η προελευση των παιχνιδιων - διαφορετικές γνώμες στο διαδίκτυο

What is the origin of children's games?

https://www.britannica.com/topic/childrens-game

Some children's games have been played for centuries. Swings existed on the island of Crete in 1600 bce, and jacks, or knucklebones, a game that involves tossing and then catching five or more jackstones, was played in ancient Greece.

https://www.nps.gov/articles/000/colonial-games.htm#:~:text=You%20may%20be%20familar%20with,few%20of%20the%20images%20below.

https://unesdoc.unesco.org/search/97cea0f9-0998-472b-87b1-3f326327a02e

 http://theantiquesalmanac.com/theoriginsofchildrensgames.htm

Στους πρώτους οικισμούς κατά τη διάρκεια της αποικιοκρατίας τα παιδιά έπαιζαν ακόμα μερικά από τα παιχνίδια του παρελθόντος που είχαν μεταδοθεί μέσω της παράδοσης και ήταν ακόμα πολύ δημοφιλή στους νέους εκείνης της εποχής. Κατά τη διάρκεια των αιώνων τα παιδιά έπαιξαν κρυφτό, πηδούσαν σχοινί και έτρεχαν το ένα πίσω από το άλλο φωνάζοντας

Γιάννη Ρίτσου, «Ειρήνη»

«Αδέρφια μου, μες στην ειρήνη διάπλατα ανασαίνει, όλος ο κόσμος με όλα τα όνειρά του. Δώστε τα χέρια αδέρφια μου, αυτό 'ναι η ειρήνη».

 «Έλληνες αεί παίδες εστέ, ».             Πλάτων, Τίμαιος,

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

Για πρώτη φορά στον κόσμο το παιχνίδι αντιμετωπίζεται ως εργαλείο μάθησης, που δεν προσφέρει μόνο ευχαρίστηση, αλλά έχει σχέση με την πόλη . 

Ο Πλάτων αντιμετωπίζει τα παιδιά ως αυριανούς πολίτες γι’ αυτό και το παιχνίδι είναι σημαντικότατο: «Πιστεύω ότι σε όλες τις πόλεις υπάρχει μία συνολική άγνοια σχετικά με τα παιχνίδια των παιδιών, τα οποία είναι το κυριότατο θέμα για τη νομοθεσία και τη διατήρηση ή όχι των νόμων».

«ΑΘΗΝΑΙΟΣ: Παιδεία είναι εκείνη που γυμνάζει τον άνθρωπο από την παιδική ηλικία στην αρετή και του εμπνέει σφοδρή επιθυμία να την αγαπήσει και να γίνει τέλειος πολίτης, σύμφωνα με το πνεύμα της δικαιοσύνης.  Πλάτων, Νόμοι, 643e

Ο Πλάτων παρατηρεί ότι τα παιχνίδια και οι κανόνες τους μεταβάλλονται.

 Αν οι νέοι συνηθίσουν στις αλλαγές, στο τέλος όχι μόνο θα τις ακολουθούν αλλά και θα τις επιζητούν, περιφρονώντας οτιδήποτε παλαιό, τον  νου κι την καρδιά του λαού του, την ποίησή του, τα παιχνίδια του, τα τραγούδια του ,τη γλώσσα του ,τα έθιμά του. .Αν  ένας λαός αρπάζει τα ξένα , δουλώνεται,ρουφιέται, εξοντώνεται.  Φωτιάδης,Δημοτικιστής, 1908,Κωνσταντινουπολη

 

ΜΠΑΛΑ

Η σχέση του ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΎ με την  λογοτεχνία έχει βαθιές ρίζες. Αν ανατρέξουμε στα Ομηρικά έπη θα βρούμε τις πρώτες πληροφορίες για παιχνίδι με μπάλα στη λεκάνη της Μεσογείου.

Η Ναυσικά και οι φίλες της, αφού λούστηκαν στην όχθη του ποταμού, πέταξαν τις μαντίλες τους και άρχισαν να παίζουν με τη σφαίρα: «Και σα χαρήκανε θροφή, κι αυτή κι οι παρακόρες, βγάλαν τις μπόλιες κι έπαιξαν τη σφαίρα ανάμεσό τους»  (Οδύσ. Ζ, 99-100), μτφρ. Αργ. Εφταλιώτης.

 

Αλλά και στο Θ΄ της Οδύσσειας ο Οδυσσέας και οι Φαίακες έπαιζαν την πορφυρή σφαίρα, που την είχε φτιάξει ο Πόλυβος, με τα χέρια τους πετώντας την ψηλά ίσαμε τα σύννεφα, καθώς οι άλλοι ολόγυρα χτυπούσαν παλαμάκια. (Οδύσ. Θ΄, 372-4

 

ομαδικά παιχνίδια 

Παιχνίδια, που προωθούν την ιδέα της συνεργασίας, της συλλογικότητας ,του συναγωνισμού και όχι του ανταγωνισμού...

