1821: Η έναρξη της Επανάστασης

«Οποιος ελεύθερα συλλογάται,

συλλογάται καλά».

Ρήγας Βελεστινλής

«Το έθνος πρέπει να μάθει να θεωρεί

εθνικό ό,τι είναι αληθινό».

(Διονύσιος Σολωμός)

Οι Φιλικοί είχαν επιλέξει η Επανάσταση να ξεκινήσει από την Πελοπόννησο, επειδή:

  είχε ορεινό έδαφος και κατάλληλο για κλεφτοπόλεμο,

  πολλοί πρόκριτοι ήταν μέλη της Φιλικής Εταιρείας, και 

 ο ελληνικός πληθυσμός εκεί ήταν πολύ περισσότερος από τον τουρκικό. 

Ως έναρξη της Επανάστασης είχε οριστεί η 25η Μαρτίου, για συμβολικούς λόγους (ταυτόχρονα με τον ευαγγελισμό της Θεοτόκου). Γι’ αυτόν τον λόγο ο Παπαφλέσσας, παπάς και αγωνιστής, μαζί με τον Κολοκοτρώνη, κλέφτη και οπλαρχηγό, όργωναν τα χωριά της Πελοποννήσου για να ξεσηκώσουν τους ραγιάδες, αλλά και να πείσουν όσους προεστούς ήταν δύσπιστοι για την αναγκαιότητα της Επανάστασης. Ταυτόχρονα ξεκινούσε και η λειτουργία των μπαρουτόμυλων της Δημητσάνας. 

Οι κινήσεις αυτές ανησύχησαν τους Τούρκους. Κάλεσαν, υποτίθεται για σύσκεψη, τους προεστούς στην Τριπολιτσά (Τρίπολη). Τους λίγους που πήγαν, όμως, τους φυλάκισαν και τους κράτησαν ομήρους.

 Η Επανάσταση, τελικά, ξεκίνησε κατά τα τέλη Μαρτίου, σε διάφορες περιοχές: \Στις 17 Μαρτίου ξέσπασε στην Μάνη, στις 20 Μαρτίου στην Γορτυνία, στις 21 στα Καλάβρυτα και στην Πάτρα  καιστις 23 στην Καλαμάτα και το Αίγιο, .

 Στις 21 Μάρτη 1821 ο Φιλικός και αρχηγός της Επανάστασης της Πάτρας, ο τσαγκάρης Παναγιώτης Καρατζάς, κάλεσε το λαό της Πάτρας στα όπλα και την άλλη μέρα την ελευθέρωσαν. Ιστορικά λοιπόν η 22η Μάρτη είναι η πρώτη ένοπλη εξέγερση που έγινε στο Μοριά και σε όλη την Ελλάδα το 1821.

Στην Στερεά Ελλάδα, όπου ζούσαν περισσότεροι Τούρκοι, οι συνθήκες για εξέγερση ήταν δυσκολότερες απ' ό,τι στην Πελοπόννησο, αφού εκτός των άλλων η Θεσσαλία –που ήταν έδρα ισχυρών τουρκικών δυνάμεων– βρισκόταν αρκετά κοντά και ήταν εύκολο στους Τούρκους να στείλουν στρατεύματα για να καταστείλουν γρήγορα μια εξέγερση. Παρ' όλα αυτά, στις 27 Μαρτίου ο Αθανάσιος Διάκος και άλλοι οπλαρχηγοί συγκεντρώθηκαν στην μονή Οσίου Λουκά, κοντά στην Λιβαδειά, και ορκίστηκαν «Ελευθερία ή Θάνατο». Οι πρώτες πόλεις που ξεσηκώθηκαν ήταν τα Σάλωνα, η Λιβαδειά, η Θήβα και η Λαμία.

 Παρόμοιο κλίμα επικρατούσε και στο Αιγαίο, όπου ένα-ένα τα νησιά ξεσηκώνονταν. Τον Μάιο επαναστάτησαν στην Θεσσαλία οι κάτοικοι του Πηλίου. Με την έλευση, όμως, του γνωστού για την αγριότητά του Τούρκου στρατηγού Μαχμούτ (Δράμαλη), διασκορπίστηκαν. Τον ίδιο μήνα ο Φιλικός Εμμανουήλ Παπάς, με ορμητήριο το Άγιο Όρος, κήρυξε την Επανάσταση στην Μακεδονία. Η τουρκική αντίδραση εκεί, όμως, ήταν άμεση και η εξέγερση καταπνίγηκε. 

