Η ΖΩΗ ΣΕ ΑΛΛΟΥΣ ΤΟΠΟΥΣ -ΟΗΕ Δικαιώματα των Αυτοχθόνων Λαών

Το ιστορικό ντοκιμαντερ του PATHE δείχνει την άφιξη των πρώτων Άγγλων στην Αυστραλία και τον τρόπο που αυτό παρουσιάστηκε αργότερα μέσα από γιορτές και παρελάσεις.

Στο δεύτερο σπάνιο ντοκιμαντερ βλέπουμε τον πολιτισμό  και την καθημερινότητα των αυτοχθόνων λαών (Αβορίγινων)στην Αυστραλία.  Οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι βρίσκονται εκεί εδώ και περίπου 40-60.000 χρόνια. 

Ας γνωρίσουμε τον κόσμο τους και ας μιλήσουμε για το πόσο σημαντικό είναι να σεβόμαστε όλους τους λαούς.....  

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ  προφορικά

Βίντεο 1 – Άφιξη των Άγγλων στην Αυστραλία

Ποιοι ήρθαν πρώτοι στην Αυστραλία από την Ευρώπη;
Ποιο σκάφος εμφανίζεται στο βίντεο;
Τι έκαναν οι Άγγλοι όταν έφτασαν στην ακτή;
Πώς παρουσίασαν οι Άγγλοι την άφιξή τους αργότερα (π.χ. γιορτές, παρελάσεις);
Ποια εντύπωση νομίζεις ότι ήθελαν να δώσουν οι Άγγλοι με αυτές τις γιορτές;

 
Βίντεο 2 – Κουλτούρα και καθημερινότητα των Αβορίγινων
Ποιους βλέπουμε στο βίντεο να ζουν στην Αυστραλία πριν έρθουν οι Άγγλοι;
Τι μάθαμε από το ντοκιμαντέρ για τη ζωή των Αβορίγινων;Ποιο στοιχείο από τον πολιτισμό των Αβορίγινων σου έκανε τη μεγαλύτερη εντύπωση; Γιατί είναι σημαντικό να ακούμε και την ιστορία των Αβορίγινων;
Ποια συναισθήματα σου προκαλεί η ζωή των Αβορίγινων που βλέπεις στο βίντεο; Γιατί είναι δίκαιο να υπάρχουν δικαιώματα για τους αυτόχθονες λαούς;

Οι αυτοχθόνες κοινωνίες ζουν και δημιουργούν εδώ και χιλιάδες χρόνια. Το να τις καταλαβαίνουμε σημαίνει να σεβόμαστε την ιστορία τους, τον πολιτισμό τους και τα δικαιώματά τους.

ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΕΡΩΤΗΜΑ 

ΓΙΑΤΙ   ΑΠΕΙΛΟΥΝΤΑΙ  ΜΕ ΕΞΑΦΑΝΙΣΗ;ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η  ΑΙΤΙΑ  ΤΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥΣ;

ΟΗΕ

9 Αυγούστου: Διεθνής Ημέρα των Αυτοχθόνων Λαών του Κόσμου

1. 

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

🌍 Τι λέει η Διακήρυξη για τα Δικαιώματα των Αυτοχθόνων Λαών – με πολύ απλά λόγια

Οι αυτόχθονες λαοί είναι άνθρωποι που ζουν στη  γη  των  προγόνων τους από πολύ παλιά, πριν έρθουν άλλοι άνθρωποι . Έχουν δικές τους παραδόσεις, γλώσσες και τρόπους ζωής.

Η Διακήρυξη του ΟΗΕ λέει ότι αυτοί οι λαοί έχουν ειδικά δικαιώματα, ώστε να προστατεύονται και να ζουν με σεβασμό.

---

⭐ 1. Έχουν δικαίωμα να ζουν όπως θέλουν

Να κρατούν τα έθιμά τους, τις γιορτές τους, τον τρόπο ζωής τους.

🗣️ 2. Έχουν δικαίωμα στη γλώσσα τους

Να μιλούν τη γλώσσα τους, να τη μαθαίνουν στα παιδιά τους και να φτιάχνουν σχολεία όπου θα διδάσκεται.

🏞️ 3. Έχουν δικαίωμα στη γη τους

Τα μέρη όπου ζουν από παλιά – δάση, ποτάμια, βουνά – πρέπει να προστατεύονται.
Κανείς δεν μπορεί να τους τα πάρει χωρίς τη συγκατάθεσή τους.

