αμετάβατα και μεταβατικά -αντικείμενο

 ρήματα, αμετάβατα και μεταβατικά

                    ===================                                     

Ο ήλιος       φωτίζει            τη γη

Στο παράδειγμά μας έχουμε ένα ρήμα που μας δείχνει ότι ο ήλιος κάνει μια ενέργεια (φωτίζει).

Αν σκεφτούμε λίγο περισσότερο, θα πούμε ότι το ρήμα (φωτίζει) δείχνει πως το υποκείμενο (ήλιος) ενεργεί.

Ακόμη μπορούμε να πούμε ότι η ενέργεια του ήλιου πηγαίνει (μεταβαίνει) στη γη.

 

Τι χρησιμοποιείται ως αντικείμενο; Ως αντικείμενο χρησιμοποιείται μόνο το ουσιαστικό;

 

Αυτά είναι κάποια εύλογα ερωτήματα, που για να δούμε την απάντηση θα μας βοηθήσουν κάποια παραδείγματα:

 

Ο γεωργός οργώνει το χωράφι. Δες τον ανόητο τι κάνει! Απελευθέρωσαν τους κρατούμενους. Εγώ θέλω μόνο εκείνον και κανέναν άλλο. Φίλησέ με! Ποτέ δε λέει ευχαριστώ! Άκουσα ένα οχ! Θέλω να φάω. Είπε ότι δε με θέλει πια! Πάρε ό,τι σου αρέσει.

ουσιαστικό επίθετο μετοχή αντωνυμία αντωνυμία ρήμα επιφώνημα πρόταση πρόταση πρόταση

Σε ποια πτώση μπαίνει το αντικείμενο;

 

Το αντικείμενο μπαίνει μόνο στις πλάγιες πτώσεις, δηλαδή στη γενική και στην αιτιατική. Ποτέ δεν μπαίνει στην ονομαστική. Περισσότερο χρησιμοποιούμε το αντικείμενο στην αιτιατική. Το αντικείμενο στη γενική είναι αρκετά σπάνιο. Συνήθως αντί για τη γενική χρησιμοποιούμε εμπρόθετο αντικείμενο, δηλ. αντί να πούμε «Η Στέλλα μοιάζει του μπαμπά της» λέμε: «Η Στέλλα μοιάζει στον μπαμπά της.»

Ρήματα μονόπτωτα και δίπτωτα

το αντικείμενο βρίσκεται ή σε γενική ή σε αιτιατική. Ποτέ σε ονομαστική.

Ο Γιώργος κλάδεψε την τριανταφυλλιά και τη λεμονιά.

αιτιατική

Μου αγόρασε	μια τυρόπιτα. γενική - αιτιατική
	Με ρώτησε κάτι.	αιτιατική - αιτιατική
	Με ρώτησε τι κάνω.	αιτιατική - πρόταση

Παραδείγματα  μονόπτωτα
1η ομάδα	α)	Ο Γιώργος φίλησε την Ελένη.	αιτιατική
	β)	Την φίλησε.	αιτιατική
	γ)	Αυτό δε με αφορά.	αιτιατική
	δ)	Ο νόμος αφορά όλους τους μαθητές.	αιτιατική

Το αντικείμενο στα δίπτωτα ρήματα

 

Στα δίπτωτα ρήματα τα αντικείμενα μπαίνουν στις εξής πτώσεις:

α) γενική - αιτιατική,

β) αιτιατική (προσώπου) - αιτιατική (πράγματος).

Από τα δύο αυτά αντικείμενα το ένα λέγεται άμεσο και το άλλο έμμεσο.

Λέγεται άμεσο εκείνο στο οποίο πηγαίνει άμεσα η ενέργεια του υποκειμένου ή γιατί αυτό σχετίζεται άμεσα με το ρήμα.

Λέγεται έμμεσο εκείνο στο οποίο πηγαίνει έμμεσα η ενέργεια του υποκειμένου.

 

Επειδή είναι πολύ φυσιολογικό να μην κατάλαβες τίποτα απ' όσα διάβασες παραπάνω για το άμεσο και το έμμεσο, και να νιώθεις λίγο αγχωμένος/η γι' αυτό ας τα δούμε σε παραδείγματα.

Παραδείγματα	γενική έμμεσο	αιτιατική άμεσο
α) Ο Γιώργος μου ζήτησε χρήματα	μου	χρήματα
β) Του έδωσα το βιβλίο.	Του	το βιβλίο