ΠΟΠ -ΡΟΚ ΡΥΘΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΙΗΔΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΕΜΠΡΙΤΖ

 

Το απαράμιλλο μέχρι τώρα ποίημα στον κλασικό κόσμο, αποτελείται από γραμμές 4 συλλαβών, με έντονη έμφαση στην πρώτη και πιο αδύναμη στην τρίτη. Αυτό του επιτρέπει να μπαίνει στους ρυθμούς πολλών ποπ και ροκ τραγουδιών, όπως το «Johnny B. Goode»

Λέγουσιν    -Λένε

ἃ θέλουσιν -όσα θέλουν

λεγέτωσαν -Ας τα λένε

οὐ μέλι μοι -I don't care δε με μέλει

σὺ φίλι με    -Go on, love me να με αγαπας

συνφέρι σοι It does you good σε συμφέρει

Ο καθηγητής Whitmarsh λέει: «Δεν χρειαζόσουν ειδικούς ποιητές για να δημιουργήσεις αυτό το είδος μουσικοποιημένης γλώσσας, και η λεκτική είναι πολύ απλή, επομένως αυτή ήταν μια σαφώς εκδημοκρατική μορφή λογοτεχνίας. Παίρνουμε μια συναρπαστική ματιά μιας μορφής προφορικής ποπ κουλτούρας που βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια της κλασικής κουλτούρας».

Η νέα μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο The Cambridge Classical Journal , υποδηλώνει επίσης ότι αυτό το ποίημα θα μπορούσε να αντιπροσωπεύει έναν «χαμένο κρίκο» μεταξύ του χαμένου κόσμου της αρχαίας μεσογειακής προφορικής ποίησης και τραγουδιού, και των πιο σύγχρονων μορφών που γνωρίζουμε σήμερα.

ΠΗΓΗ  https://www.cam.ac.uk/stories/ancient-greek-pop-culture

Ασία

 

Tα φυσικά σύνορα της Ασίας

Συνορεύει δυτικά με την Ευρώπη και νοτιοδυτικά με την Αφρική.

Xωρίζεται από την Ευρώπη με τη λίμνη Κασπία, τη Μαύρη θάλασσα και τα Ουράλια όρη, και

από την Αφρική χωρίζεται με την Ερυθρά θάλασσα.

Βορειοανατολικά τέλος χωρίζεται από την Αμερική με τον Βερίγγειο πορθμό και τη Βερίγγειο θάλασσα.

Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΑΣΙΑΣ

Έκταση: 44.300.000 τετρ. χμ.

Πληθυσμός: 3.870.000.000 κάτοικοι

Θέση: Βρίσκεται μεταξύ 81° 43' Β (Βόρειο πλάτος) και 10° 07* Ν (Νότιο πλάτος) και μεταξύ 25° 17' Α (Ανατολικό μήκος) και 169° 40' Δ (Δυτικό μήκος).  (Περιλαμβάνονται και τα νησιά)

Οριζόντιος διαμελισμός (κυριότερα ακτογραφικά στοιχεία)

Ωκεανοί - θάλασσες: Ινδικός Ωκεανός (Αραβική θάλασσα), Ειρηνικός Ωκεανός (Σινική, Κίτρινη, Ιαπωνική και Βερίγγειος θάλασσα)

Χερσόνησοι: Μικράς Ασίας, Αραβική, Ινδική, Μαλαϊκή, Κορέας, Καμτσάτκα

Νησιά - Νησιωτικά συμπλέγματα: Σρι Λάνκα, Σουμάτρα, Βόρνεο, Ιάβα, Ινδονησία, Φιλιππίνες, Ιαπωνία, Σαχαλίνη

Κατακόρυφες  διαμελισμός (κυριότερα στοιχεία)

Οροσειρές, όρη: Ιμαλάια, Καρακορούμ - Κουέν Λουν, Τιέν Σαν, Ζάγκρος, Καύκασος, Ελμπρούζ, Αλτάια            Οροπέδιο: Θιβέτ

Πεδιάδες:της Κίνας, του ποταμού Γάγγη, του Ινδού ποταμού, της ασιατικής Ρωσίας (Σιβηρίας), του Κίτρινου Ποταμού, του ποταμού Μεκόνγκ

Ποταμοί: Γιανγκ-Τσε-Γιανγκ, Χουάνγκ-Χο (Κίτρινος Ποταμός), Σιάνγκ, Αμούρ, Λένα, Γενισέι, Ομπ, Ουράλης, Ινδός, Γάγγης, Τίγρης, Ευφράτης, Βραχμαπούτρα

Λίμνες:    Βαϊκάλη, Μπαλκάς, Αράλη, Βαν, Κασπία

Η Ασία βρίσκεται ολόκληρη στο ανατολικό ημισφαίριο ως προς τον 1ο Μεσημβρινό.
Σε σχέση με τον Ισημερινό, βρίσκεται σχεδόν ολόκληρη στο βόρειο ημισφαίριο, εκτός από την Ινδονησία της ΝΑ Ασίας που βρίσκεται στο νότιο.

Η Ασία είναι η μεγαλύτερη από τις 6 ηπείρους της Γης. Έχει έκταση 44.300.000 τ.χμ. και κοντά στα 4 δισεκατομμύρια κατοίκους.

