ΡΟΒΕΣΠΙΕΡΟΣ

 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ-ΣΧΟΛΕΙΟ

Ο Ροβεσπιέρος και το Ρολόι της Ελευθερίας»

(παιδικό αφήγημα για τους μαθητές του Στ ΄1 εμπνευσμένο από τη Γαλλική Επανάσταση)

Στο Παρίσι, ένα πρωινό του 1793, οι καμπάνες χτυπούσαν δυνατά.
Όλος ο κόσμος μιλούσε για Ελευθερία, Ισότητα και Αδελφοσύνη.
Οι άνθρωποι είχαν βαρεθεί τους πλούσιους που ζούσαν στα παλάτια και ήθελαν όλοι να έχουν ψωμί, σχολείο και δικαιώματα.

Ανάμεσά τους ήταν κι ένας άνθρωπος με γυαλιά και πράο βλέμμα — ο Μαξιμιλιανός Ροβεσπιέρος.
Τον έλεγαν «Αδιάφθορο», γιατί δεν αγαπούσε τα πλούτη ούτε τη δύναμη,
παρά μόνο τη δικαιοσύνη.

Κάθε μέρα περπατούσε στους δρόμους και μιλούσε στους φτωχούς.
«Όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι», έλεγε.
«Κανείς δεν πρέπει να πεινά όταν ο άλλος έχει περίσσευμα».

Μια μέρα, καθώς περνούσε από την πλατεία, είδε ένα παλιό ρολόι που είχε σταματήσει.
Το κοίταξε και είπε χαμογελώντας:
«Ίσως και η Γαλλία να ’ναι έτσι τώρα — ένα ρολόι που πρέπει να ξαναρχίσει να χτυπά».

Και πράγματι, εκείνα τα χρόνια, το ρολόι της Γαλλίας ξαναχτύπησε.
Οι άνθρωποι έμαθαν να μιλούν, να διεκδικούν, να ονειρεύονται.
Η πορεία δεν ήταν εύκολη — πολλές φορές το ρολόι σταμάτησε ξανά.
Μα ο Ροβεσπιέρος πίστευε πως ο χρόνος της δικαιοσύνης θα ξαναρχίσει,
όταν κάθε παιδί θα μπορεί να λέει:
«Έχω δικαίωμα να σκέφτομαι και να ζω ελεύθερα».

---

🕰️ Μήνυμα για τα παιδιά:
Η Επανάσταση 
είναι οι στιγμές που οι άνθρωποι ενώνουν τις φωνές τους για να φτιάξουν έναν πιο δίκαιο κόσμο.

Ο ΡΟΒΕΣΠΙΕΡΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ

 Ὅ Φύλλο Εργασίας για τους  μαθητές του Στ΄ 1

 Εισαγωγή Στον 18ο αιώνα, οι φιλόσοφοι του Διαφωτισμού, όπως ο Ρουσσώ και ο Βολταίρος, μίλησαν για το φως της γνώσης. Λίγα χρόνια μετά, στη Γαλλία, ο Ροβεσπιέρος προσπάθησε να κάνει πράξη αυτά τα ιδανικά: μια κοινωνία δίκαιη, με ισότητα και παιδεία για όλους.

Ο Ροβεσπιέρος ήταν  ένας από τους πρώτους που συνέδεσαν τη Δημοκρατία με την Παιδεία.

Στα κείμενά του, ιδίως στις ομιλίες του στη Συντακτική Συνέλευση, υποστήριζε ότι:

«Η Παιδεία είναι το θεμέλιο της Δημοκρατίας· χωρίς γνώση, ο λαός δεν μπορεί να είναι ελεύθερος.»

Πίστευε πως:

• Η μόρφωση πρέπει να είναι δημόσια, δωρεάν και ίδια για όλους, αγόρια και κορίτσια.

• Η αρετή και η πολιτική συνείδηση πρέπει να καλλιεργούνται από μικρή ηλικία.

• Η ισότητα στην εκπαίδευση είναι η πραγματική βάση της κοινωνικής δικαιοσύνης.

 ✏️ Δραστηριότητα 1 

– Από τη φύση στη γνώση Διάβασε το απόσπασμα από το έργο «Αιμίλιος» του Ρουσσώ: «Ο δάσκαλος δεν πρέπει να επιβάλλει τη γνώση, αλλά να οδηγεί το παιδί να την ανακαλύπτει μόνο του.» 

Συζήτησε στην ομάδα σου: • Πώς μοιάζει αυτή η ιδέα με τη δική μας τάξη; • Τι σημαίνει “ανακαλύπτω μόνος μου”; Τι κοινό έχουν οι ιδέες του Ρουσσώ και του Ροβεσπιέρου;

- Ζωγράφισε ή γράψε ένα παράδειγμα μάθησης «στη φύση», όπως έκανε ο μικρός Αιμίλιος. 

😀🕚🕚 Δραστηριότητα 2 – 

Το Ρολόι της Ελευθερίας    

Διάβασε από το θεατρικό: «Ίσως κι η Γαλλία να ’ναι ένα ρολόι που χρειάζεται ένα χτύπο καινούριο — τον χτύπο της Ελευθερίας.» 

Ερώτηση: • Τι πιστεύεις ότι σημαίνει το «ρολόι της Ελευθερίας»; • Πότε χτυπά πιο δυνατά;

 Ζωγράφισε ένα ρολόι και γράψε μέσα του λέξεις όπως Ισότητα, Φιλία, Δικαιοσύνη, Γνώση. 

💭 Δραστηριότητα 3 – 

Το όνειρο του Ροβεσπιέρου

 Ο Ροβεσπιέρος πίστευε πως η Παιδεία είναι ο θεμέλιος λίθος της Δημοκρατίας. Ήθελε κάθε παιδί να μορφώνεται, ανεξάρτητα από το αν είναι πλούσιο ή φτωχό.

