Εξεγέρσεις και πόλεμοι με τους Οθωμανούς Τούρκους πριν το 1821

 

Στην διάρκεια της Τουρκοκρατίας οι Έλληνες έκαναν διάφορες εξεγέρσεις εναντίον των Τούρκων, πότε μόνοι τους, πότε με την βοήθεια των Ευρωπαίων ή των Ρώσων. 

ΤΕΛΗ 15ου ΑΙΩΝΑ: 

Κροκόδειλος Κλαδάς 

Η οικογένεια Κλαδά ζούσε  στην Μάνη, στην υπηρεσία των Παλαιολόγων. Μετά την Άλωση τηςΚωνσταντινούπολης, ο Κροκόδειλος Κλαδάς πολέμησε στο πλευρό των Βενετών εναντίον των Τούρκων. Όταν οι Βενετοί συνθηκολόγησαν με τους Τούρκους, ο Κλαδάς συνέχισε να αγωνίζεται μόνος του. Το 1490 οι Τούρκοι τον συνέλαβαν και τον σκότωσαν με μαρτυρικό θάνατο. 

ΜΕΣΑ 16ου ΑΙΩΝΑ: 

Ναυμαχία της Ναυπάκτου (1571)

 Αρκετοί Έλληνες συμμετείχαν με τα πλοία τους σε μια μεγάλη ναυμαχία στην θάλασσα της Ναυπάκτου, κατά την οποίαν οι ενωμένοι Ευρωπαίοι με τον στόλο τους νίκησαν και κατέστρεψαν τον τουρκικό στόλο. Αυτή ήταν η πρώτη μεγάλη ήττα των Οθωμανών στον ευρωπαϊκό χώρο.

 ΑΡΧΕΣ 17ου ΑΙΩΝΑ:

 Διονύσιος ο Φιλόσοφος (1611) 

Ο Διονύσιος ήταν Μακεδόνας ιερέας. Ήταν τόσο μορφωμένος, που ο κόσμος τον έλεγε “Φιλόσοφο”.

Έγινε μητροπολίτης, όμως εξαιτίας της επαναστατικής του δράσης το Πατριαρχείο τον καθαίρεσε. Οι εχθροί του (προεστοί, θρησκόληπτοι, κλπ.) τον κορόιδευαν βρίζοντάς τον “Σκυλόσοφο”. Οργάνωσε την σημαντικότερη εξέγερση του 17ου αιώνα, η οποία δυστυχώς προδόθηκε και απέτυχε. Συνελήφθη από τους Τούρκους και πέθανε με μαρτυρικό θάνατο. 

ΤΕΛΗ 17ου ΑΙΩΝΑ:

 Πόλεμοι Βενετών εναντίον των Οθωμανών

Παρασκευή, κατά τις 7 το βράδυ, έγινε το μεγάλο κατά της ελληνικής και της παγκόσμιας κληρονομιάς ανοσιούργημα. Ο Παρθενώνας καταστράφηκε.

Οι Βενετοί συγκρούστηκαν αρκετές φορές με τους Τούρκους για να ανακτήσουν τα παλιά χαμένα τους

εδάφη. Σε έναν τέτοιον πόλεμο, με αρχηγό τους τον Μοροζίνι, πολιόρκησαν και την Αθήνα.

Το  1687 ο Μοροζίνι βομβάρδισε τον Παρθενώνα. Κάποια από τις βόμβες έπεσε πάνω στα βαρέλια με το μπαρούτι που οι Τούρκοι αποθήκευαν στο μνημείο. Ο Παρθενώνας ανατινάχτηκε, καταστράφηκε το τελειότερο κτίσμα της κλασικής τέχνης.Οι Βενετοί, σύμφωνα με τις πηγές, ξέσπασαν σε ζητωκραυγές. .  Η πυρκαγιά μεταδόθηκε στα γύρω σπίτια, καθώς μάλιστα δεν υπήρχε αρκετό νερό η φωτιά απλωνόταν όλο και περισσότερο. Όλη τη νύχτα της 26ης προς 27η Σεπτέμβρη και όλη την επόμενη ημέρα η Ακρόπολη καιγόταν.

Ο Φραντσέσκο Μοροζίνι, κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του εναντίον των Οθωμανών, βομβάρδισε  ΚΑΙ την Ηγουμενίτσα στις 28 Οκτωβρίου 1685

ΜΕΣΑ 18ου ΑΙΩΝΑ: Ορλωφικά (1770) 

Οι Ρώσοι αδελφοί Ορλώφ, όταν η Ρωσία ξεκινούσε πόλεμο με την Οθωμανική αυτοκρατορία, γύρω στο
1770 κατέβηκαν στην Ελλάδα και ξεσήκωναν τους Έλληνες σε επανάσταση. Οι Έλληνες και οι άλλοι ορθόδοξοι λαοί ξεσηκώθηκαν σε μία από τις σημαντικότερες εξεγέρσεις που έγιναν σε όλη την Τουρκοκρατία. Η εξέγερση απέτυχε και οι επαναστάτες υπέστησαν σκληρά αντίποινα. Παρ’ όλα αυτά ο ρωσοτουρκικός πόλεμος είχε και ένα καλό αποτέλεσμα για τους Έλληνες: την συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή (1774). https://www.ime.gr/chronos/11/tgr/gr/frameset.html?114