Η Ασία εκτείνεται σε τρεις κλιματικές ζώνες:

 την τροπική (ΝΔ, Ν και ΝΑ Ασία). Ουσιαστικά εκτείνεται από τον Τροπικό του Καρκίνου έως τον Τροπικό του Αιγόκερω. Εδώ ευδοκιμούν τροπικά δάση και φυτά ενώ εξαιτίας των μουσώνων έχουμε και κατακλυσμιαίες βροχές.

 τη Βόρεια Εύκρατη Ζώνη, που περιλαμβάνει τις περισσότερες χώρες της Ασίας και συναντούμε κυρίως στα βόρεια την τάιγκα και χαμηλότερα έρημους και στέπες. Εδώ πρέπει να αναφέρουμε και το Μεσογειακό κλίμα που επικρατεί στις δυτικές χώρες που βρέχονται από τη Μεσόγειο θάλασσα.

 τη Βόρεια Πολική Ζώνη, που καλύπτει ένα μεγάλο μέρος της Σιβηρίας γύρω από τον Βόρειο Πόλο χωρίς βλάστηση ή νοτιότερα την τούνδρα δηλαδή βρύα και λειχήνες

Τέλος χαρακτηριστικά ζώα της Ασίας θεωρούνται η Βακτριανή καμήλα, που φέρει 2 καμπούρες, έχει ύψος 2 μ. και πλούσιο τρίχωμα καθώς ο χειμώνας στην έρημο της Ασίας είναι βαρύς . Το πάντα, η μικρή αρκούδα της Κίνας και το γιακ, αρσενικό βοοειδές με πλούσιο τρίχωμα για να μπορεί να επιβιώνει στις ψυχρές περιοχές του Θιβέτ και των Ιμαλαΐων( – 40 β. Κελσίου).

Πώς έγινε η διαίρεση της Γης σε κλιματικές ζώνες;

Εφόσον ο Ήλιος μας είναι ο αστέρας που θερμαίνει τη Γη, είναι φυσικό ότι οι παράγοντες που καθορίζουν τη διαίρεση της Γης σε κλιματικές ζώνες εξαρτώνται από τον Ήλιο. Έτσι, λοιπόν, οι κλιματικές ζώνες της Γης ορίζονται :

σχολειο γλώσσα-ΣΤΟΝ ΚΑΙΡΟ ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ

ΑΠΟ ΤΗΝ ΔΙΟΝΥΣΙΑΚΗ ΛΑΤΡΕΙΑ ΣΤΙΣ ΑΠΟΚΡΙΕΣ

Το θέατρο στη δημοκρατική Αθήνα 

Τα εν Άστει ή Μεγάλα Διονύσια, η μεγάλη γιορτή του θεάτρου. 

«… κι όταν έρχεται η άνοιξη, χαρά δίνουν στον Διόνυσο, ερεθίσματα χορών μ’ ωραίες φωνές και μουσική βαρύβροντη με αυλούς». Αριστοφάνη, Νεφέλες, στ. 311-313

 Ιδιαίτερα δημοφιλείς ήταν οι δραματικοί αγώνες. Μπορεί σήμερα να μιλάμε για «θεατρικούς συγγραφείς» που γράφουν κείμενα για  μια θεατρική παράσταση, ωστόσο, την εποχή ακμής της δραματικής ποίησης οι αντίστοιχοι δημιουργοί ήταν οι ποιητές και πάντα έγραφαν τα έργα τους για να πάρουν μέρος σε αγώνες και να διακριθούν

Διονυσιακές γιορτές και θεατρικοί αγώνες.

Σαν να ήμασταν εκεί… 

Το ημερολόγιο της γιορτής 8η ημέρα του Ελαφηβολιώνα, ο προάγων 

Δύο μέρες πριν την έναρξη των δραματικών αγώνων γίνεται η επίσημη παρουσίαση όλων των δραμάτων που θα διαγωνιστούν. Η διαδικασία αυτή λέγεται «προάγων» και από τα μέσα του 5ου αι. π.Χ. (444 π.Χ.) γίνεται στο ωδείο του Περικλή, δίπλα ακριβώς από το θέατρο του Διονύσου. Οι ποιητές και ο θίασός τους, ο χορός, οι υποκριτές και ο χορηγός, εμφανίζονται φορώντας στεφάνια μπροστά στο συγκεντρωμένο πλήθος και ανακοινώνουν τους τίτλους και το θέμα των έργων τους ή δίνουν μια περίληψή τους. 

9η ημέρα του Ελαφηβολιώνα, η αναβίωση του ερχομού του θεού στην πόλη

 Μία μέρα πριν τη γιορτή οι Αθηναίοι αναβιώνουν τον ερχομό του θεού Διόνυσου στην πόλη τους.

10η ημέρα του Ελαφηβολιώνα, η γιορτή ξεκινά 

Τη μέρα αυτή αρχίζει στην ουσία η γιορτή. Νωρίς το πρωί ξεκινά η μεγάλη πομπή της θυσίας. Κόσμος πολύς… Πολίτες χωρισμένοι ανά φυλές, μέτοικοι (ξένοι κάτοικοι), ακόμα και γυναίκες συμμετέχουν σε μία από τις σπάνιες ευκαιρίες που έχουν να βγουν από το σπίτι. 

Κι αφού ολοκληρωθούν οι τελετές, όλοι παίρνουν το δρόμο για το γειτονικό θέατρο.

 Ήρθε η στιγμή να παρακολουθήσουν όλοι την απονομή των τιμητικών διακρίσεων και της επίδειξης του αθηναϊκού μεγαλείου. Η πόλη τιμά τους άξιους πολίτες της και επιδεικνύει τον πλούτο και τη δύναμή της. Η μέρα όμως δεν τελειώνει εδώ. Το απόγευμα, σειρά έχει ο διαγωνισμός .των δέκα φυλών της Αττικής σε χορούς διθυράμβων.