 

Συζήτηση στην τάξη: 

1. Γιατί είναι σημαντικό να έχουν όλοι τα ίδια δικαιώματα στη μόρφωση; 

2. Τι σημαίνει “ισότιμη παιδεία” σήμερα; 

3. Αν μπορούσες να προτείνεις έναν “Νόμο της Παιδείας”, τι θα έγραφες; 

 Οι ομάδες μπορούν να γράψουν τους δικούς τους «Νόμους της Παιδείας» σε χαρτόνια και να τους αναρτήσουν στην τάξη. ἱ

Δραστηριότητα 4 –

 Ο Διαφωτισμός σήμερα Παιχνίδι ιδεών: Σκέψου μια κατάσταση στο σχολείο ή στην κοινωνία όπου «λείπει το φως της γνώσης». Πώς θα μπορούσες να φέρεις εσύ λίγο «φως»;  Παρουσίασε τη σκέψη σου με σχέδιο, ποίημα ή μικρό θεατρικό διάλογο.

Φύλλο Δραστηριοτήτων: Ρουσσώ και Ροβεσπιέρος – 

Η Παιδεία για Όλους

1. Σωστό ή Λάθος
Διάβασε προσεκτικά τις προτάσεις και βάλε ✓ ή ✗.

1. Ο Ρουσσώ πίστευε ότι ο δάσκαλος πρέπει να λέει πάντα τις απαντήσεις.

2. Ο Ροβεσπιέρος ήθελε όλα τα παιδιά να έχουν δικαίωμα στην παιδεία.

3. Στον κήπο, ο Αιμίλιος έγραφε μόνο τα ονόματα των φυτών.

4. Ο Ρουσσώ πίστευε ότι τα παιδιά μαθαίνουν καλύτερα όταν ανακαλύπτουν μόνα τους τις απαντήσεις.

---

2. Βρες τις Λέξεις
Βρες στον παρακάτω πίνακα τις λέξεις που έχουν σχέση με τον Ρουσσώ και την εκπαίδευση:
(Παιχνίδι τύπου σταυρόλεξου)

Λέξεις: Ρουσσώ, Αιμίλιος, Κήπος, Μαθητής, Ερωτήσεις, Ανακάλυψη

---

3.  Σύνδεσε τα με τη ζωή σου

Σκέψου ένα πράγμα που σου αρέσει να μαθαίνεις μόνος σου. Γράψε πώς θα σε βοηθούσε ένας δάσκαλος όπως ο Ρουσσώ.

4.Ο Διαφωτισμός σήμερα

Παιχνίδι ιδεών:
Σκέψου μια κατάσταση στο σχολείο ή στην κοινωνία όπου “λείπει το φως της γνώσης”.
Πώς θα μπορούσες να φέρεις εσύ λίγο “φως”;

Ρουσσώ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ

 

🌼 «Στον κήπο με τον Αιμίλιο»

Ήταν ένα ηλιόλουστο πρωινό.
Ο μικρός Αιμίλιος κρατούσε ένα μικρό τετράδιο και ένα μολύβι.
Ο δάσκαλός του, ο κύριος Ζαν Ζακ, τον περίμενε στον κήπο.

— «Έλα, Αιμίλιε», είπε χαμογελώντας. «Σήμερα το μάθημα θα το κάνουμε εδώ, κοντά στα φυτά μας».

Ο Αιμίλιος κοίταξε γύρω του:
ήταν γεμάτος ο κήπος από λουλούδια, βασιλικούς, μέντες, πεταλούδες και μέλισσες.
«Τι όμορφα που είναι όλα!» φώναξε.

— «Πες μου, μικρέ μου φίλε», είπε ο δάσκαλος,
«ποιο λουλούδι πιστεύεις πως είναι το πιο δυνατό;»

Ο Αιμίλιος σκέφτηκε λίγο και έδειξε ένα αγριολούλουδο που είχε φυτρώσει ανάμεσα στις πέτρες.
— «Αυτό, γιατί κατάφερε να ζήσει μόνο του!»

Ο Ρουσσώ χαμογέλασε.
— «Μπράβο, Αιμίλιε! Να θυμάσαι: το πιο δυνατό δεν είναι πάντα το πιο μεγάλο ή το πιο όμορφο. Είναι εκείνο που αντέχει και προσπαθεί.»

Έπειτα ο Αιμίλιος έσκυψε, ακούμπησε το χώμα και σημείωσε στο τετράδιό του:

«Τα φυτά μεγαλώνουν με αγάπη, φως και νερό — κι εμείς οι άνθρωποι με καλοσύνη και σκέψη.»

— «Αυτό, παιδί μου, είναι το καλύτερο μάθημα της μέρας», είπε ο δάσκαλος.
Και οι δυο έμειναν για λίγο σιωπηλοί,
ακούγοντας μόνο το τραγούδι των πουλιών και το θρόισμα των φύλλων.

---

🌞 Έτσι μάθαινε ο Αιμίλιος:

μέσα από τη ζωή και τη φύση.

 Ο «Αιμίλιος» του Ρουσσώ

Πολύ παλιά, το 1762, ένας σπουδαίος φιλόσοφος που λεγόταν Ζαν Ζακ Ρουσσώ έγραψε ένα βιβλίο με τίτλο «Αιμίλιος».
Μίλησε για το πώς πρέπει να μεγαλώνουν και να μαθαίνουν τα παιδιά.

---

🌱 Τι πίστευε ο Ρουσσώ

• Κάθε παιδί γεννιέται καλό και γεμάτο περιέργεια.

• Η εκπαίδευση πρέπει να βοηθά το παιδί να αναπτύσσεται φυσικά, όπως μεγαλώνει ένα φυτό.

• Ο δάσκαλος δεν πρέπει να διατάζει, αλλά να κάνει ερωτήσεις και να βοηθά το παιδί να σκεφτεί μόνο του.

• Το παιδί μαθαίνει καλύτερα μέσα από την εμπειρία, τα λάθη του και την παρατήρηση του κόσμου γύρω του.

• Αντί να πει ο δάσκαλος:

  «Το νερό παγώνει στους 0 βαθμούς!»