«Μελετώντας προσεκτικά ορισμένα ομαδικά παιχνίδια (όπως Κολοκυθιά, Μικρή Ελένη, Γύρω γύρω όλοι, Δεν περνάς κυρα - Μαρία), βλέπουμε ότι τα παιδιά για να τα παίξουν σχηματίζουν έναν κύκλο. Πράξη καθαρά συμβολική. Με άλλα λόγια, τα παιδιά δημιουργούν κοινότητα. Παράλληλα, όμως, το παιχνίδι δίνει στο παιδί, λιγότερο ή περισσότερο συνειδητά, τη δυνατότητα να ξεφύγει από την πραγματικότητα, από τις απαγορεύσεις, να πλουτίσει την ψυχή του με μιαν αίσθηση ελευθερίας και δημιουργίας, να ονειρευτεί. Κάτι που δεν είναι εύκολο για τα σημερινά παιδιά...

»Ας θυμηθούμε μερικά από τα παιχνίδια μας : Αλογάκι, ποδήλατο, πατίνι, τραμπάλα, κρυφτό, κυνηγητό, τσέρκι (στεφάνι), πεντόβολα, καβάλες, βόλοι, πηλός, φλογέρα, φυσαρμόνικα, τόπι, κουτσό, σβούρα, γιο-γιο, σχοινάκι, κούνια, τσουλήθρα, τρενάκια, βαρκούλες, πλοία, επιτραπέζια παιχνίδια, καπάκια, φωτιές, τσιγκολελέτα, τυφλόμυγα, τα "αγάλματα" και τόσα άλλα... Πόσα από αυτά τα παιχνίδια παίζουν τα παιδιά ;».

 Το παιχνίδι είναι και μια απόλαυση και απελευθερώνει τη φαντασία  . Καλλιεργεί θετικά συναισθήματα, την επιμονή, την προσπάθεια για συγκέντρωση, τη συνεργασία, τις ηγετικές ικανότητες, την ανεκτικότητα προς τους άλλους, το μαθαίνει τη σχέση αιτίου και αποτελέσματος, καθώς και να περιμένει τις συνέπειες των πράξεών του.

Αναπτύσσει την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμηση, την υπομονή, διευρύνει τους πνευματικούς ορίζοντες. Με τους διάφορους ρόλους, που καλείται το παιδί να παίξει μέσω του παιχνιδιού, «δουλεύει» διαφορετικά συναισθήματα και εικόνες, μιμείται και μαθαίνει ότι υπάρχουν διαφόρων ειδών άνθρωποι.

Ας παίξουμε πάλι συγκεντρώνοντας τα ομαδικά παιχνίδια, που έπαιζαν άλλοτε τα Ελληνόπουλα...

1. Αναζητούμε πληροφοριες από γραπτες πηγες  - ιστορικη συλλογή ΙΕΠ

1. ΤΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΜΑΣ 

Το βιβλίο είναι μια συλλογή παραδοσιακών παιχνιδιών από όλη την Ελλάδα και τιμήθηκε με βραβείο από την Ακαδημία Αθηνών το 1978

 «Η γνώση μας κάνει υπεύθυνους

 

ΜΑΚΑΡΕΝΚΟ-ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ

Αυτό το έργο παραδοσιακών παιχνιδιών μας εισάγει στον υπέροχο κόσμο των παιδιών, που είναι γεμάτος φαντασία και ελευθερια. Το να μιλάς για παραδοσιακά παιχνίδια σημαίνει να αναφερόμαστε σε εκείνα τα παιχνίδια που έχουν αντέξει στην ουσία τους για πολύ καιρό, υφίστανται λίγες αλλαγές, περνώντας από γενιά σε γενιά από τους παππούδες στους γονείς και από τους γονείς στα παιδιά.

Για να διαπαιδαγωγήσουν οι γονείς το παιχνίδι του παιδιού και για να το διαπαιδαγωγήσουν με το παιχνίδι, πρέπει να σκεφτούν καλά τι είναι το παιχνίδι και σε τι διαφέρει από την εργασία. (...) Πρέπει να παρατηρήσουμε πριν απ' όλα πως ανάμεσα σε παιχνίδι και δράση δεν υπάρχει μία τόσο μεγάλη διαφορά, όσο πιστεύουν μερικοί.

Κάθε καλό παιχνίδι απαιτεί πριν απ' όλα προσπάθειες ΔΡΑΣΗΣ  και προσπάθειες σκέψης. ο παιχνίδι φέρνει στο παιδί χαρά. Αυτή η χαρά μπορεί να 'ναι χαρά δημιουργίας ή νίκης, μια αισθητική χαρά - χαρά ποιότητας

 

ΟΥΝΕΣΚΟ

What games did the colonist play? You may be familar with some colonial games and toys. Have you ever played tag, hide-and-seek, hopscotch, yo-yo, puzzles, dominoes, marbles, pick-up sticks, jump rope, spinning tops, leap frog, card decks, dice, and dolls? See if you can identify a few of the images below.