Οι Οθωμανοί στην εξέγερση των ραγιάδων απάντησαν με τρομοκρατία, δολοφονώντας χριστιανούς σε διάφορες πόλεις και κρεμώντας και τον ίδιο τον πατριάρχη (τον Γρηγόριο Ε΄) στην Κωνσταντινούπολη. 

Τον πρώτο καιρό οι επαναστάτες δρούσαν αυθόρμητα και ανοργάνωτα. Όλοι τους ήταν απλοί αγρότες, δεν είχαν σχέση με όπλα και με μάχες, ούτε ήξεραν από πόλεμο. Για όπλα είχαν μόνο τα μαχαίρια τους και τα αγροτικά τους εργαλεία. Ευτυχώς για τους Έλληνες, μεγάλο μέρος του οθωμανικού στρατού της Πελοποννήσου είχε φύγει στην Ήπειρο, για να καταστείλει την ανταρσία του Αλή πασά εναντίον της Υψηλής Πύλης (του σουλτάνου). Αυτό βοήθησε πολύ τους άπειρους επαναστάτες να πετύχουν μερικές πρώτες νίκες, οι οποίες τους ανέβασαν το ηθικό. 

Με την εξάπλωση της Επανάστασης, την αρχηγία των στρατιωτικών δυνάμεων των εξεγερμένων ανέλαβε ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. 

. Ερωτήσεις κατανόησης

 1. Ποια πλεονεκτήµατα είχε η Πελοπόννησος, ώστε να επιλεγεί ως τόπος έναρξης της Επανάστασης εναντίον των Τούρκων;

 2. Ποια µειονεκτήµατα είχε η Στερεά Ελλάδα για το ξέσπασµα της Επανάστασης;

 3. Πότε ξεκίνησε η Επανάσταση στην Πελοπόννησο και πότε στην Στερεά Ελλάδα;

 4. Οι επαναστάτες ήταν έµπειροι και οργανωµένοι ή άπειροι και ανοργάνωτοι; Από πού φαίνεται αυτό; 

5. Ποιο ήταν το γεγονός που διευκόλυνε τα σχέδια και τις κινήσεις των επαναστατών; 

6. “...για να ξεσηκώσουν τους ραγιάδες, αλλά και να πείσουν όσους προεστούς ήταν δύσπιστοι.” Αφού οι προεστοί ήταν κι αυτοί Έλληνες, γιατί ήταν δύσπιστοι να ξεκινήσουν έναν αγώνα για την απελευθέρωση των Ελλήνων, δηλαδή και των ίδιων;

 7. Γιατί οι Τούρκοι δολοφόνησαν τον πατριάρχη, αφού το προηγούµενο διάστηµα είχε διακηρύξει την αφοσίωσή του στον σουλτάνο, αφορίζοντας την Επανάσταση και τους επαναστάτες;

    ΓΑΛΑΝΟΛΕΥΚΗ Η ΘΩΡΙΑ ΣΟΥ    

Ελληνικές σημαίες στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο (Εκπαιδευτικό πρόργαμμα)

Χρονολόγιο της Ελληνικής Επανάστασης του 1821

 https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A7%CF%81%CE%BF%CE%BD%CE%BF%CE%BB%CF%8C%CE%B3%CE%B9%CE%BF_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%CF%82_%CE%95%CF%80%CE%B1%CE%BD%CE%AC%CF%83%CF%84%CE%B1%CF%83%CE%B7%CF%82_%CF%84%CE%BF%CF%85_1821

Μπαρουτόμυλοι Δημητσάνας

(«Μπαρούτι είχομεν, έκαμνε η Δημητσάνα» .

Θ Κολοκoτρώνης.)

Η Δημητσάνα αναφέρεται σαν ένα από τα σημαντικότερα κέντρα παραγωγής μπαρούτης στον ελληνικό χώρο από τον 17ο μέχρι τον 20ο αιώνα.