  θα μπορούσε να ρωτήσει:

  «Τι νομίζεις ότι θα γίνει αν βάλουμε αυτό το μπολ με νερό στην κατάψυξη;»

  Έτσι, το παιδί μαθαίνει με πείραμα και ανακαλύπτει μόνο του την απάντηση — και αυτό θυμάται για πάντα!

Μαζί με τον δάσκαλό του βγαίνουν στον κήπο, κοιτούν τα φυτά, τα λουλούδια, τα έντομα·
και ο Αιμίλιος κρατά σημειώσεις για όσα βλέπει — όπως ένας μικρός ερευνητής.

---

🌱 Τι μαθαίνει εκεί ο Αιμίλιος:

• Πώς μεγαλώνει ένα φυτό από σπόρο.

• Πώς χρειάζεται ήλιο, νερό και φροντίδα.

• Ότι κάθε ζωντανό πλάσμα έχει τον δικό του ρυθμό και σκοπό.

• Ότι η υπομονή και η παρατήρηση οδηγούν στη γνώση.

---

Ο Ρουσσώ μέσα από αυτή τη σκηνή ήθελε να δείξει πως:
👉 Η φύση είναι το πρώτο σχολείο του παιδιού.
👉 Ο δάσκαλος μαθαίνει μαζί με τον μαθητή, ρωτώντας και παρατηρώντας.
👉 Η μάθηση πρέπει να είναι χαρά, όχι καταναγκασμός.

• ❤️ Το μήνυμα του Ρουσσώ

  Ο Ρουσσώ μας διδάσκει ότι το παιδί πρέπει να μαθαίνει με ελευθερία, χαρά και σκέψη,
  και ο δάσκαλος να είναι οδηγός

Ο ΤΟΠΟΣ ΣΤΟΝ ΛΟΓΟ

 Στόχοι ενότητας

Πώς περιγράφουμε ένα κτίσμα
Ποιος είναι ο ρόλος του επιθέτου σε ένα περιγραφικό κείμενο
Ποιες λέξεις ή φράσεις δηλώνουν τόπο

Με την κλίση των θηλυκών ουσιαστικών 

Ο  ΤΟΠΟΣ ΣΤΟΝ ΛΟΓΟ

Για να δηλώσουμε τον τόπο στα νέα ελληνικά χρησιμοποιούμε: ουσιαστικά, ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΜΕ ΠΡΟΘΕΣΗ , τοπικά επιρρήματα και  αναφορικές προτάσεις που δηλώνουν τόπο.

Ουσιαστικά

Κάθε γλώσσα διαθέτει πλήθος λέξεις που δηλώνουν τόπο, π.χ. οι όροι της Γεωγραφίας όπως: βουνό, ποτάμι, λίμνη, νησί κτλ., τα σημεία του ορίζοντα, όπως: ανατολή, δύση κτλ. λέξεις που δηλώνουν την οικοδομική δραστηριότητα του ανθρώπου όπως: δρόμος, πλατεία, σπίτι, δωμάτιο, σκεπή κτλ. Όλα αυτά τα ουσιαστικά χρησιμοποιούνται συνήθως στην αιτιατική.

 ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ   

Παραδείγματα.

Απόψε θα μείνουμε σπίτι.

Το καλοκαίρι πήγαμε πρώτα Πάρο και μετά Νάξο.

 

Σημείωση: Εδώ θα πρέπει να προσέξουμε ότι τα ουσιαστικά που δηλώνουν τόπο για να είναι επιρρηματικός προσδιορισμός θα πρέπει να απαντούν στην ερώτηση πού, π.χ. πού θα μείνουμε; σπίτι· πού πήγαμε; Πάρο, Νάξο. Σε άλλες περιπτώσεις μπορεί να είναι αντικείμενο, π.χ. Οι γονείς θα πρέπει να φροντίσουν το σπίτι, ή υποκείμενο, π.χ. Φαίνεται η Πάρος.

Γενική του τόπου (πού;)

Με τη σημασία αυτή η γενική χρησιμοποιείται για να δηλώσουμε τον τόπο στον οποίο γίνεται μια ενέργεια. π.χ.

Στη μάχη του Μαραθώνα αρχηγός των Αθηναίων ήταν ο Μιλτιάδης.

→ η μάχη που έγινε στον Μαραθώνα.

Η Άνδρος είναι νησί των Κυκλάδων.

→ νησί που βρίσκεται στις Κυκλάδες

Φράσεις με προθέσεις ΚΑΙ ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ που δηλώνουν τόπο και οι οποίες συνήθως σχηματίζονται με τις προθέσεις:Οι προθέσεις που χρησιμοποιούνται είναι οι εξής:

από, εκ-εξ, εκτός, εντός, επί, ίσαμε, κατά, μετά, μεταξύ, μέχρι, παρά, πριν, προ, προς, σε, έως-ως- από (π.χ. Ξεκίνησε πρωί από το χωριό.)
- μέχρι (π.χ. Πάω μέχρι την πλατεία.)
- προς (π.χ. Προς τα δεξιά βλέπετε το σαλόνι.)
- σε (π.χ. Προχώρησαν σε άλλο δωμάτιο.)
- ως (π.χ. Προχώρησε ως το τέρμα του δρόμου.)

Κατευθύνθηκε προς το σπίτι.

Mένει στο κέντρο της πόλης.

Προχώρησε ως το φανάρι και μετά στρίψε δεξιά

Πήγαμε ίσαμε την άκρη του χωριού.

Προχώρησε κατά το ποτάμι.

Ο ανελκυστήρας σταμάτησε μεταξύ δύο ορόφων.

Πήγαινε μέχρι την άκρη του δρόμου.

Έφυγε από την πατρίδα του.

Εμφανίστηκε εκ δεξιών. Εμφανίστηκε εξ αριστερών.

Αυτή τη στιγμή βρίσκεται εκτός γραφείου.

Προσοχή: Για να είναι μια λέξη προσδιορισμός του τόπου θα πρέπει να απαντάει στην ερώτηση πού.