 

MCHEZO WA BAO.

*Mchezo uliodumu Kwa miaka mingi hata kabla ya kuja wakoloni.

*Mchezo unaoheshimika Hadi Sasa katika jamii zote za kitanzania.

*Ένα παιχνίδι που κράτησε πολλά χρόνια πριν ακόμα έρθουν οι άποικοι. * Το παιχνίδι που είναι σεβαστό μέχρι τώρα σε όλες τις κοινότητες της Τανζανίας.

 

Γιατί είναι σημαντικά τα παραδοσιακά παιχνίδια; τα παραδοσιακά παιχνίδια περιέχουν αξίες όπως ευχαρίστηση, αίσθηση ελευθερίας, αίσθηση φίλων, αίσθηση δημοκρατίας, αίσθημα ευθύνης

Τα παραδοσιακά παιχνίδια βοηθούν τους νέους να συνδεθούν με τις ρίζες και την ταυτότητά τους. Δυστυχώς, τα παραδοσιακά παιχνίδια έχουν εξαφανιστεί ή επισκιαστεί από τα διαδικτυακά παιχνίδια σε όλο τον κόσμο. Το Παγκόσμιο Έργο «Δημιουργία Ανοιχτής Ψηφιακής Βιβλιοθήκης για Παραδοσιακά Παιχνίδια (ODLTG)» στοχεύει στη χρήση ΤΠΕ για τη διαφύλαξη γνώσης όπως η ζωντανή κληρονομιά στον δημόσιο τομέα, τον περιορισμό του ψηφιακού χάσματος και την προώθηση της προσέγγισης πολιτισμών μέσω αθλημάτων και παιχνιδιών.

Σύμφωνα με ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε στο Scientific Magazine Digital Culture Education and Society από τον Nayibibs Barrios, αποκαλύπτει ότι τα παιχνίδια είναι ζωτικής σημασίας για την οικοδόμηση της γνώσης και την ανάπτυξη που αποκτούν τα παιδιά για να αντιμετωπίσουν τα γεγονότα της ζωής. Ο ειδικός πιστεύει ότι η διαμόρφωση αξιών θα πρέπει να προωθείται μέσα από παραδοσιακά παιχνίδια, με βάση τον σεβασμό και την αξιοπρέπεια ως τον σημαντικότερο ρόλο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ως εκ τούτου, η The Woman Post σας προσκαλεί να εντάξετε άλλα παραδοσιακά παιχνίδια στον ελεύθερο χρόνο των παιδιών σας, για να προωθήσετε την κοινωνική αλληλεπίδραση.

 

 ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΟΜΑΔΙΚΩΝ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ

Greece may be the starting point for any modern  analysis on play among human beings, as Rodrigo Caro (1978) wrote of 350 years ago. His comparative  analysis between games played in ancient times and those of the 17th century is a major incentive to  continue studying and researching the world of play

Σε όλη την ιστορία, οι πολιτιστικές ανταλλαγές στην περιοχή της Μεσογείου ήταν ιδιαίτερα έντονες.Όλα τα παιχνίδια  παίζονται ακόμα και οι σύγχρονες εκδόσεις είναι πολύ παρόμοιες.

UNESCO

Το να μάθουμε να ζούμε μαζί είναι το κεντρικό μέλημα της εκπαίδευσης παντού στον κόσμο (UNESCO). Τα παραδοσιακά  παιχνίδια  παρέχουν διαπροσωπικές εμπειρίες που διαμορφώνουν μικροσκοπικές κοινότητες Σε αντίθεση με τον αθλητισμό, είναι καταστάσεις  των οποίων οι κανόνες καθορίζονται από τους ίδιους του

Το να παίζεις ένα παιχνίδι σημαίνει να συμμετέχεις σε μια κοινωνική ανταλλαγή συναισθημάτων με τους άλλους παίκτεςς συμμετέχοντες, σύμφωνα με την τοπική παράδοση.

Γίνονται ο καθρέφτης των κυρίαρχων χαρακτηριστικών των κοινοτήτων, αντανακλώντας μέσα από τους δικούς τους κανόνες την έκφραση των κοινωνικών κανόνωνΌταν παίζουν ένα παιχνίδι, οι παίκτες ανταποκρίνονται σε σχέσεις που δημιουργούνται από την εσωτερική τους λογική, δηλαδή (α) σχέση με το χώρο: συμμετοχή σε μια σταθερή επιφάνεια (χωρίς αβεβαιότητα) ή ασταθής επιφάνεια (με αβεβαιότητες). (β) σχέση με το υλικό: παρουσία ή απουσία αντικειμένων. (γ) σχέση με το χρόνο: τρόπος λήξης (παρουσία ή απουσία τελικής βαθμολογίας που καθορίζει νικητές και ηττημένους). και (δ) σχέση με άλλους (τύπος κινητικής αλληλεπίδρασης με τους άλλους συμμετέχοντες, ή για παράδειγμα, ο επιτρεπόμενος βαθμός έντασης στην/με σωματική επαφή).Άλλες εθνοκινητικές μελέτες σε διάφορες χώρες δείχνουν την καθρεπτική λειτουργία του τοπικού πολιτισμού.