🤝 4. Πρέπει να τους ρωτούν πριν γίνει κάτι που τους αφορά

Πριν φτιαχτεί δρόμος, εργοστάσιο, ορυχείο ή οτιδήποτε στη γη τους, πρέπει να ρωτούνται και να συμφωνούν.

👨‍👩‍👧‍👦 5. Έχουν δικαίωμα να κρατούν την κοινότητά τους

Μπορούν να αποφασίζουν όλοι μαζί πώς θέλουν να ζουν και να οργανώνουν τη ζωή τους όπως οι ίδιοι θέλουν.

🏫 6. Έχουν δικαίωμα στην εκπαίδευση

Να πηγαίνουν σχολείο, να μαθαίνουν και τη δική τους κουλτούρα και την ιστορία τους.

🏥 7. Έχουν δικαίωμα στην υγεία

Να έχουν γιατρούς και νοσοκομεία, αλλά και να χρησιμοποιούν τις παραδοσιακές θεραπείες τους.

✋ 8. Απαγορεύεται να τους κοροϊδεύουν ή να τους φέρονται άσχημα

Κανείς δεν πρέπει να τους κάνει διακρίσεις επειδή είναι διαφορετικοί.

🕊️ 9. Ζητούν ειρήνη, σεβασμό και δικαιοσύνη

Τα κράτη πρέπει να τους προστατεύουν και να συνεργάζονται μαζί τους.

---

 Μήνυμα για τα παιδιά

Όλοι οι άνθρωποι στον κόσμο – όσο διαφορετικοί κι αν είναι – έχουν δικαίωμα να ζουν με σεβασμό, ελευθερία και αξιοπρέπεια.
Οι αυτόχθονες λαοί μάς θυμίζουν πόσο σημαντικό είναι να αγαπάμε τη γη, τον πολιτισμό μας και ο ένας τον άλλον.

Στο όνομα της ανωτερότητας ενός πολιτισμού εχουν διαπραχθει  τα πιο ειδεχθη εγκληματα  στην ιστορία της ανθρωποτητας  .πχ  στο ονομα υης ανωτεροτητας του ευρωπαικου πολιτισμου  καταστραφηκε ο πολιτισμός των Μάγια και των Ινκας

Αιώνες περιθωριοποίησης, σε συνδυασμό με ποικίλες ευαλωτότητες, συγκαταλέγονται στους λόγους για τους οποίους οι αυτόχθονες πληθυσμοί δεν απολαμβάνουν τις ίδιες δυνατότητες πρόσβασης στην εκπαίδευση, στο σύστημα υγείας ή στις ψηφιακές τεχνολογίες. Φωτογραφικό κολάζ Ηνωμένων Εθνών με φωτογραφίες από τον PAHO (αριστερά), τη Martine Perret (κέντρο) και την UNICEF Ecuador-Arcos (δεξιά)

ΟΗΕ

Περισσότερες από 40% των 7.000 γλωσσών που ομιλούνται παγκοσμίως απειλούνται με εξαφάνιση. Οι αυτόχθονες γλώσσες βρίσκονται σε ακόμη μεγαλύτερο κίνδυνο, καθώς πολλές από αυτές δεν διδάσκονται στα σχολεία ούτε χρησιμοποιούνται στο δημόσιο λόγο.
Φωτογραφικό κολάζ Ηνωμένων Εθνών με φωτογραφίες των Rimando M (αριστερά), UNICEF Ecuador-Arcos (κέντρο) και εικόνα με άδεια Creative Commons   

"We shall not leave our motherland"

Χρειαζόμαστε τις αυτόχθονες κοινότητες για έναν καλύτερο κόσμο

Υπολογίζεται ότι υπάρχουν περίπου 476 εκατομμύρια αυτόχθονες άνθρωποι σε 90 χώρες του κόσμου. Παρότι αποτελούν λιγότερο από το 5% του παγκόσμιου πληθυσμού, αντιπροσωπεύουν το 15% των φτωχότερων. Ομιλούν την πλειονότητα των περίπου 7.000 γλωσσών του πλανήτη και εκπροσωπούν 5.000 διαφορετικούς πολιτισμούς.

Θεωρούνται οι Έλληνες «αυτόχθονες» σύμφωνα με τον ΟΗΕ στην Αζοφική θάλασσα;

Οι Έλληνες δεν είναι αυτόχθονες σύμφωνα με τον ΟΗΕ, γιατί ο ΟΗΕ δίνει τον όρο αυτό σε λαούς που κινδύνεψαν να χαθούν.
Οι Έλληνες έχουν έναν από τους πιο παλιούς και συνεχείς πολιτισμούς στον κόσμο ΚΑΙ ΚΡΑΤΟΣ.