Τοπικά επιρρήματα (άκλιτες λέξεις που δηλώνουν τόπο), όπως τα: πάνω, κάτω, εδώ, εκεί, αλλού, κάπου, παντού, μέσα, δεξιά, αριστερά, μπροστά, από, πίσω, πλάι, δίπλα, ψηλά, χαμηλά, κοντά, απέναντι, γύρω, τριγύρω, ολόγυρα, ανάμεσα, βόρεια, νότια, ανατολικά, δυτικά, κ.ά.

Αναφορικές προτάσεις που δηλώνουν τόπο

Τελευταίος τρόπος για να δηλώσουμε επιρρηματικά τον τόπο είναι οι αναφορικές προτάσεις που δηλώνουν τόπο. Αυτές εισάγονται (αρχίζουν) συνήθως με τα αναφορικά τοπικά επιρρήματα: εκεί που, όπου, οπουδήποτε.


Παραδείγματα

Θα πάμε διακοπές όπου θέλετε.

Θα συναντηθούμε όπου συναντιόμαστε πάντα.

Οπουδήποτε πας ο ουρανός είναι γαλανός.

Να εντοπίσεις στις παρακάτω προτάσεις με ποιο τρόπο εκφέρεται ο επιρρηματικός προσδιορισμός του τόπου

1. Θα πάμε κινηματογράφο απόψε.	επίρρημα  ουσιαστικό  προθετικό σύνολο  πρόταση
2. Θα τρέξετε μέχρι το τέλος της αυλής.	επίρρημα  ουσιαστικό  προθετικό σύνολο  πρόταση
3. Το σπίτι μας βρίσκεται μακριά.	επίρρημα  ουσιαστικό  προθετικό σύνολο  πρόταση
4. Πήγαμε όπου μας είπες.	επίρρημα  ουσιαστικό  προθετικό σύνολο  πρόταση
5. Συναντήθηκαν στην πλατεία.	επίρρημα  ουσιαστικό  προθετικό σύνολο  πρόταση
6. Έστριψε αριστερά για να μη χτυπήσει ένα σκύλο.	επίρρημα  ουσιαστικό  προθετικό σύνολο  πρόταση
7. Δε θα το πιστέψεις αλλά μείναμε σπίτι όλη μέρα.	επίρρημα  ουσιαστικό  προθετικό σύνολο  πρόταση
8. Θα γιορτάσουν την επέτειο εκεί που πρωτοσυναντήθηκαν.	επίρρημα  ουσιαστικό  προθετικό σύνολο  πρόταση
9. Έφυγε από την πίσω πόρτα.	επίρρημα  ουσιαστικό  προθετικό σύνολο  πρόταση
10. Έφτασε ως τον ουρανό.	επίρρημα  ουσιαστικό  προθετικό σύνολο  πρόταση

ΖΩΗ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ

Η ΖΩΗ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ

Η πρωτεύουσα των Αζτέκων ονομαζόταν Τενοτστιτλάν.

Ιδρύθηκε το 1325 σε ένα νησί στη μέση της λίμνης Τεξκόκο (σημερινή τοποθεσία της Πόλης του Μεξικού).

Η Τενοτστιτλάν ήταν μια περιτειχισμένη πόλη με 100.000 κατοίκους. Όταν οι Ισπανοί επιτέθηκαν το 1519, ζούσαν εκεί σχεδόν 200.000 άνθρωπο

Τρία τεράστια υπερυψωμένα μονοπάτια συνέδεαν το νησί με την ηπειρωτική χώρα .

Μικρότερα νησιά χτίστηκαν ειδικά ως χώροι για την καλλιέργεια τροφίμων  και δημιουργήθηκαν  πολλά κανάλια για την μεταφορά των εμπορευμάτων.

Οι Αζτέκοι αγρότες καλλιεργούσαν καλαμπόκι, φασόλια ,κολοκύθες, ντομάτες, πατάτες, φιστίκια, τσίλι και κακάο και οι έμποροί τους έκαναν εμπόριο σε όλη την αυτοκρατορία.Η τοπική οικονομία βασιζόταν αποκλειστικά στην ανταλλαγή. Κολοσσιαίες αγορές σε όλο το βασίλειο προσέλκυαν δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους.

Επιπλέον, όπως πολλοί από εσάς ίσως γνωρίζετε, οι Αζτέκοι εφηύραν τη σοκολάτα.  Λέτε αυτός να ειναι   ένας λόγος για να λατρεύει κανείς αυτόν τον απίστευτο αρχαίο πολιτισμό; Συμφωνούμε!

 Όπως και οι Μάγια, έτσι και οι Αζτέκοι ήταν εξαιρετικά προηγμένοι. Τα καλλιτεχνικά, αρχιτεκτονικά και φιλοσοφικά τους επιτεύγματα ήταν εντυπωσιακά.

sΣΧΟΛΕΙΑ;;;;

Τα παιδιά των Αζτέκων ξεκινούσαν την εκπαίδευσή τους στο σπίτι, από την ηλικία των τριών ετών, με τα αγόρια να εκπαιδεύονται από τον πατέρα τους και τα κορίτσια από τη μητέρα τους. Στην Τενοτστιτλάν, οι γιοι των Αζτέκων ευγενών εγγράφονταν σε ένα σχολείο που ονομαζόταν Καλμεκάκ, στην ηλικία των 15 ετών. Εδώ εκπαιδεύονταν ως ιερείς ή πολιτικοί διοικητές. Διδάσκονταν ιατρική, αστρονομία, ημερολογιακούς υπολογισμούς, γραφή, ιστορία, λογοτεχνία, φιλοσοφία, δίκαιο, διακυβέρνηση και στρατιωτική στρατηγική.

Στο κέντρο της πόλης βρισκόταν ο ιερός χώρος, περιτριγυρισμένος από πέτρινο τείχος ύψους περίπου 400 μέτρων.

Μέσα βρισκόταν ο μεγαλοπρεπής Μεγάλος Ναός.

Ο Μεγάλος Ναός είχε δύο ιερά. Ένα κόκκινο για τον θεό του ήλιου και ένα μπλε για τον θεό της βροχής.