 Κάθε φυλή έχει επιλέξει έναν χορό πενήντα αντρών κι έναν πενήντα αγοριών για να διαγωνιστούν. Οι θεατές παρακολουθούν, δηλαδή, 20 διθυραμβικούς χορούς συνολικά! Η επιλογή άλλοτε εύκολη, άλλοτε δύσκολη. Αυτοί που βραβεύονται είναι οι χορηγοί, ως εκπρόσωποι της φυλής τους, αλλά και οι ποιητές. Οι χορηγοί παίρνουν για έπαθλο έναν τριποδικό λέβητα και οι ποιητές πιθανόν έναν ταύρο, που θα τα αφιερώσουν στο Διόνυσο. Το πρόγραμμα είναι εξαντλητικό και η μέρα πλησιάζει στο τέλος της. Η κούραση είναι μεγάλη κι ο κόσμος έχει ανάγκη να εκτονωθεί. Ίσως ένας πανηγυρικός κώμος να δίνει την ευκαιρία γι’ αυτό. Χαρούμενες παρελάσεις στους δρόμους της πόλης, γέλια και πειράγματα, ξεφάντωμα παντού. Ένα μικρό διάλειμμα πριν τους θεατρικούς αγώνες που θα ακολουθήσουν τις επόμενες τέσσερις μέρες…

11η έως 14η του Ελαφηβολιώνα, οι δραματικοί αγώνες 

Καιρός ειρήνης και οι αγώνες κρατούν τέσσερις μέρες. Οι παραστάσεις ξεκινούν με την ανατολή του ήλιου, όσο περισσότερο φυσικό φως τόσο το καλύτερο, άλλωστε. Διαρκούν μέχρι και τη δύση. Χρόνος πολύς για διαλείμματα δεν υπάρχει. Απαραίτητος εξοπλισμός για τους θεατές λίγο πρόχειρο φαγητό για να αντέξουν, μαξιλάρια για να κάθονται πιο άνετα και κυρίως ζεστά ρούχα. Πριν ξεκινήσουν οι παραστάσεις, δεν ξεχνούν τις θυσίες στον Διόνυσο.  Η σειρά εμφάνισης των διαγωνιζόμενων ορίζεται με κλήρωση, όπως και στους διθυραμβικούς χορούς. Τυχερός αυτός που θα κληρωθεί τελευταίος, αφού το κοινό θα έχει νωπές ακόμη τις εντυπώσεις του από τα έργα του. Η πρώτη μέρα ξεκινά πάντα με το διαγωνισμό πέντε κωμικών ποιητών. Ο καθένας παρουσιάζει από ένα έργο. Τις υπόλοιπες τρεις σειρά έχουν τρεις τραγικοί ποιητές. Κάθε μία μέρα αντιστοιχεί σε ένα ποιητή που πρέπει να παρουσιάσει τέσσερα έργα του, τρεις τραγωδίες και ένα σατυρικό δράμα. Η θεατρική πράξη σε όλο της το μεγαλείο! Είναι 5ος αιώνας και κατά τη διάρκεια της σπουδαίας γιορτής των Μεγάλων Διονυσίων οι θεατές ζουν μία ξεχωριστή εμπειρία. Παρακολουθούν συνολικά 20 διθυραμβικούς χορούς και 17 έργα, όλα καινούργια και για μία μόνο παράσταση! Αν μετρήσει κανείς και τον αριθμό των συντελεστών, το άθροισμα είναι εντυπωσιακό. Σ’ όλες τις κατηγορίες μαζί συμμετέχουν περίπου 1.160 χορευτές, 24 υποκριτές και 28 αυλητές! Το βράδυ της πέμπτης ημέρας είναι η μεγάλη στιγμή της ανάδειξης των νικητών του τραγικού αγώνα. Η γιορτή των Μεγάλων Διονυσίων φτάνει στο τέλος της. Τις επόμενες μέρες (συνήθως την 16η Ελαφηβολιώνα) η εκκλησία του δήμου θα συγκεντρωθεί στο θέατρο για να κρίνει τη διοργάνωση της γιορτής από τον Επώνυμο άρχοντα. Σε περίπτωση που έχουν γίνει καταγγελίες για παραβάσεις ή κακή συμπεριφορά άλλων πολιτών κατά τη διάρκεια της γιορτής, πρέπει οπωσδήποτε να συζητηθούν. Κι αν έρθουν μέρες πολέμου, πόσο διαφορετικά γίνονται όλα; Όσο κράτησε ο πολυτάραχος Πελοποννησιακός Πόλεμος, ακόμα και τότε οι δραματικοί αγώνες δεν σταμάτησαν! Μειώθηκαν μόνο οι μέρες της διεξαγωγής τους, από τέσσερις σε τρεις. Σε τέτοιους καιρούς οι Αθηναίοι είχαν μεγάλη ανάγκη να εξοικονομούν χρήματα για τις πολεμικές επιχειρήσεις. Έτσι, πλέον παρουσιάζονταν τρεις κωμωδίες, μία μετά από κάθε μέρα τραγικής διδασκαλίας

ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΟΝΥΣΙΑΚΗ ΛΑΤΡΕΙΑ ΣΤΗ ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΠΡΑΞΗ

Για να αναζητήσει κανείς τις ρίζες του θεάτρου, θα πρέπει στην ουσία να ψάξει στα βάθη της ανθρώπινης ιστορίας. Όμως,η αρχή του θεάτρου εντοπίζεται με ακρίβεια τόσο στο χώρο όσο και στον χρόνο: Αθήνα, 6ος αι. π.Χ. Στην πόλη αυτή γεννήθηκε η δραματική ποίηση με τη μορφή τραγωδίας. Ήταν ένα πρωτότυπο δημιούργημα με δικούς του κανόνες και γνωρίσματα αλλά και μια ιδιαίτερη μορφή έκφρασης. Με το συνδυασμό λόγου, μουσικής και μύθου εκφράστηκαν ιδέες, αξίες ακόμη και πολιτικοί στοχασμοί

Ο Αριστοτέλης για τη γέννηση της ποίησης

Η τέχνη της ποίησης απασχόλησε ιδιαίτερα τον Αριστοτέλη.

Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, λοιπόν, η ποίηση πηγάζει από δύο φυσικές δεξιότητες του ανθρώπου.

 Η δύναμη της μίμησης και η αίσθηση της μελωδίας και του ρυθμού.

Από τις προϊστορικές ήδη κοινωνίες ο άνθρωπος στην προσπάθειά του να κατανοήσει και να ερμηνεύσει τον κόσμο και τις μυστηριώδεις δυνάμεις της φύσης, να εκφράσει τους φόβους, τις χαρές και τους πόθους του, να προστατευθεί από φανταστικούς ή πραγματικούς κινδύνους, χρησιμοποίησε τη μυθοπλασία και τη μίμηση.

Με αφετηρία τη μινωική Κρήτη 

Στην Κρήτη των μινωικών χρόνων εντοπίζονται ίσως τα πρώτα θεατρικά δρώμενα στον ελλαδικό χώρο. Ήταν στην ουσία ιερές τελετουργίες στο πλαίσιο της μινωικής λατρείας. Οι Μινωίτες είχαν συνδέσει το μυστήριο της ζωής και της δημιουργίας με τη γυναικεία φύση, την οποία, μάλιστα, είχαν θεοποιήσει. 

Όταν τα αρχαιολογικά ευρήματα αποκαλύπτουν. Γιατί όμως το δράμα συνδέθηκε με τα δρώμενα του Διονύσου και όχι κάποιου άλλου θεού από το ελληνικό πάνθεον; 

Ο Ευριπίδης λέει:

«Ο Διόνυσος είναι θεός του γλεντιού, βασιλεύει στα συμπόσια ανάμεσα σε λουλουδένια στέφανα, ζωηρεύοντας τους χαρούμενους χορούς στον ήχο της φλογέρας. Γέλια τρελά προκαλεί και διώχνει τις μαύρες έγνοιες.

». Οι δυο τεχνικές του Διονύσου είναι το κρασί κι ο χορός` σκοπός του δε η «κάθαρσις» με την ψυχολογική σημασία.  

Τα Διονύσια ήταν πομπή, με άνθη, σατιρικά τραγούδια, μουσικούς και πειράγματα, που έλεγαν ντυμένοι ως σάτυροι -ακόλουθοι του Διονύσου, κρατώντας λαμπάδες,θύρσους κοσμημένους με κισσό - και φορώντας προσωπίδες . Ο κορυφαίος σε άρμα – με τα πειράγματά του έσουρνε σε άλλους «τα εξ αμάξης

»… Οι περισσότερες από τις διονυσιακές γιορτές και έθιμα των αρχαίων Ελλήνων πέρασαν στο Βυζάντιο και έφτασαν μέχρι τα χρόνια μαςΑπό τη μίμηση στη δράση

Στην Αττική έμελλε ο διθύραμβος να διαμορφωθεί σε δράμα, να περάσει, δηλαδή, από τη μίμηση στη δράση. 

Γύρω στα μέσα του 6ου αι. π.Χ. ένας ποιητής από το δήμο Ικαρίας της Αττικής (σημερινός Διόνυσος), ο Θέσπης, έκανε ένα επαναστατικό βήμα στην εκτέλεση του διθυράμβου. Ο πρωτοχορευτής  που ως τότε οδηγούσε το χορό, βγήκε από την ομάδα και στάθηκε απέναντί της. Με τη μορφή κάποιου προσώπου της ιστορίας, φορώντας προσωπείο, «υποκρίθηκε», συζητούσε, δηλαδή, με τον χορό ή εξηγούσε την ιστορία, λέγοντας, για παράδειγμα, τι συνέβη στον ίδιο ή σε κάποιο άλλο πρόσωπο. Αυτές οι ερωταποκρίσεις επαναλήφθηκαν, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένας διάλογος ανάμεσα στο άτομο και την ομάδα. Σύμφωνα με την παράδοση, πρωτοχορευτής ήταν ο ίδιος ο Θέσπης που έκανε διάλογο με το χορό. Έτσι, έγινε ο πρώτος υποκριτής, ο πρώτος ηθοποιός, δηλαδή, σύμφωνα με την κυριολεκτική σημασία της λέξης σήμερα. Με την καινοτομία αυτή του Θέσπη άνοιξε ο δρόμος για έναν αμεσότερο τρόπο μίμησης. Οι μύθοι έπαψαν πια να είναι αφήγηση πράξεων και έγιναν δράση, μίμηση, αναπαράσταση πράξεων. 