ΣΧΟΛΕΙΟ  https://www.youtube.com/watch?v=nj048VY4F7I 17kai40

 Οι Δημητσανίτες,  ήταν οι πρώτοι που ξεκίνησαν και έφτιαξαν δύο μπαρουτόμυλους και έβγαζαν νύχτα – μέρα μπαρούτι. Όλοι οι ντόπιοι μικροί και μεγάλοι έφτιαχναν φυσέκια με μπαρούτι από τους μύλους χρησιμοποιώντας χαρτί από την ιστορική βιβλιοθήκη της Δημητσάνας και τα έστελναν στον αγώνα για την απελευθέρωση. Το μπαρούτι, εύφλεκτο υλικό και πολύ επικίνδυνο για αυτούς που δούλευαν στους μύλους, τους μπαρουτάδες ή μπαρουξήδες όπως τους αποκαλούσαν στην Δημητσάνα. Παράγεται από νίτρο, θειάφι και κάρβουνο, το πιο κατάλληλο δε κάρβουνο είναι από τις ασφάκες, μικρά φυτά που βρίσκονται σε αφθονία σ’ αυτή την περιοχή. Το δε θειάφι και το νίτρο το έβρισκαν στις σπηλιές της Μονεμβασιάς. Ορεινή και τραχιά η μορφολογία του εδάφους της Δημητσάνας διασφάλιζε την φύλαξη και το κρύψιμο της παραγόμενης μπαρούτης, περιζήτητης από την εποχή που έγινε η μάχη στο Βαλτέτσι και δοκιμάστηκε η άριστη ποιότητά της.

Η ανάπτυξη του εμβρύου

 

Πώς παρουσιάζουμε πληροφορίες για ένα γεγονός που συνέβη- περίληψη

 Στην άλλη άκρη της Ελληνιστικής Οικουμένης, οι Times της Ινδίας και ακόμη παραπέρα, στην Κίνα, οι Times της Taipei παρουσιάζουν την είδηση για το ανακτοροτων Αιγών!

https://timesofindia.indiatimes.com/.../106636736.cms...

https://www.taipeitimes.com/.../arc.../2024/01/07/2003811752

ΑΜΕΡΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ

https://www.washingtonpost.com/world/2024/01/06/greece-aigai-alexander-great-palace/?fbclid=IwAR3UatBDDE8kvuERCRVCDsmMePV67Au3ly1OEBe-8sMTaeNx_tlYDsQIEas

https://www.zeit.de/news/2024-01/04/griechenland-koenigliche-metropole-der-makedonen-restauriert

https://www.bbc.com/news/world-europe-67899408

https://whc.unesco.org/en/list/780/

https://rua.gr/news/news/60119-torzhestvennoe-otkrytie-otrestavrirovannogo-dvortsa-filippa-ii-makedonskogo.html

https://rua.gr/news/news/60119-torzhestvennoe-otkrytie-otrestavrirovannogo-dvortsa-filippa-ii-makedonskogo.html

Οι αρχαιολόγοι σώζουν τη μνήμη

 Για τον Μέγα Αλέξανδρο

-Ηταν ο πρώτος πολίτης της οικουμένης. Πήγε παντού κι έγινε ένας από αυτούς. Θυσίασε στους θεούς τους. “Eλληνας είναι ο καλός άνθρωπος”, είπε και τελείωσε τον ρατσισμό. “Πάμε να ανακατευτούμε μαζί τους”, είπε και παντρεύτηκε τη Ρωξάνη. Αν ο γιος του Αλέξανδρος Δ’ ζούσε, θα ήταν ο πρώτος ημίαιμος.

 Ο Αλέξανδρος ονειρεύτηκε έναν κόσμο χωρίς εθνικά σύνορα αλλά με σεβασμό στις ιδιαιτερότητες των ανθρώπων. Η συγκολλητική ουσία ήταν η ελληνική γλώσσα.

Να είμαστε Ελληνες είναι δρόμος. Οι Ελληνες μας έμαθαν τη συνύπαρξη, εκεί πρέπει να πάμε»

- αρχαιολόγος Αγγελική Κοτταρίδη, υπεύθυνη του αρχαιολογικού χώρου και των ανασκαφών των Αιγών

Πώς γράφουμε περίληψη

Με τι θα ασχοληθούμε: Πώς παρουσιάζουμε πληροφορίες για ένα γεγονός που συνέβη

ΕΞΙΣΩΣΕΙΣ

 

1. Σκέφτομαι έναν αριθμό. Αν τον αφαιρέσω από το 100 βρίσκω 15. Ποιον αριθμό σκέφτομαι;
   