Δραστηριότητα

Γράψτε μια καταχώρηση ημερολογίου περιγράφοντας τις πρώτες σας εντυπώσεις από αυτήν την πόλη.

Τι είδατε σήμερα;

Τι σας εξέπληξε;

Έχετε δει ποτέ κάτι παρόμοιο;

Χρησιμοποιήστε τα σημεία που αναφέρονται σε αυτήν τη σελίδα  ως στοιχεία σας

.

ΠΩΣ ΕΚΦΡΑΖΕΤΑΙ Ο ΧΡΟΝΟΣ ΣΤΟ ΛΟΓΟ-

ΣΧΟΛΕΙΟ

Ο χρόνος είναι η έννοια με την οποία αντιλαμβανόμαστε πότε γίνεται κάτι ή πόσο διαρκεί. Για να δηλώσουμε, λοιπόν, την έννοια του χρόνου στον προφορικό ή γραπτό λόγο, χρησιμοποιούμε διάφορους τρόπους, μεταξύ των οποίων είναι:

Α.) ΟΙ    ΧΡΟΝΟΙ    ΤΩΝ    ΡΗΜΑΤΩΝ     

► ΧΡΟΝΟΙ των ρημάτων είναι οι διάφοροι τύποι, οι διάφορες μορφές που παίρνουν τα ρήματα για να μας δείξουν πότε γίνεται κάτι.

Πότε ;;;;;;;;;;;;;;;;;;;

π.χ. Ο αγώνας αρχίζει (ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ  -τώρα – στο παρόν)

Ο αγώνας άρχισε (ΑΟΡΙΣΤΟΣ -χθες – στο παρελθόν)

Ο αγώνας θα αρχίσει (ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΣΤΙΓΜΙΑΙΟΣ-αύριο – στο μέλλον)

ΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΤΩΝ ΡΗΜΑΤΩΝ
ΠΑΡΕΛΘΟΝΤΙΚΟΙ	ΠΑΡΟΝΤΙΚΟΙ	ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟΙ
Παρατατικός άρχιζα	Ενεστώτας αρχίζω	ΜΕΛ. ΕΞΑΚΟΛΟΥΘ. Θα αρχίζω
Αόριστος άρχισα	Παρακείμενος Έχω αρχίσει	ΜΕΛ. ΣΤΙΓΜΙΑΙΟΣ Θα αρχίσω
Υπερσυντέλικος Είχα αρχίσει		ΜΕΛ.ΣΥΝΤΕΛΕΣΜ. Θα έχω αρχίσει

Β)    ΧΡΟΝΙΚΑ     ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ  

► Χρονικά επιρρήματα είναι οι άκλιτες λέξεις που φανερώνουν χρόνο.

Τα πιο συνηθισμένα χρονικά επιρρήματα είναι τα έξης:

Έπειτα, κατόπιν, πρώτα, πριν, πρωτύτερα, νωρίς, αργά, αργότερα, εγκαίρως, αμέσως, κιόλας, σήμερα, πέρυσι, απόψε, έπειτα, χθες, ξανά, συχνά, σπάνια, ποτέ, σήμερα κ.ά.

                    Πότε      ;;;;;;;;;;;;;;;;;;;       

π.χ. Φύγε αμέσως.

Η φίλη μου έφτασε εγκαίρως.

Θα μιλήσουμε αργότερα.

Γ)     ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ     

► Χρησιμοποιούνται συχνά και κάποια ουσιαστικά , συνήθως σε πτώση αιτιατική και πιο σπάνια σε πτώση γενική .

π.χ. θα επιστρέψω το βράδυ.

Έλα την Κυριακή να φάμε μαζί.

Θα ξανάρθουμε του χρόνου.

► Επίσης ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΜΕ ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ  

 (  ανά, κατά, με,σε, μετά, από, προς,για, ως κ.λπ.).

π.χ. Δεν κάνει τίποτα για την ώρα.

Θα έρθει κατά το βραδάκι.

Θα έχει φτάσει ως αύριο.

Δ) ΧΡΟΝΙΚΕΣ       ΜΕΤΟΧΕ Σ   

                    Πότε      ;;;;;;;;;;;;;;;;;;;       

π.χ. Ξημερώνοντας Χριστούγεννα, χτύπησε το σήμαντρο.

Παρατηρώντας τη μούχλα, ανακάλυψε την πενικιλίνη.

Ε)     ΧΡΟΝΙΚΕΣ            ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ    

► Χρονικές προτάσεις ονομάζονται οι εξαρτημένες (δευτερεύουσες) προτάσεις που φανερώνουν χρόνο, προσδιορίζουν δηλαδή χρονικά μια άλλη πρόταση.

Οι χρονικές προτάσεις εισάγονται με:

● χρονικούς συνδέσμους: Όταν, σαν, ενώ, καθώς, αφού, αφότου, πριν, μόλις, προτού, ώσπου, ωσότου, όσο που, άμα

                    Πότε      ;;;;;;;;;;;;;;;;;;;       

π.χ. Όταν έμαθε τα νέα, χάρηκε πάρα πολύ.

Μόλις την είδε, έτρεξε αμέσως κοντά της χαμογελώντας.

Θα έχει νυχτώσει, πριν έρθετε.

Μέχρι να αρχίσει η βροχή, είχα φτάσει σπίτι.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Οι χρονικές προτάσεις συνήθως χωρίζονται με κόμμα από την πρόταση που προσδιορίζουν.

π.χ. Όταν δεν έχει πολλή δουλειά, πηγαίνει στο εξοχικό του.

ΑΣΚΗΣΗ

ΣΤΗΝ ΕΚΦΡΑΣΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

1) Να υπογραμμίσεις και να αναγνωρίσεις τον τρόπο με τον οποίο εκφράζεται ο χρόνος στις παρακάτω προτάσεις:

*Σήμερα είσαι υπέροχος!

{………………………………………………...}

*Το πρωί έκανε πολύ κρύο.

{……………………..…………………….…....}

*Η γιαγιά συγκινήθηκε βλέποντας τον εγγονό της να παίζει στον κήπο.