ΤΕΛΗ 18ου ΑΙΩΝΑ: ΛΑΜΠΡΟΣ ΚΑΤΣΩΝΗΣ (1788) 

Ο Κατσώνης, αξιωματικός του ρωσικού στρατού, έχοντας ορμητήριο

την Κέα (Τζια), και με την πεποίθηση πως οι Ρώσοι θα τον βοηθούσαν, κατάφερε με τον μικρό του στρατό να γίνει για λίγα χρόνια ο φόβος και ο τρόμος των Τούρκων αλλά και των πειρατών της περιοχής.   Η Γαλλία, φοβούμενη για τα εμπορικά της συμφέροντα, αφού από την περιοχή διέπλεαν αρκετά γαλλικά εμπορικά  πλοία, σε συνεργασία με 30 Τούρκικα πλοία επιτέθηκαν κατά του στόλου του Κατσώνη τον Ιούνιο του 1792. Το αποτέλεσμα ήταν να αγωνίζεται μόνος του και τελικά να καταστραφεί εντελώς ο στόλος του από τους Τούρκους στην θαλάσσια περιοχή έξω από την Άνδρο.Εγκαταστάθηκε στην Κριμαία, σε κτήμα έκτασης 22.000 που του είχε δωρίσει η Αικατερίνη Β΄, το οποίο και ονόμασε Λιβαδειά. Παραιτήθηκε από τον ρωσικό στρατό το 1802

Πέθανε το 1804 

Ερωτήσεις κατανόησης

 1. Γιατί αποτύγχαναν διαρκώς οι εξεγέρσεις που γίνονταν; 

2. Πότε έγινε η ναυμαχία της Ναυπάκτου, ποιοι πήραν μέρος και ποια ήταν η θετική της συνέπεια για τους Έλληνες;

3. Τι θυμάστε για τον Διονύσιο τον Φιλόσοφο (ποιαν εποχή έζησε, για τί έγινε γνωστός και γιατί καθαιρέθηκε από το Πατριαρχείο)

4.Πότε καταστράφηκε ο Παρθενώνας, από ποιον και µε ποιον τρόπο; 

5. Τι ήταν τα Ορλωφικά, πότε έγιναν και ποιες συνέπειες είχαν για τους Έλληνες;

–  Η Ρωσία απέκτησε το δικαίωμα ελεύθερης ναυσιπλοΐας στα τουρκικά χωρικά ύδατα, και το δικαίωμα να ενεργεί με επεμβάσεις ή παρεμβάσεις ως προστάτιδα δύναμης των απανταχού ορθοδόξων χριστιανών που ζούσαν κάτω από τον τούρκικο ζυγό.

–   Απέκτησε το δικαίωμα να διορίζει προξένους και υποπρόξενους σε διάφορα μέρη της αυτοκρατορίας, Στις θέσεις αυτές κατά πλειοψηφία, διοριζόντουσαν ‘Ελληνες.

–   Αναγνωρίστηκε η αυτονομία των ηγεμονιών Μολδαβίας και Βλαχίας και περιοχής της Κριμαίας, την οποίαν ενσωμάτωσε αργότερα η Ρωσία.

 8. «Σαν σ’ αρέσει µπαρµπα-Λάµπρο, ξαναπέρν’ από την Άνδρο» έλεγε ένα λαϊκό δίστιχο της εποχής τής τουρκοκρατίας. Τι εννοεί; Ποιος ήταν ο µπαρµπαΛάµπρος και τι είχε πάθει;

τοπικη ιστορια-ενεργος πολιτης

Διονύσιος ο Φιλόσοφος-Θεσπρωτία

«Γεννήθηκε στα μέρη της Παραμυθιάς το 1541. Αργότερα, σπούδασε σε μεγάλα Ευρωπαϊκά κέντρα (Βενετία, “Πατάβιον” [Πάδοβα]) φιλολογία, φιλοσοφία και ιατρική. Μετά, συνέχισε στην Κωνσταντινούπολη λογική, ποίηση, γραμματική και αστρονομία. Μέχρι τα 39 του χρόνια, σπούδαζε. Από τότε πήρε τον τίτλο του “Διονύσιος ο Φιλόσοφος”. Σκυλόσοφο τον έλεγαν οι συκοφάντες και πολέμιοί του. Βλέποντας την καταπίεση των σκλάβων, τους εξισλαμισμούς και τα βασανιστήρια. οργανώνει το πρώτο του κίνημα, το 1600 στην έδρα του, τα Τρίκαλα. Αποτυγχάνει και ο ίδιος φεύγει για Ιταλία. Στα 70 περίπου χρόνια του, επιστρέφει και πάλι και αρχίζει τις περιοδείες του σε χωριά της Θεσπρωτίας. Με τη φλόγα της ψυχής του, ο σοφός ρήτορας άρχισε να συγκεντρώνει κόσμο. Συγκέντρωσε 1.100 περίπου και βάζει στόχο τα Γιάννενα.