Οι ελληνικές κοινότητες εκτός Ελλάδας (Αζοφική, Ιταλία, Καύκασος) αναγνωρίζονται ως εθνικές/πολιτισμικές μειονότητες, με άλλα είδη διεθνών δικαιωμάτων.

Τι μαθαίνουν τα παιδιά στη Ρωσία  

για τους Έλληνες στην Αζοφική (7ος αιώνας π.Χ.);;;;;;;;;;;;;;

Στη Ρωσία τα παιδιά μαθαίνουν ότι οι Έλληνες ήταν οι πρώτοι που έχτισαν πόλεις γύρω από τη Μαύρη Θάλασσα και την Αζοφική, πολύ πριν εμφανιστούν οργανωμένοι άλλοι λαοί στην περιοχή.

 Ποιες πόλεις ίδρυσαν;

Τα παιδιά στη Ρωσία μαθαίνουν για τις πιο σημαντικές ελληνικές

πόλεις: Παντικάπαιον (εκεί όπου σήμερα είναι η Κερτς), Φαναγόρεια, Ερμώνασσα, Κήποι,

Τάναϊς (στην είσοδο του ποταμού Ντον)

Τονίζουν ότι αυτές οι πόλεις είχαν: τείχη, αγορά, ναούς

Τι έφεραν οι Έλληνες στην περιοχή;

Τα παιδιά στη Ρωσία μαθαίνουν ότι οι Έλληνες έφεραν:το αλφάβητο,την αρχιτεκτονική και τα γλυπτά,την αμπελουργία,την καλλιέργεια της γης,το νόμισμα,νέες ιδέες τέχνης και ζωής.

Γι’ αυτό τα βιβλία μιλούν για «ελληνικό πολιτισμό της Μαύρης Θάλασσας».

για το σπίτι

δραστηριότητες

Οι Αβορίγινες δεν είχαν ψαλίδια, κόλλες και χαρτόνια.
Είχαν μόνο ό,τι έβρισκαν στη φύση.
Κι όμως… μπόρεσαν να φτιάξουν υπέροχες βάρκες!
Εσείς έχετε πολλά περισσότερα εργαλεία.
Αλλά καμιά φορά, όταν έχουμε πολλά, δυσκολευόμαστε να σκεφτούμε απλά.
Σήμερα θα κάνουμε το αντίθετο:
Θα προσπαθήσουμε να φτιάξουμε μια βάρκα με τον πιο απλό τρόπο — όπως θα σκέφτονταν οι Αβορίγινες.

Δραστηριότητες για Βάρκες Αβορίγινων

1. Βάρκα από φλοιό δέντρου (με χαρτόνι)

Υλικά: χοντρό χαρτόνι  ή χαρτί, ψαλίδι, κόλλα, σπάγκος
Τι κάνουμε:
Κόβουμε μια λωρίδα χαρτονιού.
Τη λυγίζουμε  ελαφρά ώστε να μοιάζει με φλοιό δέντρου.
Κολλάμε τις άκρες.
Προσθέτουμε «σχοινιά» με σπάγκο όπως στις πραγματικές βάρκες των Αβορίγινων.

Σκεφτείτε ότι η βάρκα έχει δύο άκρα που πρέπει να είναι κλειστά και ένα βαθούλωμα  στη μέση.Δεν πρεπει να βυθίζεται....😅
Τι μαθαίνουμε: πώς οι Αβορίγινες έφτιαχναν ελαφριές βάρκες από φλοιούς δέντρων.

Δραστηριότητες Ζωγραφικής Αβορίγινων

Οι Αβορίγινες ζωγράφιζαν:

• πάνω σε φλοιούς δέντρων,

• μέσα σε σπηλιές,

• πάνω σε πέτρες,

• με σημάδια – τελείες – γραμμές,

• με φυσικές χρωστικές (κόκκινο, ώχρα, λευκό, κίτρινο).

1. Ζωγραφική 

Υλικά: μπατονέτες, τέμπερες (κόκκινο, κίτρινο, καφέ, λευκό),λίγη σκόνη κιμωλίας
Τι κάνουμε:

Φτιάχνουμε «ώχρες» ανακατεύοντας τέμπερα με λίγη κιμωλία

• Σχεδιάζουμε απλό ζώο ή σύμβολο.