{………………………………………………...}

*Ο Δημήτρης κοιμήθηκε στον καναπέ καθώς διάβαζε εφημερίδα.

{………………………………………………...}

*Τα χελιδόνια έφυγαν το φθινόπωρο και θα ξανάρθουν την άνοιξη.

{…………………………………………………}

*Προσπαθώντας να φτάσει το βάζο με το γλυκό έπεσε αλλά δεν  χτύπησε.

{………………………………………………….}

Σκέψου το καλύτερα  ως αύριο πριν μου απαντήσεις.

{……………………………………                    …………….        }

*Να έρθεις προτού νυχτώσει, και αφού τελειώσουμε το παιχνίδι, θα σε γυρίσω στο σπίτι.

{………………………………………………….}

*Βλέποντας τη σημαία να κυματίζει δάκρυσε.

{…………………………………………………..}

2) Φτιάχνω προτάσεις με δύο ουσιαστικά  που ναα φανερώνουν χρόνο ,  δυο χρονικά επιρρήματα, δυο χρονικούς συνδέσμους και δυο χρονικές μετοχές:

ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………....

ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ

............................................................................................................................................................................................................................................

ΜΕΤΟΧΕΣ

…………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………….

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ

...................................................................................

......................................................................

3) Να ξαναγράψεις το παρακάτω κείμενο αλλάζοντας τους χρόνους των ρημάτων ώστε όλα όσα αναφέρονται σε αυτό να φαίνονται σαν να συνέβαιναν στο παρελθόν.

Από νωρίς το πρωί ο ουρανός είναι σκεπασμένος με μαύρα σύννεφα, που όσο περνά η ώρα πυκνώνουν. Η ατμόσφαιρα είναι βαριά και απειλητική. Ο αέρας αρχίζει να φυσάει δυνατά. Τα κλαδιά των δέντρων λυγίζουν δεξιά και αριστερά, έτοιμα να σπάσουν. Σε λίγο αρχίζουν τα μπουμπουνητά. Αστραπές σκίζουν τον αέρα και τα τζάμια τρίζουν από το δυνατό θόρυβο. Δεν αργεί να ξεσπάσει η βροχή. Στην αρχή είναι απαλή, αλλά στη συνέχεια δυναμώνει όλο και περισσότερο. Οι σταγόνες χτυπούν με δύναμη το τζάμι. Τραβάω την κουρτίνα της μπαλκονόπορτας και κοιτάζω έξω. Ευτυχώς είναι Σάββατο και δεν έχουμε σχολείο. Έτσι κάθομαι στη ζεστασιά και την ασφάλεια του σπιτιού μου και παρακολουθώ τη βροχή από το τζάμι. Είναι η πρώτη φθινοπωρινή καταιγίδα.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

τετραδιο εργασιων

 

Τα ψάθινα καπέλα

 Στο βιβλίο «Τα ψάθινα καπέλα» στηρίχθηκε το σενάριο της ομώνυμης τηλεοπτικής σειράς. Η μεταφορά του στην τηλεόραση ήταν ιδιαιτέρως επιτυχημένη, με σπουδαίες ερμηνείες και σκηνοθεσία.

ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΛΥΜΠΕΡΑΚΗ

Οι Κυριακές στη θάλασσα

Τρεις αδερφές βιώνουν τρία συναρπαστικά καλοκαιριά, η Μαρία, η Ινφάντα, η Κατερίνα .Τρία καλοκαίρια που τα κορίτσια τα βιώνουν διαφορετικά η καθεμιά τους.

 Η Μαρία, η μεγαλύτερη,  κοντά στα μυστήρια της φύσης, 

η Ινφάντα,    η συγκρατημένη ,η καλλιτέχνιδα

 η Κατερίνα, διψασμένη για ανεξαρτησία, που διαλέγει το όνειρο.   Γι' αυτήν ο μύθος γίνεται η πραγματικότητα. 

Η Κατερίνα αφηγείται τα τρία αυτά καλοκαίρια με φαντασία, χιούμορ και απέραντη τρυφερότητα, με νεανική χάρη που έχει κιόλας έναν τόνο νοσταλγίας.

Βρισκόμαστε ,λίγο έξω από τη Κηφισιά,  τα τελευταία καλοκαίρια πριν από τον  Β’ Παγκόσμιο πόλεμο . Εκεί, στη μέση του κάμπου με τα περιβόλια, είναι το κτήμα και το σπίτι που έχει φτιάξει ο παππούς των κοριτσιών.

Τα «Ψάθινα καπέλα», είναι ένα  ανάγνωσμα, που μας μεταφέρει σε μια άλλη εποχή, πολύ διαφορετική από τη δική μας. Μέσα από τα μάτια και τις περιγραφές της Κατερίνας, γνωρίζουμε μια Αττική, όμορφη γεμάτη περιβόλια, δέντρα και ζώα. 

...Με τον πατέρα πηγαίναμε στη θάλασσα σχεδόν κάθε Κυριακή. Είχε ένα παμπάλαιο αυτοκίνητο που 'μοιαζε με οβίδα και που το λέγαμε «Καραϊσκάκη». Έτσι το 'χε βαφτίσει ένα μορτόπαιδο* καθώς περνούσαμε από έναν κεντρικό δρόμο της Αθήνας, και μεις χαρήκαμε, γιατί το αυτοκίνητο του πατέρα δεν ήταν κοινό αυτοκίνητο και του άξιζε να έχει ένα όνομα. Το χρώμα του ήταν καφέ ή γκρίζο ή ίσως και χακί, από μέσα ήταν στρωμένο με βυσσινί πετσί αληθινό, μια πολυτέλεια που ερχόταν σε αντίθεση με το σύνολο· ήταν ψηλό, εντελώς ανοιχτό και δίχως κουκούλα, με τη μηχανή του κομμένη μπροστά κατακόρυφα σα φάτσα μούργικου* σκύλου· πίσω κατέληγε σε μύτη που θύμιζε ουρά τσαλαπετεινού· κι εκεί στη μύτη υπήρχε ένα ξύλινο ντουλαπάκι όπου πετούσαμε τα κοστούμια του μπάνιου,* τα ψαρικά, κι ό,τι άλλο, ανάκατα. Κοντολογίς ήταν ένα αυτοκίνητο με δικό του χαρακτήρα και εμφάνιση προκλητική.