ΚΛΑΣΜΑΤΑ

 ΠΡΑΞΕΙΣ 

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ

Ιφιγένεια εν Ταύροις -«Βάκχες»

Το δράμα προλογίζει η Ιφιγένεια. Μαθαίνουμε πως δεν θυσιάστηκε   στην Αυλίδα αλλά η θεά έβαλε ένα ομοίωμα στη θέση της     και την ίδια τη μετέφερε στη μακρινή χώρα των Ταύρων, ιέρεια στο ναό της. Όλοι τη θεωρούν χαμένη.

Ένα κακό όνειρο τη νύχτα την κάνει να πιστέψει ότι ο Ορέστης δεν υπάρχει πια. Στη σκηνή μπαίνει ο Ορέστης με τον Πυλάδη για να κλέψουν το ξόανο της θεάς που βρίσκεται στο ναό. Η μεταφορά του στην Ελλάδα θα απαλλάξει τον Ορέστη απ' τις Ερινύες.

Ντόπιος νόμος επιβάλλει να θυσιάζονται οι ξένοι. Το έργο αυτό επιτελεί η Ιφιγένεια. Η Ιφιγένεια θέλει να σώσει έναν από τους δυο για να μεταφέρει γράμμα της στην πατρίδα. Έτσι συντελείται    και η αναγνώριση, αφού η Ιφιγένεια διατυπώνει  για σιγουριά και προφορικά το μήνυμα. Τη χαρά ακολουθεί ένα προσεκτικό σχέδιο.

Η Ιφιγένεια είναι έτοιμη να θυσιαστεί η ίδια.  Ο Ορέστης σκέφτεται την κοινή σωτηρία. Η Ιφιγένεια εξαπατά τον θόαντα(βασιλιάς)   λέγοντάς του  ότι επιβάλλεται εξαγνισμός του ξόανου και των αιχμαλώτων στην ακρογιαλιά.

 Τελικά η εμφάνιση της Αθηνάς δίνει τη λύση. Οι νέοι θα φύγουν και θα καθιερωθεί    η λατρεία της Άρτεμης  στη Βραυρώνα της Αττικής..

Ο ΄΄από μηχανης θεος....΄΄ δίνει τη λύση.

«Πέρσες» του Αισχύλου. 

Η υπόθεση των «Περσών» ξεκινά να εκτυλίσσεται από ένα χρονικό σημείο μεταγενέστερο της συντριπτικής ήττας της περσικής δύναμης στη Σαλαμίνα. Σε καμία περίπτωση δεν επιχειρείται η λεπτομερής και ακριβής καταγραφή των ιστορικών γεγονότων. Προέχει μόνο να δοθεί μια εκδοχή της ιστορικής αλήθειας, έτσι όπως υπαγορεύει το θεατρικό είδος, ώστε να αναδειχθεί η διαχρονική ουσία των πραγμάτων.

Μέσα σε μια ατμόσφαιρα δραματική πρέπει να γίνει σαφής η αιτία του κακού και να κλείσει ο κύκλος των ολέθριων συνεπειών του. Ο Ξέρξης, υβριστής στρατηλάτης και φορέας της Άτης, είναι τραγικά ένοχος, αφού θυσιάζει αλόγιστα το “χώρας άνθος” στην προσωπική του ματαιοδοξία και επισύρει την τιμωρία του κολαστή Διός.

“Όταν ανθήσει η υπεροψία, καρποφορεί το στάχυ του ολέθρου και δάκρυα μόνο σου μένουν να θερίσεις”, υπογραμμίζει το φάντασμα του νεκρού Δαρείου. Πέρα όμως από την κατάχρηση εξουσίας και την ασέβεια, ύβρη στη συμπεριφορά του Ξέρξη συνιστά η πλημμελής εκτίμηση της δύναμης ενός κόσμου με μια ανώτερη μορφή πολιτικής οργάνωσης, τη δημοκρατία.

«Αντιγόνη» του Σοφοκλή.

 Ατίθαση, επαναστάτρια και ισχυρογνώμων η ομώνυμη ηρωίδα της τραγωδίας δείχνει πως η ζωή είναι αγώνας. Μάχη για να κερδίσεις ιδανικά με τα οποία έχεις μεγαλώσει στη ζωή σου, αψηφώντας τον όποιο Κρέοντα σε περιορίζει. Καταργώντας τον όποιο θεϊκό νόμο της επιβάλλει κάτι ως ύβρη και ανήθικο. Ορίζει η ίδια το πλαίσιο των κανόνων της ζωή της και μας επιβάλλει να αγωνιζόμαστε για τα πάντα. Γιατί στο τέλος αυτοκτονεί για όλα τα πιστεύω της. Ακραίο αλλά με αυτό το τέλος αποδεικνύεται η βαθιά αγάπη σε αυτό που τοποθετείς κορυφαίο εσύ στη ζωή σου. Η ζωή είναι μια επανάσταση.

οι «Τρωάδες» του Ευριπίδη

Συγκλονιστική (ποιητικά και μυθοπλαστικά) καταδίκη κάθε  πολέμου, σε κάθε εποχή και τόπο, με όποιο πρόσχημα, από όποια εξουσία, αποτελούν οι «Τρωάδες» του Ευριπίδη. Ακριβώς γι' αυτό είναι, διεθνώς, η πιο δημοφιλής και πιο πολυπαιγμένη αρχαία τραγωδία.