• Το γεμίζουμε  με χρώμα , χρησιμοποιώντας μπατονέτα.
  Τι μαθαίνουμε: ανακαλύπτουμε τη χαρακτηριστική τεχνική των Αβορίγινων.

  
  
  

Τί θέλουμε να καταλάβουμε.

1. Οι Αβορίγινες είναι οι πρώτοι άνθρωποι της Αυστραλίας, ζούσαν εκεί χιλιάδες χρόνια πριν έρθουν οι Ευρωπαίοι.

2. Έχουν δικές τους παραδόσεις, τέχνες, ιστορίες, μουσική.

3. Όταν έφτασαν οι Ευρωπαίοι, οι Αβορίγινες έχασαν γη, δικαιώματα, ελευθερίες.

4. Σήμερα λέμε ότι όλοι οι λαοί –και οι αυτοχθόνες– πρέπει να έχουν ίσα δικαιώματα και σεβασμό.Ισχύει;;;;

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ-ορθογραφία Γρμματικής

✓ H προστακτική αορίστου των απλών και των σύνθετων ρημάτων σχηματίζεται χωρίς την αύξηση.

γράψε, μάθε

παράγγειλε και όχι παρήγγειλε

αντίγραψε και όχι αντέγραψε

1 Συμπλήρωσε τα κενά των παρακάτω προτάσεων βάζοντας τα ρήματα των παρενθέσεων στο β′ ενικό πρόσωπο της προστακτικής αορίστου.

α) .................................... (αντιγράφω) τις παρακάτω λέξεις.

β) .................................... (προβλέπω) τις κινήσεις του αντιπάλου.

γ) ...................................... (διαβάζω) προσεχτικά τις οδηγίες χρήσης.

δ) ...................................... (διαλέγω) τα χρώματα που σου αρέσουν .

✓ Tα ρήματα σε -ίζω, -είζω, -οίζω και -ύζω διατηρούν στην προστακτική αορίστου τα ι, ει, οι, υ της κατάληξης.

Παραδείγματα

αρχίστε (αρχίζω),δανείστε (δανείζω).αθροίστε (αθροίζω)

✓ Tα ρήματα (σε -ώ) σχηματίζουν το β′ πληθυντικό της

προστακτικής του ενεργητικού αορίστου σε -ήστε (γράφεται με η [ήτα]).

τηλεφωνήστε (τηλεφωνώ)
κρατήστε (κρατώ)
προχωρήστε (προχωρώ) κ.λπ.

Συμπλήρωσε τα κενά των παρακάτω προτάσεων βάζοντας τα ρήματα των παρενθέσεων στο β′ πληθυντικό πρόσωπο της προστακτικής του αορίστου.

α) .................................... (τηλεφωνώ) αμέσως στο γιατρό.

β) .................................... (αθροίζω) τα γινόμενα και .....................................(λύνω) την άσκηση.

γ) .................................... (νικώ) κάθε φόβο σας.

δ) .................................... (στολίζω) το χριστουγεννιάτικο δέντρο.

ε) .................................... (προχωρώ) πιο γρήγορα, παρακαλώ.

στ) .................................... (καταγράφω) όλες τις ζημιές

✓ Γράψε μονολεκτικά τον συγκριτικό και τον υπερθετικό βαθμό των παρακάτω επιθέτων.

α) πλούσιος➝ 

β) φρέσκος ➝ 

γ) βαθύς ➝ 

δ) βαρύς ➝ 

                      ε) δημοφιλής

Ορθογραφία της προστακτικής

 θυμαμαι  πως  κλινεται το ρημα  λυνομαι   σε ολες τις εξκλίσεις πριν κάνω ασκήσεις

Σαν οδηγία:

 Όταν πρέπει να αναρωτηθούμε πώς θα γράψουμε την προστακτική, πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας:

α) αν το ρήμα τελειώνει σε -ιζω, τότε διατηρούμε το -ι- του θέματος,

 π.χ.  γεμίζω > γεμίστε

           δανείζω > δανείστε,

β) αν το ρήμα τελειώνει σε -ώ και τονίζεται (π.χ. ζητώ) και

 αν είναι προστακτική αορίστου ενεργητικής φωνής, τότε γράφεται με -η.