1.   100 – x = 15
2.   x – 100 = 15
3.   x – 15 = 100
2. Σκέφτομαι έναν αριθμό. Αν του αφαιρέσω 15 βρίσκω 100. Ποιον αριθμό σκέφτομαι;
   
1.   x + 15 = 100
2.   x – 15 = 100
3.   100 – x = 15  
3. Σκέφτομαι έναν αριθμό. Αν τον προσθέσω στο 50 θα βρω έναν αριθμό που είναι κατά μία δεκάδα μικρότερος από το 1.000. Ποιον αριθμό σκέφτομαι;
   
1.   x – 50 = 1.000 – 10
2.   x – 50 = 1.000 + 10
3.   50 + x = 1.000 – 10
4. Ο Γιαννάκης είχε 14,50 ευρώ. Αγόρασε ένα παιχνίδι και του έμειναν 5 ευρώ. Πόσο κόστιζε το παιχνίδι;
   
1.   14,50 – (14,50 – x) = 5
2.   14,50 – x = 5
3.   x – 14,50 = 5
5. Ο Γιαννάκης έχει 4,50 ευρώ. Πόσα περισσότερα ευρώ έχει ο αδελφός του, αν και οι δυο μαζί έχουν 10 ευρώ;
   
   1.   10 – x = 4,50
   2.   4,50 + (4,50 + x) = 10
   3.   4,50 + x = 10

http://users.sch.gr/vaskitsios/katsba/dim/st/ma8-exiswseis-pros8afair3.htm

http://users.sch.gr/vaskitsios/katsba/dim/st/ma8-exiswseis-prob.htm

http://users.sch.gr/vaskitsios/katsba/dim/st/ma8-exiswseis-pros8afair.htm

 http://users.sch.gr/vaskitsios/katsba/dim/st/ma8-exiswseis-pros8afair3.htm

ΕΞΙΣΩΣΕΙΣ

Σύρε τις εξισώσεις στα προβλήματα που ταιριάζουν.

Λύσε τα παρακάτω προβλήματα με τη βοήθεια μιας εξίσωσης.

1. Ο κύριος Γιώργος είχε 2 χαρτονομίσματα των 20 ευρώ, 4 χαρτονομίσματα των 5 ευρώ και 4 ίδια κέρματα. Αν τα χρήματά του ήταν συνολικά 68 ευρώ, τι είδους κέρματα είχε;

2. Ο παππούς του Νίκου έχει 20 πρόβατα και  μερικές κότες. Αν όλα του τα ζώα έχουν συνολικά 100 πόδια, πόσες κότες έχει;

3. Ο κύριος Παντελής έχει αγελάδες και κατσίκες. Την Παρασκευή από τις αγελάδες άρμεξε 130 κιλά γάλα  και το πούλησε προς 0,40 ευρώ το κιλό. Από τις κατσίκες άρμεξε 50 κιλά γάλα. Αν από την πώληση του γάλακτος εισέπραξε συνολικά  82 ευρώ, πόσα ευρώ πούλησε το κιλό το κατσικίσιο γάλα;

4. Ο Νίκος ζυγίζει 63 κιλά. Η Μαριέττα και ο Νίκος  μαζί ζυγίζουν 110 κιλά. Πόσα κιλά είναι η Μαριέτα;

5. Ένα κιβώτιο περιέχει συσκευασίες (σακουλάκια) με σοκολάτες.  Κάθε συσκευασία περιέχει 6 σοκολάτες. Όλες οι σοκολάτες του κιβωτίου είναι 480. Πόσες συσκευασίες περιέχει το κιβώτιο;

6. Ένας δημόσιος υπάλληλος παίρνει 1280 ευρώ μισθό. Η γυναίκα του γέννησε τρίδυμα. Το κράτος δίνει πάντα στους γονείς ένα χρηματικό βοήθημα (επίδομα). Στον επόμενο μισθό ο υπάλληλος πήρε  1440 ευρώ μισθό. Πόσο επίδομα πήρε για κάθε παιδί;

7. Ο Ταμίας του συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων ενός Σχολείου συγκέντρωσε από τις εισφορές των γονέων και κηδεμόνων 2630 ευρώ. Τα 2000 ευρώ ήταν χάρτινα νομίσματα και τα υπόλοιπα ήταν κέρματα των δύο ευρώ. Πόσα ήταν τα κέρματα των 2 ευρώ;