Σε όλη την ιστορία, οι πολιτιστικές ανταλλαγές στην περιοχή της Μεσογείου ήταν ιδιαίτερα έντονες

 

 

 

ΠΗΓΕΣ

ΑΓΓΕΙΑ-ΚΕΙΜΕΝΑ-ΛΕΞΙΚΑ

 

   

ΠΗΓΗ ΑΠΟ ΑΡΧΑΙΑ ΚΕΙΜΕΝΑ

https://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddel-scott/search.html?start=60&lq=%CE%A0

LIDDELL & SCOTT ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ-ΛΕΞΙΚΟ
Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας

 

παῖς =παιδί, είτε γιος είτε κόρη, σε Ομήρ. Ιλ.· παῖς παιδός, το παιδί του παιδιού, εγγονάκι,

μολπή, ἡ (μέλπω),· 1. τραγούδι και χορός σε Όμηρ.· έπειτα, γενικά, παιχνίδι, άθλημα, λέγεται για ένα παιχνίδι με μπάλα (σφαίρα), σε Ομήρ. Οδ   ἐπὶ τοῦ παιγνιδίου τῆς σφαίρας, τὸ ὁποῖον ἔπαιζεν ἡ Ναυσικά μετὰ τῶν φίλων αὐτῆς

πεσσεία, Αττ. πεττ-, ἡ, επιτραπέζιο παιχνίδι με πούλια, σε Πλάτ.

 

πεσσευτικός, Αττ. πεττ-, -ή, -όν, κατάλληλος για επιτραπέζιο παιχνίδι με πεσσούς (πεσσοί), επιδέξιος σε αυτό, σε Πλάτ.· πεττευτική (ενν. τέχνη) = πεσσεία, στον ίδ.

πεσσός, Αττ. πεττός, ὁ, I. πέτρα σε σχήμα οβάλ κατάλληλη για παιχνίδι· όπως η δική μας ντάμα, συνήθως στον πληθ., σε Ομήρ. Οδ., Ηρόδ. κ.λπ. II. οἱ πεσσοί, το μέρος όπου παίζεται το παιχνίδι ή το ίδιο το παιχνίδι, σε Ευρ.

ἑψία, Ιων. -ίη, ἡ, παιχνίδι που παιζόταν με χαλίκια, πετραδάκια.

 

ὁμ-έψιος, -ον (ἑψία), σύντροφος στο παιχνίδι, συμπαίκτης, σε Ανθ.

ὀστρᾰκίνδα, επίρρ., παίζοντας με πινάκια από πηλό ή θαλάσσια όστρακα, παιδιὰ ὀστρακίνδα, παιχνίδι που παίζεται με ένα ὄστρακον, μαύρο από τη μια πλευρά και άσπρο από την άλλη, το οποίο το πετούσαν τα παιδιά πάνω σε μια γραμμή που είχε χαραχθεί για να χωρίζει τις δύο ομάδες, και αναλόγως αν έπεφτε με την άσπρη ή τη μαύρη πλευρά προς τα πάνω, η μία ομάδα ήταν υποχρεωμένη να κυνηγήσει την άλλη, που έπρεπε να τραπεί σε φυγή και να καταδιωχθεί· ὀστρακίνδα βλέπειν (με αναφορά στο ὀστρακισμός), σε Αριστοφ.

 

παιγνία, ἡ, Ιων. -ίη, ἡ (παίζω), παιχνίδι, διασκέδαση, παιδιά, σε Ηρόδ.

παίγνιον, τό (παίζω)· I. παιχνιδάκι, παιχνίδι, σε Πλάτ. II. σε Θεόκρ.,  III. παιχνίδι, διασκεδαστικό ποίημα, σε Ανθ.· λέγεται για το χαρούμενο τιτίβισμα του τζιτζικιού, στο ίδ.

παιδιά, -ᾶς, ἡ (παίζω), παιδικό παιχνίδι, διασκέδαση, παίγνιο, παιχνιδάκι, σε Ξεν., Πλάτ.· παιδιὰ παίζειν πρός τινα, παίζω παιχνίδι με κάποιον, σε Αριστοφ.· μετὰπαιδιᾶς, με παιχνίδι, σε Θουκ.· ὥστε σοι  παιδιὰν εἶναι δοκεῖν, φαίνεται ως ένα απλό παιδικό παιχνίδι, σε Αισχύλ.