Καταρρίπτει το μύθο περί της δήθεν εντεταλμένης από τους «θεούς» εκστρατείας των Αχαιών κατά της Τροίας, με πρόσχημα την αρπαγή της «θεογέννητης» Ελένης από τον Πάρι.

Ειρωνεύεται τον δήθεν «ανταγωνισμό» αρχικά, και το «συμβιβασμό» μετά την άλωση της Τροίας, μεταξύ Αθηνάς και Ποσειδώνα. Αποκαλύπτει ότι για τον κάθε κατακτημένο λαό πόλεμος σημαίνει: απάνθρωπη βία, γενοκτονία, καταστροφή, ερείπια, αμέτρητοι νεκροί, αρπαγή του πλούτου του, σκλαβιά και ξεριζωμός του.

 Ομως, ανήσυχο πνεύμα καθώς ήταν ο Ευριπίδης, δέχθηκε επιρροές από τους πρώτους υλιστές φιλοσόφους Αναξαγόρα και Πρωταγόρα (κατηγορήθηκαν και διώχθηκαν για αθεΐα, κατηγορία που «άγγιξε» και τον Ευριπίδη) . Ο Ευριπίδης ασχολήθηκε με προϊστορικούς μύθους. Αλλά τους χρησιμοποίησε ως πρόσχημα, ως «εργαλείο» προκειμένου να «εισαγάγει» στην ποίηση τον ανθρωποκεντρισμό και τη γνωσιολογία. Για να καταλάβει ο άνθρωπος του καιρού του ότι τα όποια έργα και πάθη του οφείλονται σε πραγματικά - κοινωνικά και ανθρώπινα - αίτια και όχι σε υπερβατικά. Για να αντιπαλέψει την άγνοια, το «πίστευε και μη ερεύνα», τη θρησκόληπτη πεποίθηση ότι οι «θεοί» ορίζουν τη μοίρα των ανθρώπων. 

Από την Διονυσιακή Λατρεία στη θεατρική πράξη και στις Απόκριες

https://diotimae.blogspot.com/search?q=%CE%B8%CE%B5%CE%B1%CF%84%CF%81%CE%BF

Από την Διονυσιακή Λατρεία στις Απόκριες:έχουν τα ίδια στοιχεία με αυτά των αρχαίων: χορό, τραγούδι, μουσική, σκετσάκια, ξεφάντωμα, πειράγματα, αστεία, τολμηρά λόγια, περιπαιχτικά καμώματα, τραγούδια με υπονοούμενα, λογοπαίγνια, αινίγματα, μάσκες, μεταμφιέσεις,..  

Στη συνέχεια η εξέλιξη έφερε την τραγωδία και τα σπουδαία ποιητικά δράματα της κλασικής περιόδου που έθεσαν αξεπέραστα όρια για το ανθρώπινο πνεύμα. 

ΛΕΥΤΕΡΙΑ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΔΟΣΗ !!!!!  

Στης ακρίβειας τον καιρό επαντρεύτηκα και γω

και μου δώσαν μια γυναίκα που ’τρωγε για πέντε δέκα.
Πρώτο βράδυ που την πήρα έφαγε μια προβατίνα
και το δεύτερο το βράδυ προβατίνα και γελάδι.
- Βρε γυναίκα ’κονομία τώρα που ’ναι δυστυχία.
- Άντρα μου θέλω φουστάνι γύρω-γύρω με γαϊτάνι,
άντρα μου θέλω καπέλο γύρω-γύρω με το βέλο,
άντρα μου θέλω γοβάκια γύρω-γύρω με φιογκάκια,
άντρα μου θέλω βρακί γύρω-γύρω με γαζί.
- Βρε γυναίκα ’κονομία τώρα που ’ναι δυστυχία.
Και αρπάζω ένα ξύλο και τη φέρνω γύρω-γύρω
να γυναίκα μου φουστάνι γύρω-γύρω με γαϊτάνι,
να γυναίκα μου καπέλο γύρω-γύρω με το βέλο,
να γυναίκα μου γοβάκια γύρω-γύρω με φιογκάκια,
να γυναίκα μου βρακί γύρω-γύρω με γαζί.

 

Η δύναμη της μίμησης και η αίσθηση της μελωδίας και του ρυθμού.