8. Έχω στο νου μου έναν αριθμό ύστερα αφαιρώ το γινόμενο 41φορές το 8 και βρίσκω 57. Ποιον αριθμό είχα στο μυαλό μου;

9. Τρεις φορές το έντεκα και τρεις φορές το δώδεκα και τρεις φορές το δεκαπέντε και άλλος ένας αριθμός μας κάνουν 118. Ποιος είναι ο άλλος αριθμός;

10. Η ηλικία της μητέρας της Ελένης είναι έξι φορές μεγαλύτερη από εκείνη. Ο πατέρας της είναι 36, δηλαδή 6 χρόνια μεγαλύτερος από τη σύζυγό του. Πόσων χρόνων είναι η Ελένη;

ΤΟ ΕΘΙΜΟ ΤΟΥ ΚΛΗΔΟΝΑ

Ήθη και Έθιμα

«Με αφορμή μια στάμνα»

Κλειδώνουμε τον κλήδονα μ’ ένα μικιό κλειδάκι

κι απόης τον αφήνουμε έξω στο φεγγαράκι

Σα μάθει ο σκύλος γράμματα κι η γάτα να διαβάζει 

τότε και συ θα παντρευτείς να κάμει ο κόσμος χάζι…

 «Κλήδονας» 

Το καλοκαίρι πηγαίνω στο σπίτι του παππού στη Ρούμελη. 

Τελευταία μου ανακαλυψη εκεί ήταν ένα παλιό ημερολόγιο.

 Στην ετικέτα έγραφε: "Μυστικό ημερολόγιο του Θοδωρή

 και της Μυρσύνης". Ο Θοδωρής και η Μυρσύνη είναι ξαδέρφια

 της γιαγιάς μου, που σήμερα έχουν πατήσει τα εξήντα. Άνοιξα

 το μυστικό ημερολόγιο και το ρούφηξα σαν γρανίτα λεμόνι.

Έλαμπε ολόκληρη η Καλλινίτσα. Φέτος ήταν η σειρά της Λαμπρινής να ντυθεί Καλλινίτσα, δηλαδή νύφη για τον Αϊ-Γιάννη τον Κλήδονα. Η Λαμπρινή είναι 12 χρονών.

Μαζευτήκαμε όλο κορίτσια και γυναίκες στο σπίτι της.
Την ντύσαμε και την στολίσαμε. Όταν την βγάλαμε
έξω άρχισαν να της τραγουδούν. Η Καλλινίτσα
κράταγε τον τέτζερη με το αμίλητο νερό, που το
'χε φέρει από την πηγή δίχως να βγάλει

τσιμουδιά. Πήγαινε μπροστά κι από πίσω
ολόκληρη πομπή οι φίλες της. Περπατούσε
αργά και ήταν πολύ σοβαρή. Σαν ιέρεια,
σαν θεά έμοιαζε. Λες και την ώρα εκείνη
γινόταν μάντισσα αληθινή. Τη
σεργιανίσαμε σ' όλο το μαχαλά
και η κάθε κόρη έβγαζε
κάτι δικό της και τό 'ριχνε στο δοχείο με το αμίλητο νερό. Άλλη βραχιόλι, άλλη κουμπί, άλλη το χτένι της. Το βράδυ η μάνα της Λαμπρινής έβγαλε το ΄τετζερη με το αμίλητο νερό στον μπαχτσέ της. Εκέι θα έμενε όλο το βράδυ, κάτω από τ' άστρα. Φαίνεται πως τ' άστρα θα το μαγεύουν. 'Επειτα ανάψαμε φωτιές και τις πηδούσαμε και παίζαμε. Ο μπαμπάς λέει ότι τις φωτιές του Αϊ-Γιαννιού τις ανάβουμε για να δυναμώσουμε τον ήλιο, που μπαίνει σε άλλη τροχιά μετά τις 21 Ιουνίου, πιο αδύναμη. Για να κάνουμε μια καινούργια, καθαρή αρχή, "να φύγει το κακό, να μείνει το καλό", λέει.