παίζω, Δωρ. παίσδω, μέλ.  παίξομαι, αόρ. αʹ ἔπαιξα, παρακ. πέπαικα, αργότερα πέπαιχα — Παθ., παρακ. πέπαισμαι, αργότερα πέπαιγμαι (παῖς)· I. 1. κυρίως, παίζω όπως τα παιδιά, διασκεδάζω, παίζω, σε Ομήρ. Οδ., Ηρόδ. κ.λπ. 2. χορεύω, σε Ομήρ. Οδ., Πίνδ.· ομοίως σε Μέσ., σε Ησίοδ. 3. παίζω παιχνίδι, σφαίρῃ παίζω, παίζω μπάλα, σε Ομήρ. Οδ.· επίσης, παίζω σφαῖραν, σε Πλούτ. 4. παίζω μουσικό όργανο, σε Ομηρ. Ύμν. II. 1. διασκεδάζω, παίζω, αστειεύομαι, κάνω αστεία, σε Ηρόδ., Ξεν. κ.λπ.· παίζω πρός τινα, περιπαίζω κάποιον, τον εμπαίζω, σε Ευρ.· παίζω εἰς τι, λέω αστεία σχετικά με κάποιο πράγμα, σε Πλάτ.· η μτχ. παίζων χρησιμ. απόλ., πάνω στην πλάκα, αστειευόμενος, στον ίδ. — Παθ., ὁ λόγος πέπαισται, ειπώθηκε ως αστείο, σε Ηρόδ.· ταῦτα πεπαίσθω ὑμῖν, αρκετά ειπώθηκαν ως αστεία, σε Πλάτ. 2. με αιτ., παίζω μαζί με, σε Ανθ., Λουκ.

 

 

ταβλιόπη, ἡ, κωμική λέξη, σχημ. κατά το Καλλιόπη, παιχνίδι με ζάρια, σε Ανθ.

τροχός, ὁ (τρέχω), οτιδήποτε τρέχει κυκλικά·

Α. I. στρογγυλή πλάκα, σε Ομήρ. Οδ. II. 1. τροχός, ρόδα, σε Ομήρ. Ιλ., Σοφ.· τροχοὺς μιμεῖσθαι, να μιμείσαι τροχούς, λέγεται για κάποιον που λυγίζει το σώμα του προς τα πίσω έτσι ώστε να σχηματίζει τροχό, σε Ξεν. 2. τροχός κεραμοποιού, σε Ομήρ. Ιλ. 3. τροχός θεατρικής μηχανής, σε Αριστ. , σε Λουκ. III. τροχός που χρησίμευε στο παιχνίδι των παιδιών και αποτελούνταν από σιδερένιο ή χάλκινο στεφάνι με κρίκους, οι οποίοι κατά την περιστροφή του τροχού ηχούσαν

φῐλ-άεθλος, -ον, αυτός που αγαπά τα παιχνίδια, σε Ανθ.

φῐλο-παίγμων, -ον (παίζω), αυτός που αγαπάει το παιχνίδι, παιχνιδιάρης, ευτράπελος, σε Ομήρ. Οδ., Αριστοφ.

ψῆφος, Δωρ. ψᾶφος, ἡ (ψάω)· I. μικρή πέτρα, σε Πίνδ., Ηρόδ. II. 1. πετραδάκι που το χρησιμοποιούσαν για την αρίθμηση, μετρητής, ψήφοις λογίζεσθαι, υπολογίζω χρησιμοποιώντας πετραδάκια, σε Ηρόδ.· υπολογίζω τέλεια ή με ακρίβεια, σε Αριστοφ.· ἐν ψήφῳ λέγειν, σε Αισχύλ.· στον πληθ., υπολογισμοί, λογαριασμοί, καθαραὶ ψῆφοι, εκεί όπου υπάρχει ακριβής εξίσωση, σε Δημ. 2. πετραδάκι που το χρησιμοποιούσαν στο παιχνίδι των πεσσών, σε Πλάτ. 3. α) πετραδάκι που το χρησιμοποιούσαν για ψηφοφορία, το οποίο το έριχναν μέσα στην κάλπη (ὑδρία), 

 

https://ich.unesco.org/en/Decisions/6.COM/8.22

 

Michezo kwa watoto ni nyenzo ya ujenzi wa jamii bora.

Τα παιχνίδια για παιδιά είναι το υλικό για την οικοδόμηση μιας καλύτερης κοινωνία

Η βασιλεία του Γεωργίου Α΄ Γλύξμπουργκ

Μετά την έξωση του Όθωνα από την Ελλάδα επικράτησε μία περίοδος έντονης αναταραχής. Τελικά οι Άγγλοι επέβαλαν το 1863 στην χώρα μας ως βασιλιά τον Δανό πρίγκιπα Γεώργιο Α΄, της

δυναστείας των Γλύξμπουργκ (η οποία θα ταλαιπωρούσε την χώρα για 111 χρόνια, μέχρι το 1974, οπότε με δημοψήφισμα ο λαός κατάργησε τον θεσμό της βασιλείας στην Ελλάδα.)