            χτυπ -ώ

  π.χ. χτύπησα             χτύπησε

                                      χτυπήστε

	οριστική	προστακτική
-ίζω	ανθίζω, αντικρίζω,	ανθίστε, σχίστε
-ήζω	μπήζω, πήζω, πρήζω	μπήξτε
-ύζω	αναβρ(λ)ύζω, δακρύζω,  κατακλύζω,  κελαρύζω, συγχύζω, σφύζω,	δακρύστε
-οίζω,	αθροίζω	αθροίστε
-είζω	δανείζω	δανείστε

Άσκηση στην ορθογραφία της προστακτικής 
Συμπληρώστε με το κατάλληλο -i-

 

δανείζω           δαν____στε                ακολουθώ       ακολουθ____στε

αθροίζω          αθρ____στε                δακρύζω         δακρ____στε

μυρίζω            μυρ____στε                παρατηρώ       παρατηρ____στε

τρίζω               τρ____ξτε                  τηλεφωνώ       τηλεφων____στε

μπήζω               μπ____ξτε                 φιλώ                φιλ____στε

θερίζω             θερ____στε                σκουπίζω        σκουπ____στε

κτυπώ             κτυπ____στε

ΔΙΑΤΡΟΦΗ-ΕΓΚΛΙΣΕΙΣ

 ΑΠΟ ΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ  ΔΙΑΒΑΖΟΥΜΕ!

ΑΣ   ΘΥΜΗΘΟΥΜΕ ΤΙΣ ΕΓΚΛΙΣΕΙΣ

   Τι είναι οι εγκλίσεις;

 

Ας παρατηρήσουμε το ίδιο ρήμα στις παρακάτω προτάσεις:

1. Δένω τα κορδόνια των παπουτσιών μου.

2. Δεν ξέρω να δένω τα κορδόνια των παπουτσιών μου.

3. Δένε τα κορδόνια των παπουτσιών σου.

4. Έχω δέσει τα κορδόνια των παπουτσιών μου.

5. α) Δένοντας τα κορδόνια των παπουτσιών μου βρήκα ένα ευρώ // β)Τα κορδόνια των παπουτσιών μου είναι δεμένα.

Όπως διαπιστώνεις το ίδιο ρήμα (δένω) εμφανίζεται με διαφορετικές μορφές στις παραπάνω προτάσεις. . Δηλαδή με την πρόταση «δένω τα κορδόνια των παπουτσιών μου» δηλώνουμε κάτι αληθινό, ενώ με την πρόταση «δένε τα κορδόνια των παπουτσιών σου» διατάζουμε κάποιον. Αυτές οι διαφορετικές μορφές του ρήματος είναι οι εγκλίσεις. 

Εγκλίσεις είναι οι διαφορετικές μορφές που παίρνει το ρήμα, ώστε να δηλωθεί η στάση του ομιλητή

                        οριστική             υποτακτική           προστακτική 

Με λίγα λόγια:

Στην οριστική χρησιμοποιούμε το μόριο θα και την άρνηση δεν.

Στην υποτακτική χρησιμοποιούμε τα μόρια να ή τους συνδέσμους  για να, αν, εάν, σαν, πριν, πριν να, μόλις, προτού, άμα,  ας και την άρνηση μη(ν).

Η προστακτική έχει δικούς της τύπους και δεν έχει άρνηση.

Η ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΩΣ ΤΡΟΠΟΣ ΖΩΗΣ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Ο Ιπποκράτης έλεγε

 «η τροφή να είναι το φάρμακό σου

και το φάρμακό σου η τροφή σου».


ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑΣ




Αρχαίος ελληνικός πολιτισμός δεν είναι μόνο τα υλικά κατάλοιπα των προγόνων μας, που αποκαλύπτουμε στις ανασκαφές.
Πολιτισμός είναι και ο τρόπος ζωής παλαιότερα και σήμερα, το πώς σκεπτόμαστε, πώς αντιδρούμε και τι τρώμε.


Οι 5 χρυσοί κανόνες περί γαστρονομικής τέχνης του Αρχέστρατου (επίκαιροι σήμερα περισσότερο από ποτέ) ήταν:

*Αγνά υλικά για την παρασκευή φαγητού.

*Αρμονία των υλικών μεταξύ τους.

*Όχι στις βαριές σάλτσες και στα καυτερά υλικά. Καλύπτουν και δεν αναδεικνύουν τις επιμέρους γεύσεις.

*Ελαφρές σάλτσες. Βοηθούν στην απόλαυση του ουρανίσκου.

*Καρύκευμα του πιάτου με μέτρο έτσι ώστε να υπάρχει αρμονία των γεύσεων και των αρωμάτων του φαγητού.




ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΟΖΑΝΗΣ

Πίτες:

Oι αρχαίοι μεταχειρίζονταν άριστη ποιότητα αλεύρου Στη ζύμη της πίτας προσέθεταν : γάλα, τυρί, αυγά, λάδι, λάδι, άνηθο, μάραθο, κύμινο, πιπέρι κτλ. ή ακόμα κάρυα, αμύγδαλα, σταφίδες κτλ

Τότε που δεν είχαν ψυγεία και δεν διατηρούνταν τα τρόφιμα, όπως είναι φυσικό, για πολλές μέρες, επικράτησε η συνήθεια να σφάζει κάθε Σάββατο ένας ένα πρόβατο ή γίδα, αρνί ή κατσίκι, να το ψήνει στην κεντρική πλατεία και να το μοιράζονται πολλές οικογένειες.
πηγη: Αρχαιολογικό Μουσείο Αιανής

συμποσιο





ταβέρνες , καταστήματα και έτοιμο φαγητό για το σπίτι


ΠΑΤΑ ΣΤΗ ΦΩΤΟ

     πατα  πανω στην εικονα για την άσκηση👇

ΚΛΕΦΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ

Για να γνωρίσει κανείς τ’ αληθινό Εικοσιένα, πρέπει να σκύψει πάνω στα ΚΛΕΦΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ .Σ’ εκείνα που προετοίμασαν τον σηκωμό, σ’ αυτά που γράφτηκαν όσο βρόνταγε το καριοφίλι κι άστραφτε το γιαταγάνι .

 1.Εγώ ραγιάς δε γένομαι, Τούρκους δεν προσκυνάω,

Δεν προσκυνώ τους άρχοντες και τους κοτζαμπασήδες,

μόν' καρτερώ την άνοιξη, να ρθούνε τα χελιδόνια,
να βγω στα βουνά, να ζώσω το σπαθάκι μου, να πάρω το ντουφέκι…»

2.«Βασίλη, κάτσε φρόνιμα, να γένεις νοικοκύρης,

για ν’ αποχτήσεις πρόβατα, ζευγάρια κι αγελάδες,

χωριά κι αμπελοχώραφα, κοπέλια να δουλεύουν.

— Μάνα μου εγώ δεν κάθομαι να γίνω νοικοκύρης,

να κάμω αμπελοχώραφα, κοπέλια να δουλεύουν,

και να ‘μαι σκλάβος των Τουρκών, κοπέλι στους γερόντους.

Φέρε μου τ’ αλαφρό σπαθί και το βαρύ τουφέκι,

να πεταχτώ σαν το πουλί ψηλά στα κορφοβούνια,

να πάρω δίπλα τα βουνά, να περπατήσω λόγγους,

να βρω λημέρια των κλεφτών, γιατάκια καπετάνων

Ο γεροκλέφτης

Παιδιά μ’ σαν θέλτε λεβεντιά και κλέφτες να γενείτε
εμένα να, μωρέ παιδιά, εμένα να ρωτήσετε

Εμένα να ρωτήσετε πώς τα περνούν οι κλέφτες
σαράντα χρο, μωρέ παιδιά σαράντα χρόνους έκαμα

Σαράντα χρόνους έκαμα στους κλέφτες καπετάνιος
ζεστό ψωμί μωρέ παιδιά, ζεστό ψωμί δεν έφαγα

Ζεστό ψωμί δεν έφαγα γλυκό κρασί δεν ήπια
τον ύπνο δε, μωρέ παιδιά, τον ύπνο δεν εχόρτασα

Τον ύπνο δεν εχόρτασα του ύπνου τη γλυκάδα
σε στρώμα δε, μωρέ παιδιά, σε στρώμα δεν επλάγιασα

Σε στρώμα δεν επλάγιασα μηδέ σε μαξιλάρι

το χέρι μου, μωρέ παιδιά, το χέρι μου προσκέφαλο

Το χέρι μου προσκέφαλο και το σπαθί μου στρώμα
και το ντουφέ, μωρέ παιδιά, και το ντουφέκι μου αγκαλιά