Η επίθεση έγινε στις 10 Σεπτέμβρη 1611, στον Τουρκικό συνοικισμό στην Καλούτσιανη. Εκεί ήταν και το Διοικητήριο του Οσμάν-πασά των Γιαννίνων. Στην πρώτη αυτή αιφνιδιαστική επίθεση, κάηκε το παλάτι του πασά, σκοτώθηκε η φρουρά του και ο ίδιος διέφυγε και κλείστηκε στο Κάστρο. Τα ξημερώματα, κάνουν αντεπίθεση οι Τούρκοι του Κάστρου, έφιπποι και καλά οπλισμένοι και η κατάσταση άλλαξε. Τελικά, υποχωρούν. 

Κρύφτηκε για τρεις μέρες, σε μια σπηλιά του βράχου πάνω στον οποίο είναι χτισμένο το Κάστρο των Ιωαννίνων. Με προδοσία τον έπιασαν. Στο πρόσωπό του, είδαν έναν επαναστάτη, έναν κληρικό και έναν Έλληνα που έπρεπε να θανατωθεί με παραδειγματικό τρόπο. 

Παύλος Βρέλλης,   https://youtu.be/_HuEWvgknWc?si=kDHNvDy-bxVndaJI

Στις 4 Δεκέμβρη 1687, η Γερουσία της Βενετίας είχε στείλει το εξής ψήφισμα στον Μοροζίνι:

«Ελάβαμε το σχεδιάγραμμα της πόλης των Αθηνών και του φρουρίου αυτής το οποίο εξεπόνησε ο Κόμης ντε Σαν Φελίτσε και μετ’ ευχαριστήσεως παρατηρήσαμε τα υπάρχοντα εκεί αρχαία περίφημα μνημεία. Εξουσιοδοτούμεν την Υμετέραν Σύνεσιν να αφαιρέσει και να αποστείλει εις ημάς ενταύθα εκείνο που θα έκρινε πιο σπουδαίο και πιο καλλιτεχνικό δυνάμενο να επαυξήσει την αίγλην της Κυριάρχου, το οποίο θα χρησιμεύσει επίσης ως νέο αιώνιο μνημείο της Ημετέρας Διακεκριμένης Αρετής».

Ο Μοροζίνι επιλέγει τα καλύτερα διατηρημένα αγάλματα του δυτικού αετώματος και προσπαθεί να τα αποσπάσει. Γράφει στην αναφορά του στις 19 Μαρτίου: «Κατεβλήθη προσπάθεια να αφαιρεθεί το μέγα αέτωμα αλλά κατέπεσεν από το πελώριο εκείνο ύψος και είναι θαύμα πως δεν έπαθε κάτι κάποιος εργάτης. Η αιτία είναι ότι το οικοδόμημα είναι καμωμένο χωρίς κονίαμα και οι διάφοροι λίθοι είναι συνηρμοσμένοι ο ένας με τον άλλο με αξιοθαύμαστη τέχνη. Άλλωστε από την έκρηξη της εν αυτώ πυριτιδαποθήκης το οικοδόμημα υπέστη σοβαρότατον κλονισμόν. Η αδυναμία, του να εγκαταστήσουμε ικριώματα, μεταφέροντας από τις γαλέρες τα ψηλά κατάρτια και άλλα αναγκαία μηχανήματα μας αναγκάζει να εγκαταλείψωμεν κάθε περαιτέρω απόπειραν. Διακόπτεται συνεπώς κάθε προσπάθεια περί αφαιρέσεως άλλων ανάγλυφων κοσμημάτων. Άλλωστε ελλείπουν από τα οικοδομήματα τα πλέον αξιοθαύμαστα κομμάτια και όλα τα υπολειφθέντα είναι κατώτερα και παρουσιάζουν ελλείψεις οφειλομένας εις την πολυκαιρίαν.

Οπωσδήποτε», συνεχίζει, «αποφάσισα να παραλάβω μία λέαινα ωραιοτάτης τέχνης, αν και της λείπει το κεφάλι, το οποίο όμως μπορεί κάλλιστα να αντικατασταθεί με το μάρμαρο που θα σας στείλω μαζί με τη λέαινα και που είναι καθ’ όλα όμοιο».

Συνολικά ο Μοροζίνι πήρε όσα λιοντάρια βρήκε: ένα από την Ακρόπολη, ένα από την περιοχή του Θησείου και βέβαια τον γνωστό Λέοντα του Πειραιά εξαιτίας του οποίου το λιμάνι του Πειραιά είχε ονομασθεί Πόρτο Λεόνε. Οι λέοντες αυτοί μεταφέρθηκαν στη Βενετία και από τότε κοσμούν ως τρόπαια των νικητών τον ναύσταθμο της Δημοκρατίας.

Το Λιοντάρι του Πειραιά στον ναύσταθμο της Βενετίας