 Ο βασιλιάς ήρθε με δώρο: τα Επτάνησα. Βέβαια, η Αγγλία που τα παραχώρησε στην πραγματικότητα τα "ξεφορτωνόταν", αφού τα προβλήματα που της δημιουργούσαν με τις συνεχείς εξεγέρσεις τους ήταν μεγαλύτερα από τα οφέλη που είχε κρατώντας τα στην κυριαρχία της. 

Τον ίδιο χρόνο που ήρθε ο Γεώργιος ψηφίστηκε και το νέο σύνταγμα, από τα πιο προοδευτικά της εποχής του, με το οποίο περιοριζόταν η δύναμη του βασιλιά και η Ελλάδα ανακηρύχθηκε βασιλευόμενη δημοκρατία. Στην πραγματικότητα, όμως, ο βασιλιάς ανεπίσημα συνέχισε να διαμορφώνει τις πολιτικές εξελίξεις, παύοντας και διορίζοντας κυβερνήσεις της επιλογής του. Για να δοθεί τέλος σ’ αυτήν την αστάθεια, με εισήγηση του Χαριλάου Τρικούπη (πολιτικού και αρχηγού της αντιπολίτευσης) το 1875 καθιερώθηκε η Αρχή της Δεδηλωμένης. Σύμφωνα με αυτήν ο βασιλιάς ήταν υποχρεωμένος να αναθέτει τον σχηματισμό κυβέρνησης στον αρχηγό του κόμματος που είχε την πλειοψηφία στην βουλή και όχι σε όπου ήθελε εκείνος, όπως ίσχυε μέχρι τότε.

Ένα σημαντικό κοινωνικό πρόβλημα της εποχής ήταν πως πολύ λίγοι άνθρωποι (οι τσιφλικάδες: τσιφλίκι: μεγάλη έκταση γης που ανήκει σε έναν μόνον άνθρωπο) κατείχαν την περισσότερη καλλιεργήσιμη γη της χώρας. Ο Γεώργιος, για να περιορίσει το φαινόμενο αυτό και να μειώσει τον κίνδυνο εξεγέρσεων των φτωχών κολλήγων, άρχισε να παραχωρεί εθνικά κτήματα σε ακτήμονες γεωργούς. Από τότε, η μικρή γεωργική ιδιοκτησία που την καλλιεργεί μία οικογένεια θα κυριαρχήσει στην ελληνική αγροτική οικογένεια. Η αγροτική παραγωγή συνέχισε να είναι η κύρια απασχόληση των Ελλήνων, αφού 8 στους 10 εκείνη την περίοδο ήταν αγρότες. 

Μετά το 1860 άρχισαν να αναπτύσσονται η ναυτιλία και η βιοτεχνία, καθώς και να δημιουργούνται τα πρώτα εργοστάσια. Η ανάπτυξη της οικονομίας έφερε την αστυφιλία. Πολλοί άνθρωποι εγκατέλειπαν τα χωριά τους για να εργαστούν στις πόλεις. Η Αθήνα το 1870 είχε περίπου 70.000 κατοίκους, στριμωγμένους σε μικρά και φτωχικά σπιτάκια. 

Ο Γεώργιος Α΄ δολοφονήθηκε το 1913, σε μία επίσκεψή του στην Θεσσαλονίκη

. Αλυτρωτισμός - Μεγάλη Ιδέα 

Κατά την περίοδο της βασιλείας του διαδόθηκε στον ελληνικό κόσμο ο αλυτρωτισμός και η Μεγάλη Ιδέα. Η Μεγάλη Ιδέα ήταν ένα εθνικό ιδεώδες που κυριάρχησε στην πολιτική ζωή μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα και υποστήριζε πως η Ελλάδα έπρεπε να απελευθερώσει τις περιοχές στις οποίες ζούσαν Έλληνες και που βρίσκονταν ακόμη κάτω από την κυριαρχία της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, και να μεγαλώσει όσο μπορούσε περισσότερο τα γεωγραφικά όριά της. Το κίνημα που διαπνεόταν από την Μεγάλη Ιδέα ονομάστηκε αλυτρωτισμός.

Η άφιξη του πλοίου "Ελλάς"(πρώην "Αμαλία") που έφερε το βασιλιά Γεώργιο στην Ελλάδα, στο λιμάνι του Πειραιά

Το 1866 ξέσπασε επανάσταση στην Κρήτη(1866 - 1869), χωρίς όμως ιδιαίτερη επιτυχία. Κορυφαία στιγμή της ήταν το ολοκαύτωμα της Μονής Αρκαδίου. Συγκεκριμένα στη μονή είχαν καταφύγει πολλά γυναικόπαιδα. Υπερασπιστές τους ήταν 250 αγωνιστές με αρχηγό τον Ιωάννη Δημακόπουλο και τον ηγούμενο Γαβριήλ. Εναντίον τους επιτέθηκαν στις 8 και 9 Νοεμβρίου 1866, 15.000 Τουρκοαιγύπτιοι στρατιώτες οι οποίοι μετά από 3 εφόδους κυρίευσαν το μοναστήρι, οπότε οι πολιορκημένοι ανατίναξαν την πυριτιδαποθήκη και τάφηκαν κάτω από τα ερείπια μαζί με πολλούς εχθρούς.

