Η ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΩΣ ΤΡΟΠΟΣ ΖΩΗΣ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

 σχολειο- εργαστηρια δεξιοτητων

ΟΜΑΔΕΣ

Ο Ιπποκράτης έλεγε «η τροφή να είναι το φάρμακό σου και το φάρμακό σου η τροφή σου». 

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑΣ

 Αρχαίος ελληνικός πολιτισμός δεν είναι μόνο τα υλικά κατάλοιπα των προγόνων μας, που αποκαλύπτουμε στις ανασκαφές. Πολιτισμός είναι και ο τρόπος ζωής παλαιότερα και σήμερα, το πώς σκεπτόμαστε, πώς αντιδρούμε και τι τρώμε. 

   Οι 5 χρυσοί κανόνες περί γαστρονομικής τέχνης του Αρχέστρατου (επίκαιροι σήμερα περισσότερο από ποτέ) ήταν:

                         *Αγνά υλικά για την παρασκευή φαγητού.

                          *Αρμονία των υλικών μεταξύ τους.

                       *Όχι στις βαριές σάλτσες και στα καυτερά υλικά. Καλύπτουν και δεν αναδεικνύουν  τις επιμέρους γεύσεις.

                      *Ελαφρές σάλτσες. Βοηθούν στην απόλαυση του ουρανίσκου.

                     *Καρύκευμα του πιάτου με μέτρο έτσι ώστε να υπάρχει αρμονία των γεύσεων και των αρωμάτων του φαγητού. 

                  ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΟΖΑΝΗΣ

  

Πίτες: 

               Oι αρχαίοι μεταχειρίζονταν  άριστη ποιότητα αλεύρου Στη ζύμη της πίτας προσέθεταν : γάλα, τυρί, αυγά, λάδι, λάδι, άνηθο, μάραθο, κύμινο, πιπέρι κτλ. ή ακόμα κάρυα, αμύγδαλα, σταφίδες κτλ

 Τότε που δεν είχαν ψυγεία και δεν διατηρούνταν τα τρόφιμα, όπως είναι φυσικό, για πολλές μέρες, επικράτησε η συνήθεια να σφάζει κάθε Σάββατο ένας  ένα πρόβατο ή γίδα, αρνί ή κατσίκι, να το ψήνει στην κεντρική πλατεία και να το μοιράζονται πολλές οικογένειες.

πηγη: Αρχαιολογικό Μουσείο Αιανής

ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΚΑΙ  ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

συμποσιο

ταβέρνες , καταστήματα και έτοιμο φαγητό για το σπίτι

ΠΑΤΑ ΣΤΗ ΦΩΤΟ

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 

Με αφορμή το υλικό για τη Διατροφή στην αρχαία Ελλάδα: 

• Διάλεξε ένα από τα αντικείμενα των εικόνων που είδες,   φτιάξε τη δική σου ιστορία και εικονογράφησε την. Μπορείς αν θέλεις να την αφηγηθείς στην οικογένειά σου.  

• Φτιάξε με τους γονείς σου το μενού μιας εβδομάδας και εφαρμόσέ το. 

• Με σημερινή συνταγή για  μπισκότο ή   κρέπες  φτιάξτε  μπισκότα, κρέπες, τηγανίτες  χρησιμοποιώντας υλικά που υπήρχαν και στην αρχαία Ελλάδα. 

• Σχεδιάστε ΣΕ ΟΜΑΔΕΣ ερωτήσεις για ένα παιχνίδι γνώσεων τύπου trivial pursuit, παίρνοντας πληροφορίες από τα κείμενα που διαβάσατε και παίξτε όλη η οικογένεια. 

• Παρατήρησε τα διάφορα σκεύη της κουζίνας στο σπίτι σου και αντιστοίχισέ τα με τα αντικείμενα των εικόνων ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

.  ΑΓΓΕΙΑ ΚΑΙ ΣΚΕΥΗ ΧΡΗΣΙΜΑ ΣΤΟ ΦΑΓΗΤΟ

Η κουζίνα στα σπίτια της αρχαίας Ελλάδας ονομαζόταν οπτάνιο, το μαγειρείο δηλαδή όπου μαγείρευαν το φαγητό. Συνήθως για κουζίνα και αποθήκη, επέλεγαν ένα σκιερό δωμάτιο, χωρίς υγρασία.

Σε κεντρικό σημείο του οπτανίου υπήρχε, στο δάπεδο, μία ορθογώνια ή τετράγωνη κατασκευή από πέτρες, η εστία. Στην εστία άναβαν φωτιά και μαγείρευαν το φαγητό.

Τα απαραίτητα κουζινικά σκεύη ήταν πολλά και ποικίλα και χρησίμευαν στην προετοιμασία, στο μαγείρεμα, στο σερβίρισμα ή την αποθήκευση του φαγητού. Έτσι, από την κουζίνα ενός σπιτιού δεν έλειπαν χύτρες, γουδιά, πινάκια (πιάτα), λεκάνες και σκάφες για το ζύμωμα, διάφορα ποτήρια, καθώς και εργαλεία, όπως μαχαίρια, κουτάλες (αρύταινες), πιρούνες (κρεάγρες) και άλλα.

