Ενότητα 11 Συγγενικές σχέσεις Θεωρία

 https://wordwall.net/resource/2007604/%CF%84%CE%BF-%CE%B1%CE%BB%CF%86%CE%B1%CE%B2%CE%B7%CF%84%CE%B1%CF%81%CE%B9-%CF%84%CE%B7%CF%83-%CE%BC%CE%B1%CE%BC%CE%B1%CF%83

 Θεωρία

Περιγραφή, γενικά
Περιγραφή προσώπου
Η επιρρηματική σημασία των πτώσεων=Προσδιορισμοί
Σύνδεση των προτάσεων
Αντιθετική σύνδεση των προτάσεων (στο Περισσότερες πληροφορίες για την παρατακτική σύνδεση))
Τα είδη των εξαρτημένων προτάσεων
Κύριες και δευτερεύουσες προτάσεις

• 
  



Με πόσους τρόπους συνδέονται οι προτάσεις;

 

Οι προτάσεις στα νέα ελληνικά, συνδέονται με τρεις τρόπους μεταξύ τους:

1. με ασύνδετο σχήμα   K ,K ,K ,K

2. με παρατακτική σύνδεση   K και K 

3. με υποτακτική σύνδεση   Κ   ,   ( Δ ) 

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ
• Ο Γιώργος πλύθηκε, ντύθηκε.
•                     (ΚΥΡΙΑ , ΚΥΡΙΑ )
• Χωρίζονται μεταξύ τους με κόμμα.Αυτός ο τρόπος σύνδεσης λέγεται ασύνδετο σχήμα.
• 
  

Ο Γιώργος πλύθηκε και ντύθηκε. 

                       (ΚΥΡΙΑ ΚΑΙ ΚΥΡΙΑ)

• δύο προτάσεις. Η πρώτη όμως και η δεύτερη ενώνονται με το και. Συνδέονται δηλαδή με μια λέξη που λέγεται σύνδεσμος.
• Συμπέρασμα: Στην παρατακτική σύνδεση οι προτάσεις παρατάσσονται, δηλ. μπαίνουν η μία δίπλα στην άλλη, και συνδέονται μεταξύ τους με συνδέσμους, τους συμπλεκτικούς, τους αντιθετικούς, τους διαχωριστικούς και τους συμπερασματικούς

• Συμπλεκτικοί: και/κι, ούτε, μήτε (ουδέ, μηδέ σε παλαιότερα κείμενα)

  Διαζευκτικοί ή διαχωριστικοί: ή, είτε

  Αντιθετικοί: αν και, αλλά, μα, παρά, όμως, ωστόσο, ενώ, μολονότι, μόνο (που)

  Συμπερασματικοί: λοιπόν, ώστε, άρα, επομένως, οπότε

  Επεξηγηματικός: δηλαδή

• 
  

• Τι είναι η υποτακτική σύνδεση;

• 
  

•  ΕΥΚΟΛΑΚΙ! ΚΥΡΙΑ, + ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ ΠΡΟΤΑΣΗ

• 
  

Ο Γιώργος ντύθηκε  (αφού είχε πλυθεί.)

Να εντοπίσετε το είδος της σύνδεσης μεταξύ των παρακάτω προτάσεων

 

1.     Σήμερα έχω τα γενέθλιά μου και θα κάνω πάρτι.
[ασύνδετο, παρατακτική, υποτακτική]

2.     Κάλεσα τις αγαπημένες μου φίλες,( όπως με καλούν κι εκείνες στα δικά τους γενέθλια.)
[ασύνδετο, παρατακτική, υποτακτική]

3.     Έγραψα τις προσκλήσεις και τις μοίρασα εδώ και μια βδομάδα.
[ασύνδετο, παρατακτική, υποτακτική]

4.     Όλες μου υποσχέθηκαν ( ότι θα έρθουν.)
[ασύνδετο, παρατακτική, υποτακτική]

5.     Πλησίαζε η ώρα και καμιά τους δεν ερχόταν.
[ασύνδετο, παρατακτική, υποτακτική]

6.     Άρχισα να ανησυχώ.
[ασύνδετο, παρατακτική, υποτακτική]

7.     Κοιτούσα με αγωνία την ώρα, την ξανακοιτούσα!
[ασύνδετο, παρατακτική, υποτακτική]

8.     Μήπως έπαθαν κάτι ή μήπως δε με θέλουν για φίλη τους.
[ασύνδετο, παρατακτική, υποτακτική]

9.     Αυτά σκεφτόμουν, όταν κτύπησε το κουδούνι.
[ασύνδετο, παρατακτική, υποτακτική]

10.  Οι πονηρές μου έκαναν έκπληξη και ήρθαν όλες μαζί.
[ασύνδετο, παρατακτική, υποτακτική]

• 
  

• 
  

-Συγγενικές σχέσεις Η ονομαστική Η γενική Η αιτιατική

Η ονομαστική    

Α. υποκείμενο Ο Γιάννης ειναι μαθητής. 