 Όλες οι μορφές της ποίησης (το έπος, η τραγωδία, η κωμωδία, η ποίηση των διθυράμβων) και το μεγαλύτερο μέρος της αυλητικής και κιθαριστικής τέχνης, λέει ο Αριστοτέλης, είναι μιμήσεις, αναπαραστάσεις, δηλαδή, της πραγματικότητας. Τη μίμηση, αυτή την έμφυτη δεξιότητα του ανθρώπου να εκφράζει μέσα από αναπαραστάσεις όλα όσα του προκαλούν εντύπωση, ο Αριστοτέλης τη θεωρεί τεράστια δημιουργική δύναμη. Και γι’ αυτό τη συνδέει άμεσα με την αρχή της δραματικής ποίησης. Το ένστικτο της μίμησης είναι περισσότερο αναπτυγμένο στον άνθρωπο και εκδηλώνεται από την παιδική του ηλικία. Το παιδί βλέπει κινήσεις και τις αναπαριστά, ακούει φωνές και προσπαθεί να τις μιμηθεί κι έτσι βοηθάει να αρθρωθεί η δική του ομιλία και να διαμορφωθούν οι κινήσεις του κορμιού του. Έτσι, αποκτά τις πρώτες γνώσεις και δεξιότητες για τη ζωή. Μάλιστα, όσο μεγαλώνει, οι ικανότητες αυτές γίνονται συνειδητές μιμήσεις, τις οποίες εκδηλώνει μέσα από το παιχνίδι. Επειδή, λοιπόν, η μίμηση οδηγεί στη γνώση, όλοι οι άνθρωποι, λέει ο Αριστοτέλης, χαίρονται με τις μιμήσεις. Ιδιαίτερα όταν βλέπουν τις μιμήσεις που κάνουν άλλοι, καθώς παρατηρώντας τους μαθαίνουν. Στην προσπάθεια του ανθρώπου, επομένως, να κατανοήσει τον κόσμο γύρω του μέσα από τη μίμηση δημιουργήθηκαν αυθόρμητα τα πρώτα θεάματα. Μάλιστα, περισσότερο από κάθε άλλη τέχνη, το θέατρο γεννιέται για να παρουσιάζεται και εξελίσσεται χάρη στην ανθρώπινη ανάγκη για θέαμα: θεώμαι, θέα, θέατρο. Επομένως, για να υπάρξει θέατρο, η μίμηση δεν αρκεί. Χρειάζεται επιπλέον η αναγνώριση και η εκτίμηση εκ μέρους του κοινού. Απαραίτητη προϋπόθεση για να υπάρξει ποίηση θεωρεί ακόμη ο Αριστοτέλης τη μελωδία και τον ρυθμό. Πρόκειται για μία ακόμη φυσική κλίση του ανθρώπου, με τη βοήθεια της οποίας παράγει τις μιμήσεις του.
Γιατί όμως το δράμα συνδέθηκε με τα δρώμενα του Διονύσου και όχι κάποιου άλλου θεού από το ελληνικό πάνθεον; Τι αντιπροσώπευε ο θεός αυτός για τους ανθρώπους και ποια ήταν τα χαρακτηριστικά της λατρείας του; Κι άραγε, πού μπορεί να αναζητήσει κανείς αξιόπιστες απαντήσεις; Τα αρχαιολογικά ευρήματα είναι το μέσο που μπορεί να μας οδηγήσει στη γνώση μέσα από την ερμηνεία των εικόνων και των συμβόλων

Από τη μίμηση στη δράση Στην Αττική έμελλε ο διθύραμβος να διαμορφωθεί σε δράμα, να περάσει, δηλαδή, από τη μίμηση στη δράση. Γύρω στα μέσα του 6ου αι. π.Χ. ένας ποιητής από το δήμο Ικαρίας της Αττικής (σημερινός Διόνυσος), ο Θέσπης, έκανε ένα επαναστατικό βήμα στην εκτέλεση του διθυράμβου. Ο πρωτοχορευτής (εξάρχων), που ως τότε οδηγούσε το χορό, βγήκε από την ομάδα και στάθηκε απέναντί της. Με τη μορφή κάποιου προσώπου της ιστορίας, φορώντας προσωπείο, «υποκρίθηκε», συζητούσε, δηλαδή, με τον χορό ή εξηγούσε την ιστορία, λέγοντας, για παράδειγμα, τι συνέβη στον ίδιο ή σε κάποιο άλλο πρόσωπο. Αυτές οι ερωταποκρίσεις επαναλήφθηκαν, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένας διάλογος ανάμεσα στο άτομο και την ομάδα. Σύμφωνα με την παράδοση, πρωτοχορευτής ήταν ο ίδιος ο Θέσπης που έκανε διάλογο με το χορό. Έτσι, έγινε ο πρώτος υποκριτής, ο πρώτος ηθοποιός, δηλαδή, σύμφωνα με την κυριολεκτική σημασία της λέξης σήμερα

Θέσπης, ο πρώτος ηθοποιός, ο πρώτος θιασάρχης.

 Η νέα μορφή που εισήγαγε ο Θέσπης έγινε αμέσως δημοφιλής και διαδόθηκε σε όλη την Αττική. Σύμφωνα με τις πηγές, ο Θέσπης κυκλοφορούσε μαζί με την ομάδα του πάνω σε μια άμαξα και παρουσίαζε τα έργα του σε διάφορες γιορτές και πανηγύρια. Φαίνεται, λοιπόν, ότι εκτός από πρώτος ηθοποιός έγινε και ο πρώτος «θιασάρχης». Ο τύραννος Πεισίστρατος αναγνώρισε τη δημοτικότητα του νέου ποιητικού είδους και το 534 π.Χ. καθιέρωσε την επίσημη παράστασή του στο πλαίσιο των Μεγάλων Διονυσίων, της δημοφιλέστερης γιορτής του Διονύσου. Τη χρονιά εκείνη, σύμφωνα με τις πηγές, πραγματοποιήθηκαν οι πρώτοι αγώνες τραγωδίας, στους οποίους αναδείχθηκε νικητής ο Θέσπης. 

Μπορεί ο Πεισίστρατος να προώθησε την τέχνη της τραγωδίας και να καθιέρωσε τις παραστάσεις της, ωστόσο η δραματική ποίηση αναπτύχθηκε και έγινε θεσμός στην Αθήνα μέσα στον 5ο αι. π.Χ. Ήταν η ίδια ακριβώς χρονική στιγμή που θεμελιώθηκε η δημοκρατία και η Αθήνα έγινε η πλουσιότερη και ισχυρότερη πόλη του ελληνικού κόσμου. Το δράμα επηρεάστηκε από τις εξελίξεις στην αθηναϊκή κοινωνία κι έγινε φορέας του δημοκρατικού λόγου. Μέσα σε αυτό το ιστορικό περιβάλλον, λοιπόν, οι δραματικοί ποιητές βρήκαν τις κατάλληλες συνθήκες για να εκφράσουν τις ιδέες τους και να αναδείξουν το δράμα σε κορυφαίο λογοτεχνικό είδος.