Τις Κυριακές λοιπόν στη θάλασσα ερχόταν η Έλλη και καμιά φορά ο θείος Αγησίλαος· 

τότε γινόταν το μεγάλο γλέντι. Ο θείος Αγησίλαος ήταν σαν παιδί, καλός κι ανεύθυνος. 

Είχε μια ασυνέπεια γιομάτη γοητεία. Μπορούσες να τον περιμένεις στην Κηφισιά κι εκείνος 

να πάει να σε γυρεύει στο Φάληρο, ξέροντας πως βρίσκεσαι στην Κηφισιά. Κι έτσι ήταν 

σ' όλα του τα ζητήματα. Την αίσθηση του χρόνου δεν την είχε, ούτε της κακίας του κόσμου.

 Ήταν σα να ζούσε σ' ένα έρημο νησί κι έπαιζε όλη τη μέρα με τα βότσαλα. Κι ο πατέρας 

ήταν λίγο σαν παιδί που παίζει με τα βότσαλα, κι αγνοούσε κι αυτός την κακία του κόσμου. 

Μόνο που αν τον περίμενες στην Κηφισιά και το 'ξερε, στην Κηφισιά θα 'ρχόταν να σε βρει.

Μοιάζανε πολύ ο πατέρας κι ο θείος Αγησίλαος. Ήταν μάλλον κοντοί με μαύρα μαλλιά

και μάτια ζαρκαδιού που σπίθιζαν σαν αντικρίζανε τη θάλασσα. Γιατί πατρίδα τους ήταν 

το Μεσολόγγι. Στα μικρά τους χρόνια περνούσανε τις μέρες τους ψαρεύοντας

 στη λιμνοθάλασσα. Πριν ξεκινήσουν, για να δούνε τον καιρό, κρεμούσανε στο παράθυρο

 άσπρο σεντόνι. Στ' ανοιχτά λέγαν μόνο τις απαραίτητες κουβέντες· για την πετονιά, 

για το δόλωμα, για το πώς τσιμπάει το κάθε ψάρι. Μα βέβαια τ' απογέματα, όταν ο ήλιος

 γινόταν πορτοκαλής κι η λιμνοθάλασσα ξαπλωμένη πορτοκαλιά γυναίκα, δε λέγαν ούτε αυτά.

Εκείνες οι Κυριακές θα μείνουν μέσα μου ατόφιες, έτσι όπως τις έζησα. Καμιά τους λεπτομέρεια 

δε θα λησμονηθεί.

 Νίκος Λύτρας, Το ψάθινο καπέλο

Δείτε την ταινία 

ΘΕΜΑ: Κειμενικά Είδη-επανάληψη

Τα Κειμενικά Είδη 

(Η κατηγοριοποίησή τους σύμφωνα με το νέο ΠΣ του ΥΠ. ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Τα Κειμενικά Είδη

Α. Περιγραφή

Δομή της περιγραφής:

1. Ονομασία του περιγραφόμενου αντικειμένου

2. Παρουσίαση της εμφάνισης, των ιδιοτήτων, των λειτουργιών του κ.λ.π.

Γλώσσα:

1. Ρήματα: Ενεστώτας – Συνδετικά

2. Επίθετα που δηλώνουν τις ιδιότητες των αντικειμένων (μέγεθος, χρώμα, σχήμα κ.λ.π.).

Χαρακτηρίζονται από ακρίβεια

3. Ειδικό λεξιλόγιο

4. Συνδετικές/ λέξεις/φράσεις

5. , επιρρηματικοί προσδιορισμοί του τόπου (πάνω, κάτω, μπροστά, πίσω,

αριστερά, δεξιά κ.λ.π.

Χρησιμοποιούνται σε:

1. Προσωπικές, καθημερινές, τεχνικές περιγραφές

2. Περιγραφικές αναφορές

3. Επιστημονικές αναφορές

4. Ορισμούς

Περιγραφικά κείμενα (περιγράφουν  πραγμάτα)

 έναν  άνθρωπο ένα ζώο  ένα φυτό  ένα αντικείμενο  ένα πρόσωπο  έναν τόπο  ένα κτίσμα  ένα φαινόμενο  μια κατάσταση

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

2. Ποιο είναι το θέμα; 3. Τι δηλώνουν τα ουσιαστικά, τα επίθετα, τα ρήματα, το ειδικό λεξιλόγιο; 4. Ποιες πληροφορίες περιέχει το κείμενο; 5. Που οργανώνονται οι πληροφορίες; (στον χώρο)

Β. Αφήγηση 

Δομή της αφήγησης

1. Προσανατολισμός: πληροφορίες για τους «ήρωες», τον χώρο και τον χρόνο· η αρχική κατάσταση.

 2. Περιπέτεια: το πρόβλημα που εμφανίζεται, τα γεγονότα που ανατρέπουν την αρχική κατάσταση· η δράση για την επίλυσή του, τα εμπόδια και το αποτέλεσμα της δράσης. 

3. Αξιολόγηση: σχολιασμός των γεγονότων από τον αφηγητή. 