φανταστικές απεικονίσεις της υπεράσπισης της μονής και της εκρήξεως της πυριτιδαποθήκης

Η μονή Αρκαδίου σήμερα

Η πυριτιδαποθήκη μερικώς αναστηλωμένη

Ποια παρόμοια γεγονότα από τη φετινή ιστορία μας θυμίζει το ολοκαύτωμα του Αρκαδίου;

Ο Αλεξ. Κουμουνδούρος, πέτυχε το Μάρτιο του 1871 την ψήφιση νόμου για την διανομή 2.650.000 στρεμμάτων "εθνικών γαιών", με αποτέλεσμα να αποκατασταθούν στην πλειοψηφία τους οι Έλληνες χωρικοί, ως ιδιοκτήτες στη γη που καλλιεργούσαν

Η βιομηχανία δεν αναπτύχθηκε αρκετά και οι ανάγκες καλύπτονταν με εισαγωγή προϊόντων. Έτσι τα έσοδα ήταν πάντα λιγότερα από τα έξοδα, πράγμα που μας ανάγκαζε να παίρνουμε δάνεια από το εξωτερικό.

Αυτό, δυστυχώς, 150 χρόνια μετά και συνεχίζεται το ίδιο...

Αυτό όμως μεγάλωνε την εξάρτηση της χώρας μας από τις ξένες δυνάμεις και αρκετές φορές η χώρα μας αναγκάστηκε να δεχτεί όρους τόσο σε οικονομικά όσο και σε εθνικά θέματα από τις ξένες αυτές χώρες...

Στο μεταξύ, η γενιά του 1821 είχε δώσει τη θέση της σε μια νέα γενιά πολιτικών.
Η πολιτική ζωή παρά τις δυσκολίες έγινε ομαλότερη και νέοι πολιτικοί έκαναν την εμφάνισή τους. Κάποιοι από αυτούς ήταν ο Χαρίλαος Τρικούπης, ο Αλέξανδρος Κουμουνδούρος, ο Επαμεινώνδας Δεληγιώργης κ. ά

Δεληγιώργης, Κουμουνδούρος, Τρικούπης, 3 σπουδαίοι πρωθυπουργοί στα χρόνια της βασιλείας του Γεώργιου Α΄

Το 1875 με εισήγηση του Χαρίλαου Τρικούπη καθιερώθηκε η αρχή της δεδηλωμένης με την οποία ο βασιλιάς ανέθετε το σχηματισμό κυβέρνησης στον αρχηγό του κόμματος που είχε την πλειοψηφία στη Βουλή αφού ως τότε τον ανέθετε όπου αυτός ήθελε.

Ο Χαρίλαος Τρικούπης στο βήμα της Βουλής

Η αμφίδρομη αντιπάθεια μεταξύ Γεωργίου Α΄και Γουλιέλμου Β΄ και το Αχίλλειο

Της Τέπη Πιστοφίδου

Ο αυτοκράτορας της Γερμανίας Γουλιέλμος Β΄περνούσε ένα μέρος των ετήσιων διακοπών του στην Κέρκυρα περίπου για μια δεκαετία (1905-1914). Η παραμονή του στο νησί των Φαιάκων συνέπιπτε – όχι τυχαίως – με την παραμονή του βασιλέως Γεωργίου Α΄. Μεταξύ του Γεωργίου και του Γουλιέλμου οι σχέσεις δεν ήσαν αγαστές. Η παντελής έλλειψη σεβασμού εκ μέρους του Γουλιέλμου προς τους νόμους της χώρας που τον φιλοξενούσε και η έπαρσή του, προκαλούσαν στον Γεώργιο ένα έντονο συναίσθημα αντιπάθειας.


Ο κρυφός σκοπός του ήταν να καταστήσει έντονη την παρουσία του στην Ανατολική Μεσόγειο και να επιβλέπει την πολιτική κατάσταση της ευρύτερης περιοχής των Βαλκανίων. Γι΄ αυτό κατέφθανε στο νησί με την θαλαμηγό του «Χοεντσόλερν» την οποία συνόδευε ολόκληρος ο γερμανικός στόλος. Μαζί του αποβιβαζόταν μια στρατιά από στρατηγούς, ακολούθους και υπασπιστές. 
Tον Μάιο του 1912, ο Γουλιέλμος αποφάσισε να πραγματοποιηθούν αρχαιολογικές ανασκαφές στην Κέρκυρα χωρίς προηγουμένως να ζητήσει την άδεια από τις ελληνικές αρχές.