 Το θέατρο απελευθερώνεται… Το θέατρο δεν θα μπορούσε να μείνει ανεπηρέαστο από τις εξελίξεις. Μετά τις μεταρρυθμίσεις του Κλεισθένη η γιορτή των Μεγάλων Διονυσίων απέκτησε έναν πιο δημοκρατικό χαρακτήρα. Στο πρόγραμμά της ενσωματώθηκαν και τα άλλα δύο λαϊκότερα δραματικά είδη, το σατυρικό δράμα (περ. 500 π.Χ.) και η κωμωδία (486 π.Χ.). Την ίδια περίοδο οι τραγωδίες απελευθερώθηκαν από τον αρχικό θρησκευτικό τους χαρακτήρα. Οι ποιητές ένιωθαν πλέον την ανάγκη, ως ενεργοί πολίτες και αυτοί, να ασχοληθούν με τα κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα και η δημοκρατία τούς άφηνε όλα τα περιθώρια για να ρίξουν μια κριτική ματιά στη σύγχρονη πραγματικότητα. Μπορούσαν με τον ποιητικό τους λόγο να εκφράζουν ελεύθερα τις απόψεις τους, ακόμα και να αμφισβητούν θεσμούς και καθιερωμένες αξίες ή να χλευάζουν δημόσια πρόσωπα και καταστάσεις. 

. Το θέατρο, λοιπόν, έγινε ένας ακόμη χώρος διαλόγου και επικοινωνίας, προβληματισμού και αντιπαραθέσεων, συμβάλλοντας στη διαμόρφωση πολιτών με καλύτερη ενημέρωση, βαθύτερη σκέψη και πολιτική συνείδηση. Κι αυτό είχε μια ιδιαίτερη παιδαγωγική αξία για τους πολίτες της Αθήνας. Οι πολίτες , έπρεπε να συμμετέχουν ουσιαστικά στην αυτοδιοίκηση, αντιμετωπίζοντας κάθε πρόβλημα που εμφανιζόταν στην εσωτερική και εξωτερική πολιτική, ασκώντας κριτική στους λόγους και τις πράξεις των πολιτικών και εκφράζοντας τις απόψεις τους. Για το λόγο αυτό η πολιτεία ανέλαβε την ευθύνη της διοργάνωσης των θεατρικών παραστάσεων. Ανέθεσε την οικονομική ενίσχυσή τους στους πλούσιες πολίτες, οι οποίοι και ανέλαβαν τη χρηματοδότηση των έργων. Κι ακόμη, προχώρησε άλλο ένα βήμα πιο πέρα. Αποφάσισε ένα μέρος των δημοσίων χρημάτων να δοθεί στους φτωχούς, για να πληρώνουν το εισιτήριό τους. Με άλλα λόγια, η πολιτεία ωθούσε τους πολίτες στο θέατρο, όπως ακριβώς επιδίωκε τη συμμετοχή τους στις πολιτικές δραστηριότητες, στις συνελεύσεις του δήμου, στα δικαστήρια, στη βουλή. Η έρευνα δεν έχει καταλήξει ακόμα αν επιτρεπόταν η παρακολούθηση των παραστάσεων στις γυναίκες. Έχει σημασία πάντως ότι χιλιάδες πολίτες είχαν δικαίωμα συμμετοχής και κανείς δεν αποκλειόταν για λόγους οικογενειακούς, ταξικούς, τόπου κατοικίας, πλούτου ή εκπαίδευσης. …και μπαίνει στο κέντρο των δραστηριοτήτων της.

Θρησκευτικές γιορτές με πολιτικό χαρακτήρα στην Αθήνα τον 5ο αι. π.Χ. «Με συχνές θυσίες και αγώνες φροντίσαμε να μετριάζουμε τους κόπους της εργασίας και να ξεκουράζουμε το πνεύμα μας». Θουκυδίδη, Περικλέους ’Επιτάφιος

Αναφέρεται κυρίως σε μουσικούς αγώνες, δηλαδή ποίησης και τραγουδιού, που διεξάγονταν κατά τη διάρκεια θρησκευτικών γιορτών.

Διονυσιακές γιορτές και θεατρικοί αγώνες. Ιδιαίτερα δημοφιλείς ήταν οι δραματικοί αγώνες

Ο χορός «Είναι σωστό ο ιερός χορός μας όσα είναι για την πόλη μας σωστά αυτά να συμβουλεύει και να διδάσκει».

Το θέατρο γίνεται πανελλήνια μορφή τέχνης. Από τον 4ο αι. π.Χ. και σε όλη τη διάρκεια της ελληνιστικής περιόδου η κατάσταση άλλαξε ριζικά. Την περίοδο αυτή το θέατρο γνώρισε μεγάλη ακμή και διαδόθηκε σε όλες τις περιοχές του ελληνικού κόσμου. Έξω από την Αθήνα όμως, παραστάσεις και θεατρικοί αγώνες πραγματοποιούνταν σε γιορτές προς τιμήν και άλλων θεών εκτός του Διονύσου, ακόμη και ημίθεων και τοπικών ηρώων. Έτσι, το δράμα αποσυνδέθηκε από τη λατρεία του θεού.