4. Λύση: η τελική έκβαση

 Ρήματα: συνήθως σε παρελθοντικούς χρόνους (κυρίως αόριστο ή ιστορικό ενεστώτα) 2. Ρήματα που δηλώνουν κίνηση/δράση, ενέργειες,

Ερωτήσεις: 1. Τι έγινε; 2. Ποιοι; 3. Που; 4. Πότε; 5. Γιατί; 6. Αποτελέσματα; 7. Που οργανώνονται οι πληροφορίες; (στον χώρο και στον χρόνο)

Χρησιμοποιούνται σε: 1. προσωπικές διηγήσεις 2. ιστορικές διηγήσεις 3. ιστορίες 4. μύθους 5. παραμύθια 6. αφηγήσεις

Γ. Επιχειρηματολογία 

Επιχειρηματολογικά κείμενα (επιχειρηματολογούν μέσω της διαδικασίας της ανάπτυξης μιας πρότασης ώστε να πείσει για την αποδοχή μιας άποψης

Η δομή της επιχειρηματολογίας 

1. Ξεκινά από έναν ισχυρισμό/

 2. Επιχειρήματα και τεκμήρια -αποδείξεις που υποστηρίζουν τον ισχυρισμό/θέση 

3. Κατάληξη σε ένα συμπέρασμα

Η γλώσσα της επιχειρηματολογίας 

-Σαφήνεια

-Παθητική σύνταξη

-Πλούσια στίξη 

 Χρησιμοποιούνται σε:1. διάλογο 2. πολιτικό λόγο 3. άρθρα 4. δοκίμια 5. επιστημονικά κείμενα

Δ. ΟΔΗΓΙΕΣ

 Δομή των οδηγιών:

1. Αρχή:

εξηγεί το περιεχόμενο των οδηγιών ή προτρέπει κάποιον  να προσέξει το περιεχόμενο των οδηγιών

2.. Μπορεί να υπάρχουν σχόλια, εικόνες, σκίτσα ή αρίθμηση

3.Ρήματα σε ενεστώτα χρόνο (για να δημιουργεί η αίσθηση διαχρονικότητας) και (συχνά) σε έγκλιση προστακτική ή υποτακτική.

Χρησιμοποιούνται σε: 1. διαδικασίες 2. οδηγίες 3. εγχειρίδια 4. συνταγές 

Ερωτήσεις: 1. Πως; 2. Προς ποια κατεύθυνση; 3. Με ποια μέσα, υλικά κ.λ.π. 4. Σε ποιο στάδιο, φάση;

Προϊόντα σύνθεσης κειμενικών ειδών

1. Επιστημονικά πειράματα 2. Επιθεωρήσεις/Αξιολογήσεις 3. Ταξιδιωτικές εντυπώσεις 4. Σχόλια 5. Συνεντεύξεις 6. Επιστολές 7. Ειδήσεις/Νέα 8. Άρθρα 9. Ιστοσελίδες

 Ε.Εξήγηση

Δομή της εξήγησης:

Περιγραφή του φαινομένου, του γεγονότος ή της έννοιας

,βήματα που οργανώνονται σε χρονική ή αιτιολογική σειρά

(πώς, γιατί)

, προσωπικές παρατηρήσεις, κρίσεις, 

Γλώσσα:

1. Κοινά ουσιαστικά (συνήθως αφηρημένα), 

2. Ρήματα (συνήθως σε ενεστώτα χρόνο) δράσης και ρήματα σκέψης.

3. Συνδετικές/ λέξεις/φράσεις που δηλώνουν χρονικές και αιτιολογικές σχέσεις.

Ενδεικτικές δραστηριότητες στα κειμενικά είδη 

 Σε ποιο είδος (δίδονται τα χαρακτηριστικά των κειμενικών ειδών) ανήκει το κείμενο; Ποια χαρακτηριστικά του σας οδηγούν σε αυτό το συμπέρασμα; 

 Να τοποθετήσετε τα παρακάτω κείμενα σε κάποιο από τα κειμενικά είδη (δίδονται  τα χαρακτηριστικά των κειμενικών ειδών) λαμβάνοντας υπόψη ότι θα μπορούσαν κάποια από αυτά να επιτελούν περισσότερες διαδικασίες. 

 Στο κείμενο που κατατάξατε στις περιγραφές, και αφού λάβετε υπόψη σας τα χαρακτηριστικά του κειμενικού είδους της περιγραφής (δίδονται  τα χαρακτηριστικά των κειμενικών ειδών) να προσπαθήσετε να εντοπίσετε τον χώρο, τον χρόνο και τον σκοπό της επικοινωνίας (π.χ. απόσπασμα από διήγημα ή μυθιστόρημα ή ταξιδιωτικές εντυπώσεις από άρθρο σε ιστοσελίδα). 5

. Στο κείμενο που κατατάξατε στις αφηγήσεις, και αφού λάβετε υπόψη σας τα χαρακτηριστικά του κειμενικού είδους της αφήγησης (δίδονται  τα χαρακτηριστικά των κειμενικών ειδών) να προσπαθήσετε να εντοπίσετε τον χώρο, τον χρόνο και τον σκοπό της επικοινωνίας (π.χ. απόσπασμα από διήγημα ή μυθιστόρημα). 6

. Στο κείμενο που κατατάξατε στις επιχειρηματολογίες, και αφού λάβετε υπόψη σας τα χαρακτηριστικά του κειμενικού είδους της επιχειρηματολογίας (δίδονται  τα χαρακτηριστικά των κειμενικών ειδών) να προσπαθήσετε να αιτιολογήσετε τις γλωσσικές επιλογές του συγγραφέα σε σχέση με τον επικοινωνιακό του στόχο (π.χ. ομιλία πολιτικού, δοκίμιο, άρθρο). 7.

 Στο κείμενο που κατατάξατε στις επιχειρηματολογίες, ποιος είναι ο βασικός ισχυρισμός (αποδεικτέα θέση) του συγγραφέα; Σε ποια δεδομένα(τεκμήρια, παραδείγματα κ.τ.λ.) αλλά και εγγυήσεις στηρίζεται (αξιώματα, γενικές αρχές κ.τ.λ.); 8.

 Στο κείμενο που κατατάξατε στις οδηγίες, και αφού λάβετε υπόψη σας τα χαρακτηριστικά του κειμενικού είδους της οδηγίας (δίδονται  τα χαρακτηριστικά των κειμενικών ειδών), να προσπαθήσετε να εντοπίσετε τον χώρο, τον χρόνο και τον σκοπό της επικοινωνίας (π.χ. απόσπασμα από διήγημα/μυθιστόρημα όπου ένας ήρωας απευθύνει παραινέσεις σε κάποιον άλλο).