Β. κατηγορουμενο

Η γενική                
Α. Ως αντικείµενο  Το έδωσα του Γιάννη.     

Β. Ως προσδιορισμός

Η αιτιατική                              
Α. -Αντικείμενο            Εκτιμώ τον Γιάννη. 
Β. Ως προσδιορισμός

• Η γενική

  Α. Ως αντικείµενο ρημάτων, συνήθως σαν έμμεσο αντικείμενο:

  π.χ. Toυ είπα να φύγει.
          Δε μου μιλάει ποτέ.
          Μου ζήτησε την άδεια να φύγει.

  
  

  Β. Ως προσδιορισμός , ως συμπλήρωμα δηλαδή της έννοιας ενός ουσιαστικού.

  Όταν η γενική συνοδεύει ουσιαστικό, µπορεί να φανερώνει:
  
  

  Σε ποιον ανήκει κάτι (γενική κτητική):

  π.χ. Το δωµάτιο της Ασπασίας είναι τακτοποιηµένο.
          Το αυτοκίνητο του πατέρα είναι πολύ βρόμικο.
     

  Το περιεχόμενο , αυτό που περιέχει αυτό που δηλώνει το ουσιαστικό το οποίο προσδιορίζεται από τη γενική (γενική περιεχομένου):

  π.χ.  Μια οµάδα ποδοσφαιριστών επισκέφτηκε το σχολείο µας.

           Εργάζεται σε κατάστημα φωτογραφικών ειδών.
           Δίπλα στο σπίτι μου υπάρχει μια αποθήκη χαρτικών.
  
  

  την ιδιότητα , ένα χαρακτηριστικό  που έχει το ουσιαστικό το οποίο προσδιορίζεται (γενική της ιδιότητας):

  π.χ. Συνάντησα έναν άντρα υψηλού αναστήµατος.
          Είναι άτομο υψηλής ευφυίας.
          Μελετούσε για πολλά χρόνια τα πουλιά της θάλασσας.
  
  

  τη μέτρηση χώρου  / χρόνου

  π.χ. Ο αδερφός µου είναι τεσσάρων ετών.
         Μετά από ταξίδι τριών ωρών φτάσαµε στο χωριό.
         Αγόρασε σπίτι εκατό τατραγωνικών.
  
  

  το σύνολο που διαιρείται (γενική διαιρετική):

  π.χ.   Κανείς δεν είχε το θάρρος να φάει το τελευταίο κοµµάτι
            της πίτας.

           Πολλοί  μαθητές της τάξης μας δεν ήρθαν στο θέατρο.
  
  

  την αιτία για  την  οποία  γίνεται  αυτό  που  δηλώνει  το  ουσιαστικό  που προσδιορίζεται:

  π.χ. Η χαρά της δηµιουργίας ήταν το χαρακτηριστικό του.
          Δώσε μου ένα ποτήρι νερό και πεθαίνω της δίψας.

  
  

  το σκοπό για  τον  οποίο  γίνεται  αυτό  που  δηλώνει  το  ουσιαστικό  που προσδιορίζεται:

  π.χ. Η µητέρα όλο το πρωί έφτιαχνε την τούρτα γενεθλίων µου.
          Αγόρασε τα ρούχα της βάφτισης.
  
  

  τον τόπο όπου  γίνεται  ή  έγινε  αυτό  που  δηλώνει  το  ουσιαστικό  που  προσδιορίζεται:

  π.χ. Μαζεύτηκε πολύς κόσµος στο πανηγύρι του χωριού µας.
          Η γιορτή θα γίνει στην αυλή του σχολείου.
  
  

  το χρόνο που γίνεται ή έγινε αυτό που δηλώνει το ουσιαστικό που προσδιορίζεται:

  π.χ. Του χρόνου θα επιστρέψω στην Ελλάδα.