Τα περισσότερα μαγειρικά σκεύη ήταν τοποθετημένα σε ράφια, ενώ κάποια μικρότερα αγγεία ήταν κρεμασμένα στον τοίχο. Το ίδιο έκαναν με τις τροφές και τα διάφορα βότανα και μυρωδικά. Τα τοποθετούσαν στα ράφια ή τα κρεμούσαν στον τοίχο. Στην κουζίνα χρησιμοποιούσαν το χειρόμυλο, με τον οποίο άλεθαν το σιτάρι για να έχουν αλεύρι, καθώς έφτιαχναν συχνά διάφορα αρτοπαρασκευάσματα.

Στο οπτάνιο επίσης υπήρχαν και τα γουδιά για να τρίβουν μικρότερες ποσότητες καρπών. Εκτός από τα ράφια και την εστία, απαραίτητοι ήταν και οι ξύλινοι πάγκοι (τραπέζια) που χρησίμευαν στην προετοιμασία του φαγητού, καθώς και στην τοποθέτηση του φαγητού.

Η εικόνα της κουζίνας ενός αρχαίου σπιτιού δεν διαφέρει πάρα πολύ από τις σημερινές παραδοσιακές κουζίνες. Συνήθειες, όπως η τοποθέτηση τροφών και σκευών σε ράφια ή το κρέμασμά τους στον τοίχο ή ακόμα και στα δοκάρια της ξύλινης οροφής, έφτασε έως τις μέρες μας σε ορισμένες περιοχές.

Η ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΔΙΑΙΤΑ (ΔΙΑΤΡΟΦΗ) ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ 

              Οι αρχαίοι με την ανατολή του ήλιου ξεκινούσαν τις καθημερινές τους ασχολίες. Πριν ξεκινήσουν για τις δουλειές τους, έτρωγαν κάτι λιτό, γάλα, ψωμί,μέλι, αμύγδαλα. Αυτό το πρώτο γεύμα λεγόταν ακράτισμα,. 

Προς το μεσημέρι ή το απόγευμα έπαιρναν ένα απλό και γρήγορο γεύμα, το άριστον, σαλάτα, πουρέ ή πίτα ,τυρι, ελιες.  

 Πριν από το βραδινό γεύμα έτρωγαν κάτι στα γρήγορα, το εσπέρισμα, φρούτα, αμύγδα,καρύδια. 

Το κανονικό γεύμα, που ήταν πλουσιοπάροχο, το έπαιρναν στο τέλος της μέρας και λεγόταν δείπνον , ρεβύθια, φασόλια ή φάβα από κουκιά και φακές , χόρτα, όσπρια, κρεμμύδια, σκόρδα, ελιές, τυρί και ψωμί ,κρέας ψητο ή βραστο.Τα ψάρια ήταν βασική τροφή, τα έτρωγαν φρέσκα ή παστά. Έτρωγαν κανονικά μόνο τα βράδια, γιατί σχεδόν καθημερινά είχαν καλεσμένους,δεν έτρωγαν μοναχικά και επινόησαν τα συμπόσια.. 

    Η ελληνιστική περίοδος σηματοδοτείται από αρκετές εισαγωγές εδεσμάτων. Γίνονται γνωστά τα, εξ Ανατολής, ροδάκινα, βερίκοκα, φυστίκια. Οι κατακτήσεις του Μ. Αλεξάνδρου ανοίγουν ένα νέο γαστρονομικό κεφάλαιο και εμπλουτίζουν την υπάρχουσα διατροφική πυραμίδα. 

Σμύρνη και Χριστούγεννα: «Αχ, αυτά τα σπίτια.!..»

«Αχ, αυτά τα σπίτια που τα καμάρωνα όταν περνούσαμε. Είχαν εάν συνήθειο στη Σμύρνη, να τρώνε με τις πόρτες ανοιχτές.
Τα σπίτια ήταν διώροφα, πάντα υπερυψωμένα, με τρία τέσσερα σκαλάκια, και οι πόρτες τους έμπαιναν λίγο πιο μέσα, ώστε τον χειμώνα δε βρεχόσουν μέχρι να σου ανοίξουν.
Όταν άνοιγε η πόρτα, αμέσως ήταν η τραπεζαρία. Λοιπόν τα βράδια έβλεπες τις οικογένειες μαζεμένες τριγύρω στο τραπέζι σε φρεσκοσιδερωμένα, λινά άσπρα τραπεζομάντηλα .Τα σερβίτσια άστραφταν και τα ποτήρια ήταν πάντα ακριβά κολονάτα. Χουρμάδες, μέλι, καρύδια, κάστανα, αμύγδαλα, φρούτα όλα σε πιατέλες στο τραπέζι .Τα σαραλγιά, οι μπακλαβάδες, τα φοινίκια, οι κουραμπιέδες τα λουκούμια τα κανταΐφια, οι λουκουμάδες οι βασιλόπιττες ήταν τα γλυκά των εορτών της Σμύρνης. Συναγωνίζονταν στη γειτονιά για την καλύτερη εμφάνιση και πάντα οι πόρτες ορθάνοιχτες…»
Οι Σμυρνιές στα σπίτια τους, μέρες πριν από τα Χριστούγεννα άρχιζαν τις μπουγάδες και τ’ ασπρίσματα. Στόλιζαν συνήθως καραβάκια. Κάτω από τη μεγάλη κρεμαστή λάμπα του πετρελαίου ή κάτω από τον πολυέλαιο , κρεμούσαν ένα κλαδί από γκι, το οποίο ονόμαζαν “φιλί”, γιατί όποιος περνούσε από κάτω έπρεπε να το φιλήσει.

ΣΥΝΤΑΓΕΣ -ΚΑΛΛΙΓΡΑΦΙΑ