Πέμπτη 10 Ιουλίου, του Αλωνιάρη  

Σήμερα πήγα με τον μπαμπά στο αλώνισμα. Ο πατέρας με κάθισε πάνω στο άλογο, για να έχει βάρος το ζώο και να πιάνει καλύτερα η δοκάνα τα άχυρα. Η δοκάνα είναι ένα επίπεδο ξύλο με τσακμακόπετρες από κάτω. Αυτές κάνουν τη δουλειά, το ξεχώρισμα του καρπού. Μόλις μ' έβαλε ο μπαμπάς στο άλογο, ο αλωνιάρης έδεσε το σχοινί των αλόγων στον στρίγερο, στο ξύλο που είναι στημένο στη μέση του αλωνιού. "Άπλωσε!" φώναξε στ' άλογα ο αλωνιάρης, και τους έδωσε μια στα πισινά με τα καμουτσίκια. Παραλίγο να γκρεμιστώ! Όταν τυλίχθηκε το σχοινι στον στρίγερο, ο αλωνιάρης ξαναφώναξε στ' άλογα "Άλλαξε!" κι αυτά τα καημένα άρχισαν να τρέχουν από την αντίθετη πλευρά. Εγώ το απόλάμβανα πια να τρέχω στην πλάτη του αλόγου και να βλέπω να πετιούνται τ' άχυρα αριστερά και δεξιά. Η σοδειά φέτος είναι καλή, λέει ο μπαμπάς.

15 Ιουλίου

Χαρά μεγάλη έχω. Θα πάμε φέτος σε ΟΛΑ τα πανηγύρια. 17 Ιουλίου της Αγίας Μαρίνας, 20 του Προφήτη Ηλία, 26 της Αγίας Παρασκευής και 28 του Αγίου Παντελεήμονα... Του Αϊ-Λιά θα ανέβουμε στο εκκλησάκι, στην κορφή του βουνού, με τα πόδια! Θα κοιμηθούμε κάτω από τ' άστρα και θα πούμε πάλι την ιστορία του προφήτη που κουβαλούσε ένα κουπί παντού και ρωτούσε τι ήταν αυτό που κουβαλά. Κι όλοι του λέγανε κουπί. Μα όταν κάποιος του απάντησε ότι είναι ξυλο, δε γνώριζε δηλαδή την θάλασσα, τότε έστησε πια το καλύβι του κι έμεινε εκεί μια ζωή. Την ιστορία αυτή την λένε κάθε χρόνο, μα κάθε φορά την ακούω σα να'ταν καινούργια.

 Ήθη λέγονται οι αντιλήψεις ενός λαού για την ηθική και κοινωνική συμπεριφορά. Είναι οι γενικές αρχές Δικαίου, οι θεμιτοί τρόποι συμπεριφοράς του κοινωνικού ανθρώπου.Όλα αυτά αποτελούν ένα είδος κανόνων και νόμων, μια μορφή δικαίου, άγραφου, που θα μπορούσαμε να το ονομάσουμε εθιμικό.Όταν, όμως, οι αντιλήψεις αυτές πάρουν και μια σταθερά επαναλαμβανόμενη τελεστική,  γίνονται έθιμα

Τα ήθη και έθιμα, τα δημοτικά τραγούδια και οι παροιμίες, οι παραδόσεις και οι θρύλοι αποτελούν το λαϊκό πολιτισμό που είναι ο καθρέφτης ενός λαού. 

Ετυμολογία της λέξης «Κλήδονας» 

Η λέξη «κλήδων» ετυμολογείται σύμφωνα με τους Lidell και Scott ως οιωνός , ως μαντική φράση με μήνυμα, μαντικός λόγος και μαντικός ψίθυρος  . Τη συναντάμε από τα έπη του Ομήρου και του Ησίοδου.Με τη σημασία του «γνωστοποιώ» συναντάται στην Οδύσσεια, Ιλιάδα, Θεογονία, στην Άλκηστη και απόσπασμα του Ευριπίδη και στην Αριστοφανική Λυσιστράτη13. Η λέξη εντοπίζεται και ως όνομα και επίκληση- κληδόνιος- τον Δία και Ερμή, διότι αυτοί έδιναν τις κληδονές, τους οιωνούς στους ανθρώπους.

