά σας.
Κι ο κριθαρένιος ο χυλός με το πολύ σουσάμι.
Νύφη για τον μοναχογιό να κάτσει τραγουδώντας
στ’ αμάξι που το σέρνουνε τα δυνατά μουλάρια,
να ’ρθεί σ’ αυτό το σπιτικό, να υφαίνει τα προικιά της.
Κάθε χρονιά θε να ’ρχομαι κι εγώ σαν χελιδόνι…
Μα φέρε γρήγορα λοιπόν ό,τι είναι να μας δώσεις,
γιατί αλλιώς θα φύγουμε, δεν θα ξημερωθούμε ».

Παιδιά τραγουδώντας κάλαντα από σπίτι σε σπίτι, παίρνοντας το φιλοδώρημά τους από τον νοικοκύρη ή τη νοικοκυρά και όταν έφθαναν στο σπίτι τους κρεμούσαν την Ειρεσιώνη πάνω από την εξώπορτά τους, όπου έμενε εκεί μέχρι την ιδία ημέρα του νέου έτους, οπότε, αφού τοποθετούσαν την νέα, κατέβαζαν την παλιά και την έκαιγαν.

Άλλα παιδιά κρεμούσαν την Ειρεσιώνη πάνω από την θύρα του Ιερού του Απόλλωνος.

Η ειρεσιώνη ήταν ένα αρκετά μεγάλο κλαδί ελιάς ή δάφνης που διακοσμούσαν οι αρχαίοι Έλληνες με όλων των ειδών τους καρπούς, κάστανα, καρύδια, αμύγδαλα κ.ά. –εξαιρουμένων του μήλου και του αχλαδιού– πλεγμένους με λευκό ή κόκκινο μαλλί (έριον, εξ ου και το όνομά της). Κρεμούσαν ακόμη στο κλαδί μικρά φυαλίδια με μέλι, γάλα και κρασί.

Στη χώρα μας το χριστουγεννιάτικο δέντρο το έφεραν οι Βαυαροί και για πρώτη φορά στολίστηκε στα Ανάκτορα του Όθωνα στο Ναύπλιο (1833) και κατόπιν στην Αθήνα, γεγονός που φυσικά προκάλεσε τον θαυμασμό των κατοίκων. Άρχισε να διαδίδεται και να βρίσκεται σε κάθε σπίτι μόνο στη δεκαετία του 1950.