          Των Φώτων καθαγιάζονται τα ύδατα.

• Η αιτιατική -Αντικείμενο

  Β. Ως προσδιορισμός ,Η αιτιατική χρησιμοποιείται με επιρρηματική σημασία.

• Φεύγω, πάω σχολείο.  Να το μικρύνεις μια πιθαμή.

  Απόψε θα πάμε πλατεία.  Θα έρθουμε πάλι την Κυριακή.

• Γονεις και μικροι επιστημονες
  
  
• Ενθαρρύνουμε τη φυσική περιέργεια.Τα παιδιά κάνουν πολλές ερωτήσεις. Δεν χρειάζεται να έχουμε όλες τις απαντήσεις.

Κάντε ερωτήσεις....

• "Τι βλέπεις?" (ακούω, μυρίζω, αισθάνομαι, γεύομαι)
• "Τι νομίζετε?"
• "Γιατί είναι σημαντικό?"
• "Τι έμαθες?"
• «Τι θα μπορούσαμε να αλλάξουμε;»
• Ακούστε προσεκτικά τις απαντήσεις τους.

Κάντε Παρατηρήσεις

• Η παρατήρηση είναι η βάση της ανακάλυψης!
• Χρησιμοποιήστε και τις πέντε αισθήσεις για να κάνετε παρατηρήσεις.
• Συζητήστε τι βλέπετε, μυρίζετε, ακούτε, αισθάνεστε και μερικές φορές γεύεστε!

Να επιτρέπεται η εξερεύνηση

• Αντισταθείτε στην παρόρμηση να εξηγήσετε το «γιατί» μέχρι να ρωτήσετε τι πιστεύουν.
• Ακόμα κι αν θέλουν να πειραματιστούν με κάτι που ξέρετε ότι δεν θα λειτουργήσει, επιτρέψτε στα παιδιά να σκεφτούν και να εξερευνήσουν μόνα τους.  
• Μπαταρίες λεμονιού;;;;;;;
  
  
  
  

Ενθαρρύνετε τα αγόρια και τα κορίτσια εξίσου

• Όλα τα παιδιά είναι περίεργα και θα ασχοληθούν με την εξερεύνηση.
• Οι ικανότητες του καθενός μπορούν να αναπτυχθούν με σκληρή δουλειά και εξάσκηση!

Δημιουργήστε ένα χάος στο όνομα της επιστήμης

• Σίγουρα, είναι  αγχωτικό αυτή τη στιγμή, αλλά τα παιδιά χτίζουν αυτοπεποίθηση καθώς πειραματίζονται, δημιουργούν  χάος και μετά καθαρίζουν ΜΟΝΑ τους.
• Δεν είναι δουλειά σου να το κάνεις ΓΙΑ αυτούς. ΜΑΖΕΥΟΥΝ ΜΟΝΑ ΤΙΣ ΤΣΑΠΑΤΣΟΥΛΙΕΣ ΤΟΥΣ!
• Δώστε στα παιδιά χώρο να πειραματιστούν  και να φροντίσουν το περιβάλλον τους.

Ακολουθήστε την Επιστημονική Μέθοδο!

Πειράματα
Βρείτε την επόμενη επιστημονική σας δραστηριότητα https://science-u.org/tips/index.html

Ενέργεια

Τα περίεργα παιδιά έχουν πολλή ενέργεια, αλλά ξέρουν τι είναι πραγματικά η ενέργεια; Εξερευνήστε τα διάφορα είδη ενέργειας και μάθετε πώς να την αξιοποιήσετε σε αυτές τις δραστηριότητες!

https://www.pbslearningmedia.org/resource/nvtoe-sci-antimicopper/wgbh-nova-treasures-of-the-earth-the-antimicrobial-properties-of-copper/  

Θησαυροί της Γης | Οι αντιμικροβιακές ιδιότητες του χαλκού

τα αντικείμενα

 Το αντικείμενο στα δίπτωτα ρήματα

 

Στα δίπτωτα ρήματα τα αντικείμενα θα μπαίνουν στις εξής πτώσεις:

α) γενική - αιτιατική,

β) αιτιατική (προσώπου) - αιτιατική (πράγματος).

Από τα δύο αυτά αντικείμενα το ένα λέγεται άμεσο και το άλλο έμμεσο.