Και το ντουφέκι μου αγκαλιά σαν το παιδί η μάνα

Ο Κωσταντίνος ο μικρός κι Αλέξης ο μεγάλος
Και το μικρό Βλασόπουλο αντάμα τρων και πίνουν.
Κι εκεί που τρων και πίνουνε και συχνοχαιρετιόνται,
Φωνή τους ήρτ' απ' ουρανούς κι απ' Αρχαγγέλου στόμα·
 «Εσείς τρώτε και πίνετε κι οι Τούρκοι σας κουρσεύουν·
Πήραν τ' Αλέξη δυο παιδιά, του Κωσταντά τη μάνα,
Πήραν και του Βλασόπουλου την όμορφ' αδερφή του.»
«Όσο να στρώσ' ο Κωσταντάς, να σαλιβώσ' Αλέξης,
Το άξιο το Βλασόπουλο πάνω στη σέλα βρέθη.
Του παραγγέρν' ο Κωσταντάς, του παραγγέρν' Αλέξης·
«Αν είναι χίλιοι, σκότωσ' τους κι αν είναι δυο χιλιάδες,
Κι αν είν' και τρεις και τέσσαρες, γύρισε, μίλησέ μας.»
Ψηλή ραχούλ' ανέβαινε, κάθεται, τους μετράει·
Μετράει τους Τούρκους και μετράει και μετρημούς δεν είχαν,
 Και πάλε τους μεταμετράει κι ήταν εννιά χιλιάδες.
Να πάγει πίσω ντρέπεται, να πάγ' ομπρός φοβάται,
Κάνει σταυρό σα Χριστιανός και μέσα άτους μπαίνει.
«Βόηθα μ' ευχή της μάνας μου, του δόλιου του κυριού μου,
Κι ευχή του πρώτου μ' αδερφού τους Τούρκους να κερδέσω.»

 ΟΙ ΚΛΕΦΤΑΙ ΚΑΙ ΤΑ ΚΟΡΙΤΣΙΑ

Zαμπ. 703, 138.

«Πού 'σουν περιστερούλα μου τόσον καιρό χαϊμένη;»
Πήγα να μάσω κάστανα μαζί με τη Βασίλω,
Κι εκεί κλέφτες μας είδανε πέρ' απ' το καραούλι. 412
«Κορίτσια μαυρομάτικα που πάτε μοναχά σας;
5 Για 'λάτε στο λημέρι μας δυο λόγια να σας πούμε.»
Βουνά μας εδιαβήκανε, λαγκάδια μας περάσαν,
Το βράδ' εφάγαμαν ψωμί στο κλέφτικο λημέρι.
«Κορίτσια μαυρομάτικα, πέτε μας την αλήθεια,
Μην ήρτανΤούρκοι στα χωριά, μην ήρταν κι Αρβανίτες;»
10 «Εμείς εβγήκαμε ταχιά μες από το χωριό μας,
Και πουθενά δεν είδαμε Τούρκους κι ουδ' Αρβανίτες.
Σαράντα κλέφτες ήτανε τριγύρω ξαπλωμένοι,
Κι ένα μικρό κλεφτόπουλο ντυμένο στο χρυσάφι,
Απίδια μας εφίλεψε και κρυό νερ' απ' τη βρύση.»
15 «Σύρτε κορίτσια στο καλό κι ανθρώπου μην το πείτε.»

Ο Όλυμπος κι ο Κίσσαβος τα δυο βουνά μαλώνουν,
To ποιο να ρίξει τη βροχή, το ποιο να ρίξει χιόνι.
O Κίσσαβος ρίχνει βροχή κι ο Όλυμπος το χιόνι.
Γυρίζει τότ' ο Κίσσαβος και λέγει του Ολύμπου·
5 «Μη με μαλώνεις, Όλυμπε μπρε κλεφτοπατημένε·
Εγώ 'μαι ένας Κίσσαβος στη Λάρσαν ξακουσμένος.
Με χαίρεται η κονιαριά 398 κι οι Λαρσινοί αγάδες.»
Γυρίζει τότ' ο Όλυμπος και λέγει του Κισσάβου·
«Μπρε Κίσσαβε, μπρε άσχημε, κονιαροπατημένε,
10 Που σε πατάει η κονιαριά κι οι Λαρσινοί αγάδες.
Εγώ 'μ' ο γέρος Όλυμπος στον κόσμο ξακουσμένος·
Έχω εξήντα δυο κορφές, σαράντα μοναστήρια,
Πάσα ραχούλα κι εκκλησιά, πάσα κορφή και βρύση.
Έχω γιατάκια 399 κλέφτικα, που ξεχειμάζουν κλέφτες,
15 Και όταν παίρν' η άνοιξις κι ανοίγουν τα κλαδάκια,
Γεμίζουν τα βουνά κλεφτιά και τα λημέρια σκλάβοι.
Έχω και τον χρυσόν αϊτό, τον χρυσοπλουμισμένο·
Πάνω στην πέτρα κάθεται και με τον ήλιο λέγει·
Ήλιε μ', δεν κρούεις το ταχύ, μόν' κρους το μεσημέρι,
20 Να ζεσταθούν τα νύχια μου, τα νυχοποδάρια μου·
Θέλω να πιάσω πέρδικες και τ' άγρια περιστέρια.