Από όλο το χριστιανικό αγιολόγιο επιλέχθηκε ο Αι- Γιάννης ο Πρόδρομος για να συνδεθεί με το έθιμο. Ο πρώτος που κάνει αναλυτική περιγραφή του εθίμου ήταν ο Θεόδωρος Βαλσαμών, πατριάρχης Αντιόχειας Ζητούσε να αντικατασταθεί με τον αγιασμό και ευχές , ενώ προσδιόριζε τις ποινές για όσους συμμετείχαν ή απλώς παρακολουθούσαν τον Κλήδονα: αν ο παραβάτης ήταν λαϊκός τότε αυτόματα αφοριζόταν, ενώ αν ήταν κληρικός καθαιρούνταν. Η πολεμική που ασκήθηκε από την εκκλησία αποτυπώθηκε σε φράσεις όπως «αυτά τα λεν στο Κλήδονα», «τέτοια να τα λες στον Κλήδονα», «τέτοια εγώ τα ακούω στον Κλήδονα», δηλαδή απαξιωτικές εκφράσεις για το δρώμενο που καταντά συνώνυμο της ελαφρότητας.             πηγη:Κουκουλές Φαίδων, Βυζαντινών βίος και πολιτισμός

Η γιορτή του Αϊ - Γιάννη, τοποθετημένη μέσα στην καρδιά του καλοκαιριού, στέκεται ορόσημο ανάμεσα στα δύο ηλιοστάσια του χρόνου. Το ηλιοστάσιο του καλοκαιριού που τελειώνει και το ηλιοστάσιο του χειμώνα που αρχίζει.

Ο λαός μας λέει:

"Ο ήλιος γυρίζει σαν τροχός τ' Αϊ - Γιαννιού, κι απδάει απ' το καλοκαίρ(ι) στο χειμώνα".

Και για να ιδούν το μεγάλο τούτο άλμα, που κάνει ο ήλιος, σηκώνονται πρωί - πρωί εκείνη τη μέρα και κοιτάνε την ανατολή.

Το ξεκίνημά του  «Κλήδονα» αρχίζει από την αρχαιότητα, φτάνει στο Μεσαίωνα, περνάει στο Βυζάντιο στους σκοτεινούς αιώνες της τουρκικής κυριαρχίας, φτάνει ως τον Α Παγκόσμιο Πόλεμο και χάνεται μέσα στα συντρίμμια του Β Παγκοσμίου Πολέμου.

Μαντινάδες για τον Κλήδονα

 Μαντινάδες κανονικά λέγονται τα δίστιχα που περικλείουν κάποιο νόημα, κάποιο μαντάτο, άρα χρησμό. Απλώς και κατ’ επέκταση μαντινάδες λέγονται όλα τα δίστιχα.

Κλειδώνουμε τον κλήδονα μ’ ένα μικιό κλειδάκι

 κι απόης τον αφήνουμε έξω στο φεγγαράκι.

Σήμερα που ‘ναι τα’ Αι Γιαννιού του Θιου ζητώ μια χάρη 

Του χρόνου σαν και σήμερα να γίνουμε ζευγάρι.

 Σήμερα που ‘ναι τα Αι Γιαννιού βάλε αρχή κερά μου 

Του χρόνου σαν και σήμερα να σ’ έχω αγκαλιά μου.

 Ε Γλυκοπαναγία μου, που ‘σαι στη γειτονιά σου 

Ζευγάρισέ το μήλο μου, ν΄ανάβω τα κεριά σου .

Στο όνομα σου ορκίζομαι στο κλήδονα επάνω 

αν δεν σε κάνω ταίρι μου καλιά ‘χω να πεθάνω.

 Μήλο ‘βαλα στον κλήδονα κι είναι και μυρωδάτο 

Κι αν δεν σε πάρω θα γενεί ο κόσμος άνω κάτω.

Αν οι κοπέλες  συναντήσουν κανέναν, δεν καλησπερίζουν, δεν ανοίγουν καν το στόμα τους! Αν τυχόν, υποχρεωθούν να μιλήσουν, από πειραχτήρια της γειτονιάς, που τις πήραν είδηση, χύνουν το νερό και γυρίζουν πάλι στη βρύση!
Πρέπει νάρθει τ’ «αμίλητο νερό» με κάθε τύπο άγραφο έστω, για νάχει αύριο, τη μαγική δύναμη, που του αποδίδουν!

Ανοίξετε τον κλήδονα να βγάλουμε τα μήλα

 του χρόνου σαν και σήμερα βγάλετε δακτυλίδια

Έφθασε η ώρα κι η στιγμή κι ο κλήδονας ανοίγει 

Και κάθε μια το ριζικό στα φανερά ξανοίγει

Βγαίνει το μήλο τ’ άρχοντα, του πιο καλού λεβέντη, 

Του πρώτου μας παλικαριού στο λούσο και στο γλέντι

- Στίς ρεματιές μαζεύονται τή νύχτα οί νεράδες,

 και σήμερα στόν Κλήδονα οί όμορφες κυράδες!