Λέγεται άμεσο εκείνο στο οποίο πηγαίνει άμεσα η ενέργεια του υποκειμένου ή γιατί αυτό σχετίζεται άμεσα με το ρήμα.

Λέγεται έμμεσο εκείνο στο οποίο πηγαίνει έμμεσα η ενέργεια του υποκειμένου.

 

Επειδή είναι πολύ φυσιολογικό να μην κατάλαβες τίποτα απ' όσα διάβασες παραπάνω για το άμεσο και το έμμεσο, και να νιώθεις λίγο αγχωμένος/η γι' αυτό ας τα δούμε σε παραδείγματα.

 

Παραδείγματα	γενική έμμεσο	αιτιατική άμεσο
α) Ο Γιώργος μου ζήτησε χρήματα	μου	χρήματα
β) Του έδωσα το βιβλίο.	Του	το βιβλίο

 

Όταν ακούμε ή λέμε παρόμοιες προτάσεις, καταλαβαίνουμε αμέσως το νόημά τους. Ας υποθέσουμε όμως ότι δεν ακούσαμε καλά και το μόνο που καταλάβαμε ήταν ότι ο Γιώργος ζήτησε. Τότε θα ρωτήσουμε:

-- Τι ζήτησε ο Γιώργος; χρήματα θα είναι η απάντηση.

Αλλά επειδή είμαστε περίεργοι θα ρωτήσουμε και πάλι:

-- Από ποιον τα ζήτησε τα χρήματα ο Γιώργος; Και θα μας απαντήσουν: από μένα (μου).

 

Να λοιπόν τι σημαίνει ότι το άμεσο αντικείμενο συμπληρώνει άμεσα την ενέργεια του υποκειμένου. Είναι αυτό που στην καθημερινή μας ζωή θέλουμε να μάθουμε πρώτο, η πρώτη πληροφορία που μας ενδιαφέρει.

 

Επειδή όμως αυτά τα ζητήματα τα έχουν μελετήσει ήδη δεκάδες γενιές καθηγητών και μαθητών, και επειδή είμαστε πολύ οργανωτικοί, γι' αυτό βγάλαμε και κάποιους κανόνες που μας κάνουν τη ζωή πιο εύκολη. Αυτούς τους κανόνες θα τους δούμε στη συνέχεια, αναλυτικά κατά περίπτωση:

 

1α. Το αντικείμενο σε γενική και αιτιατική.

 

Διάβασε προσεκτικά τα παραδείγματα:

 

Παραδείγματα	γενική έμμεσο	αιτιατική άμεσο
α) Έδωσα του Γιώργου το βιβλίο.	του Γιώργου	το βιβλίο
β) Του έδωσα το βιβλίο.	Του	το βιβλίο
γ) Έδωσα στον Γιώργο το βιβλίο.	στον Γιώργο	το βιβλίο
δ) Έδωσα του Γιώργου και του Γιάννη το βιβλίο και το τετράδιο.	του Γιώργου του Γιάννη	το βιβλίο, το τετράδιο
ε) Έδωσα στον Γιώργο και στον Γιάννη το βιβλίο και το τετράδιο.	στον Γιώργο στον Γιάννη	το βιβλίο, το τετράδιο
στ) Σ' το έδωσα. (Σου το έδωσα και όχι Στο έδωσα)	Σου	το
ζ) Του ζήτησα χρήματα.	Του	χρήματα
η) Ζήτησα από τον Γιώργο χρήματα.	από τον Γιώργο	χρήματα

 

Πρώτα απ' όλα στα παραπάνω παραδείγματα διαπιστώνουμε ότι:

Το ένα αντικείμενο βρίσκεται σε πτώση γενική και το άλλο σε αιτιατική.

Αυτό που βρίσκεται σε γενική είναι έμμεσο κι αυτό που βρίσκεται σε αιτιατική είναι άμεσο.