 Ο ΓΙΑΝΝΗΣ

Ζαμπ. 679, 104. Τ. 162.

Τρεις Τούρκοι, τρεις Γιανίτσαροι κι οι τρεις μου τσελεμπήδες, 423
Οι τρεις τον Γιάννο γύρευαν κι οι τρεις τον Γιάννο θέλουν.
Τον Γιάννο δεν μπορούν να βρουν, βρίσκουνε την καλή του,
Οπόπλενε τα χέρια της σ' ολόχρυσο λεγένι· 424
5 «Μωρή κρουστάλλα του γιαλού και πάχνη του χειμώνα,
Μωρή, το που 'ν' τον άντρα σου, το που 'ναι το καλό σου;»
«Θιαμαίνομαι, 425 λογίζομαι για ποιον άντρα που λέτε,
Που 'γώ δεν επαντρεύτηκα και σαστικό 426 δεν έχω.»
Τον λόγο δεν απόσωσε, τον λόγο δεν απόειπε,
10 Νάτος κι ο Γιάννος πόρχεται στον κάμπο καβαλάρης
Σπιθοβολούν τα πέταλα κι ο μαύρος χλιμιτράει,

«Γεια σας, χαρά σας, μπέηδες, καλοί μου τσελεμπήδες
Θέτε φαγί, θέτε πιοτό, θέτε ψιλό τραγούδι;»
15 «Μεις για φαγί δεν ήρταμε κι αλλ' ούτε για τραγούδι,
Για που φερμάνι 427 σόχομε, βασιλικό φερμάνι,
Ή σκοτωμέν' ή ζωντανό στην Πόλη να σε πάμε,
Στην Πόλη να σε φέρομε, στην πόρτα του σουλντάνου.»
«Σαν τι κακό τόκαμ' εγώ, στην Πόλη να με πάτε;
20 Εγώ κακό δεν έκαμα, κανένα δε φοβούμαι.
Παιδιά μου, σταματήσετε να γένουμε χαζίρι.» 428
Τραβιέται δυο πατήματα και σέρνει το σπαθί του·
Χύνεται σαν την αστραπή, τους τρεις τους πετσοκόβει.

https://users.sch.gr/ipap/Ellinikos_Politismos/logotexnia/tra/03a.htm

τι λέει ο Ρήγας

Οι γεωργοί, δηλαδή οι άνθρωποι που δουλεύουν στη γη, είναι η πιο σπουδαία τάξη μιας πολιτείας.
Χάρη σ’ αυτούς έχουμε ψωμί, καρπούς και ζωή. Είναι σαν τους σταθερούς στύλους που κρατούν όρθιο ένα σπίτι.

Κι όμως… αυτοί οι άνθρωποι ζούνε χειρότερα κι από τα ζώα!Ο πλούσιος Τούρκος δίνει στα άλογά του καλύτερο φαγητό  απ’ ό,τι παίρνει για να ζήσει ο φτωχός χωρικός.

Και δεν φτάνει αυτό·πρέπει να πληρώνει κι άλλους που τον αδικούν —ακόμη και τον κοτζαμπαση, που αντί να τον βοηθά ,του παίρνει ό,τι έχει και δεν έχει.

Και οι τεχνίτες στις πόλεις, αυτοί που φτιάχνουν πράγματα με τα χέρια τους, δουλεύουν σχεδόν όλη μέρα και όλη νύχτα,δεκαοχτώ ώρες το εικοσιτετράωρο, κι όμως ποτέ δεν έχουν αρκετά για να ζήσουν.

Οι άρχοντες και οι προεστοί τους ζητούν συνέχεια λεφτά και φόρους, άλλοτε περισσότερα, άλλοτε τα ίδια ξανά, χωρίς ντροπή και χωρίς φόβο Θεού.

Και το χειρότερο;
Καμαρώνουν κιόλας που είναι πιστοί υπηρέτες του τυράννου, αντί να είναι κοντά στον λαό τους.