- Όσοι 'ρθανε στόν Κλήδονα τήν τύχη τους νά δούνε,

 είν' όλοι τους γιά νά τούς κλαϊς. "Ας πάνε νά χαθούνε!

- Κάθισε 'κεϊ πού κάθεσαι! Μή θές ν' αλλάξεις θέση, 

γιατί ή ψηλή ή μύτη σου γρήγορα θά σοϋ πέσει.

 - Άρχοντα ονειρεύεσαι μ' αρχόντισσα δέν είσαι!

 Μ" αυτούς πού πρώτα έζησες μ' αυτούς καί πάλι ζήσε! 

Της μαύρης κότας τα φτερά στη γη να τιναχτούνε

 και στης κακιάς γειτόνισσας τα μάτια να της βγούνε

Μαυριδερή και νόστιμη κοντούλα και γεμάτη,

 απ' όλες τις γειτόνισσες εσένα έχω στο μάτι

Σα μάθει ο σκύλος γράμματα κι η γάτα να διαβάζει 

τότε και συ θα παντρευτείς να κάμει ο κόσμος χάζι…

θα πάρεις άντρα όμορφο με αετίσιο μάτι,

 Το ριζικό του κλήδονα τον λέει......... ακαμάτη

Γαρύφαλλο τσαταλωτό στου Βασιλιά το χέρι, 

Τούρκοι - Ρωμιοί το μαρτυρούν πού'σαι δικό μου ταίρι. 

«Είσαι ψυχρή και άσκημη - έχεις και καμπουρίτσα

 ψεύτρα και κουτοπόνηρη - είσαι και μια μουσίτσα.» 

«Η μάνα που σε γέννησε καλλιά τονε να κάνει
ένα κατσούλι παρδαλό τσοι ποντικούς να πιάνει!»

Έχεις δυο μάτια σαν αυγά Δυο φρύδια σα βαρέλια

 Κι οταν σε βλέπω από κοντά Ξηραίνουμι στα γέλια

«Ποια να σε πάρει εσένανε - που δεν έχεις μια χάρη 

– πρέπει τη νύχτα να σε δει -βράδυ χωρίς φεγγάρι.»

Εσύ θαρείς πως είσαι πια Καμιά μηλιά με τάνθη 

Μα είσαι η φουρνότρυπα Που βάζουνε τη στάχτη.

«Τα μάτια σου γυαλίζουνε τη νύχτα στο σκοτίδι,
κι η μύτη σου ‘ναι πιπεριά και βάλε την στο ξύδι!»

 

«Όντε θ’ ασπρίσ’ ο κόρακας και θα μαυρίσει ο γλάρος,
ετότε σας θα παντρευτείς να μπω κι εγώ κουμπάρος!»

 Το αρχοντικό σου όνομα έγραψα στο απίδι,

 να σ’ αποκτήσω άντρα μου να σ’ έχω νοικοκύρη

Το μήλο σου απ' τον Κλήδονα τ' Άι Γιαννιού τη μέρα
το βγάλανε και μούπανε πως θα φορέσεις βέρα

"Ανοίξτε τον κλήδονα και στρώστε βελούδα

 για να περάσει ο βασιλιάς και η βασιλοπούλα. 

«Μέσα στα χιόνια λούστηκες και πήρες την ασπράδα,
πήρες κι απού τα γιασεμιά ούλη την ομορφάδα!»

«Έχεις του ήλιου τσ’ ομορφιές, του φεγγαριού γλυκάδες,
του μήλου του βενέτικου, τσι ροδοκοκκινάδες!»

«Θαμάζομαι τη μάνα σου, πώς δεν παραλοΐζει,
τέτοιο σγουρό βασιλικό, απού βαγιοκλαδίζει!»

«Μαύρα ‘ναι τα ματάκια σου, κρύσταλλο ν’ ο λαιμός σου,
και διαμαντένια η γι ελιά, που ’χεις στο μάγουλό σου!»

«Ανοίξετε, σφαλίξετε, τσι πόρτες του Κληδόνου,
‘που στερνοβγεί το μήλο ντου, να ζήσει χίλιους χρόνους!».