Για να βρούμε το αντικείμενο σε μια πρόταση πρέπει να ακολουθούμε πιστά ένα συγκεκριμένο και απλό τρόπο, κάνοντας τα εξής βήματα:
1ο βήμα: Διαβάζουμε προσεκτικά την πρόταση και βρίσκουμε το ρήμα. Υποθέτουμε ότι δεν ξέρουμε τίποτα άλλο παρά μόνο το ρήμα, γι' αυτό και αρχίζουμε τις ερωτήσεις.
2ο βήμα: Ρωτάμε ποιος (ή ποια ή ποιο) + το ρήμα για να βρούμε το υποκείμενο.
3ο βήμα: Ελέγχουμε αν το ρήμα είναι απρόσωπο, συνδετικό ή μεταβατικό μονόπτωτο ή δίπτωτο.
4ο βήμα: Ρωτάμε τι ή ποιον ή σε ποιον ή από ποιον + το ρήμα + το υποκείμενο, για να βρούμε το αντικείμενο.
5ο βήμα: Επαναλαμβάνουμε την ερώτηση τι ή ποιον ή σε ποιον + το ρήμα + α’ αντικείμενο + το υποκείμενο, για να βρούμε και το δεύτερο αντικείμενο (αν υπάρχει).
6ο βήμα: Αφού βρήκαμε το αντικείμενο/α ελέγχουμε την πτώση τους.
7ο βήμα: Διαπιστώνουμε ποιο είναι το άμεσο και ποιο το έμμεσο.

 

Προσοχή

1. Δεν κάνουμε ποτέ την ερώτηση πού ή πώς, γιατί οι απαντήσεις που θα πάρουμε δε μας δίνουν αντικείμενο.

2. Το αντικείμενο, όπως έχουμε ξαναπεί, δε βρίσκεται ποτέ σε ονομαστική.

Ας εφαρμόσουμε τη θεωρία:

 

Οι Αθηναίοι μετέφεραν τα παιδιά τους στην Τροιζήνα.
1ο βήμα: βρίσκουμε το ρήμα:
(συμπληρώστε τα κενά και υπογραμμίστε τη σωστή απάντηση)   Οι αρχαίοι Αθηναίοι δίδασκαν στα παιδιά μουσική. ρήμα:  υποκ.: ποιοι-ες-α δίδασκαν: αντ.: τι δίδασκαν:  ___________________  αντ.: σε ποιον δίδασκαν: ___________________  Ο Νίκος μου χάρισε το στυλό του. ρήμα:  υποκ.: ποιος-α-ο χάρισε: αντ.: τι χάρισε:  ___________________  αντ.: σε ποιον χάρισε: ___________________  Η μητέρα μου μας φόρεσε στρατιωτικά ρούχα. ρήμα:  υποκ.: ποιος-α-ο φόρεσε: αντ.: τι φόρεσε:  ___________________ αντ.: σε ποιον φόρεσε: ___________________  Η πεθερά μου φόρτωσε τη νύφη χρυσαφικά. ρήμα:  υποκ.: ποιος-α-ο φόρτωσε: αντ.: τι φόρτωσε:  ___________________  αντ.: σε ποιον φόρτωσε: ___________________  Στο σπίτι της η γιαγιά μου κερνάει τους επισκέπτες κρασί. Οι εργάτες του εργοστασίου φόρτωσαν το αμάξι κιβώτια. Άλλη φορά μη μου πεις ψέματα. ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Στις παρακάτω προτάσεις σου δίνονται τα αντικείμενα. Προσπάθησε να καταλάβεις, κάνοντας τις απαραίτητες ερωτήσεις, αν το ρήμα της πρότασης είναι μονόπτωτο ή δίπτωτο. Να δώσεις το βιβλίο και το τετράδιο.   μονόπτωτο   δίπτωτο Να μου δώσεις το βιβλίο και το τετράδιο.   μονόπτωτο   δίπτωτο Η Ζωή μοιάζει του πατέρα της και της μητέρας της.   μονόπτωτο   δίπτωτο Η Ζωή μοιάζει στον πατέρα της και στη μητέρα της.   μονόπτωτο   δίπτωτο Μεταβίβασε την περιουσία της στον αδερφό της.   μονόπτωτο   δίπτωτο Με τα παιχνίδια του μωρού φόρτωσε το αυτοκίνητο .   μονόπτωτο   δίπτωτο Οδήγησε τον  μαθητη στην αυλή.   μονόπτωτο   δίπτωτο Θα σας φέρω εγώ τα τρόφιμα.   μονόπτωτο   δίπτωτο Φίλησε μου το Νίκο και την Ελένη.   μονόπτωτο   δίπτωτο Δε σ' το ζήτησα εγώ.   μονόπτωτο   δίπτωτο https://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/askisis%20nea/mon-dip.htm