Το υπουργειο Παιδείας και Πολιτισμόυ απαγόρευσε την ανασκαφη και   εστειλε τηλεγραφημα στον Κάιζερ .
......Τότε  ρώτησε ο Βαγκενχάιμ τον γραμματέα  του υπουργειου, Αλεξανδρή ,ποιος το έστειλε. 

Ο Αλεξανδρής του απάντησε: « Το τηλεγράφημα αυτό στάλθηκε από τον ΝΟΜΟ. Ναι κύριε Πρέσβη, ο νόμος είναι πιο πάνω και από εμένα και από εσάς και από τον Κάιζερ ακόμη. Όσο δεν υψηλότερη θέση κατέχει κάποιος τόσο περισσότερο οφείλει να σέβεται και ν΄ακολουθεί τον νόμο. Η Ελλάς δεν είναι ως γνωστόν έδαφος γερμανικό. Ο Κάιζερ δεν έχει το δικαίωμα ν΄αρχίσει ανασκαφές αφού γνωρίζει τόσο αυτός όσο και οι αντιπρόσωποί του ότι ο νόμος το απαγορεύει σε κάθε αλλοδαπό».








Στη Θεσσαλονίκη  ο Αλέξανδρος Σχινάς πλησίασε και από μικρή απόσταση πυροβόλησε καίρια το  Ο Σχινάς συνελήφθη από δυο χωροφύλακες, που βρίσκονταν στο σημείο και ανακρίθηκε. κατάθεσή του δε δόθηκε ποτέ στη δημοσιότητα. Οι φάκελοι της ανάκρισης φαίνεται πως κάηκαν όταν στο ατμόπλοιο «Ελευθερία», που τους μετέφερε στον Πειραιά, εκδηλώθηκε πυρκαγιά. Η πυρκαγιά κατέστρεψε κυρίως την καμπίνα όπου φυλάσσονταν οι προανακριτικοί φάκελοι

ΦΙΛΙΣΤΑ

/d/1TGwUJhQP9fiBNHeUl6Qwe2zdf9YujiL9/view

Οι πρωινές αχτίδες του ήλιου σήκωσαν τη Φιλίστα από το κρεβάτι. Ο Ξένυς, ο σύζυγός της, είχε φύγει ήδη για τις τελευταίες προετοιμασίες πριν το μεγάλο ταξίδι. Ο ποταμός Θύαμις έμοιαζε να αγκαλιάζει το καινούριο της σπίτι. Στο βάθος κάποια πλοιάρια έδεναν στο μικρό λιμάνι. Η Μέλισσα, η δούλη που είχε αναλάβει να βοηθάει τη νέα κυρία του σπιτιού στις δουλειές και να προστρέχει σε κάθε της επιθυμία, πλησίασε τη Φιλίστα. 

''Θα σου αρέσουν τα Γίτανα, Φιλίστα'' την καθησύχασε, που είχε προσέξει το βλέμμα της κυρίας της να χάνεται μακριά στον ορίζοντα, πίσω από τα ψηλά τείχη της πόλης. Η νεαρή κοπέλα τη νοιαζόταν και τη φρόντιζε σαν αδελφή της, βοηθώντας την να προσαρμοστεί στη νέα της ζωή

Δεν είναι τόσο διαφορετικά από την πόλη σου, την ξακουστή Πασσαρώνα'' συνέχισε η Μέλισσα. Στα αυτιά της κοπέλας ήχησαν το λόγια της μητέρας της. Θυμάται πως λίγους μήνες πριν την είχε αγκαλιάσει σφιχτά και της είχε χαμογελάσει με περηφάνια. 

''Φιλίστα! Χαρμόσυνα νέα! Ο Ξένυς, ο γιος του Νικόμαχου, γνωστού εμπόρου από τα Γίτανα, ήρθε και σε ζήτησε σε γάμο! Δεκαεπτά χρονών! Ολόκληρη γυναίκα, κυρία σε μια τρανή οικογένεια, αντάξια της δικής μας''. Την ζύγισε με τα μάτια. ''Είσαι έτοιμη, μη φοβάσαι, της ψιθύρισε τρυφερά''. Στη θύμηση της πατρίδας της η Φιλίστα άιξε ασυναίσθητα την πήλινη πυξίδα, την όμορφη κοσμηματοθήκη που της είχαν δωρίσει οι φίλες της για τον γάμο.

 Ποτέ δεν θα ξεχάσει εκείνο το πρώτο ταξίδι για τη νέα της πατρίδα. Καθώς περνούσαν την κύρια πύλη της πόλης, θυμάται να κοιτάζει με ανησυχία γύρω της. Η ανοιχτή αγορά με τη μακριά στοά στολισμένη με κίονες και τιμητικούς ανδριάντες, με τους ναούς και τα καταστήματα, τους εμπόρους και τους μικροπωλητές να διαλαλούν την πραμάτειά τους, τους πάγκους με τα εμπορεύματα και τις μυρωδιές από τα φρούτα και τα λαχανικά, όλα της ήταν τόσο οικεία μα την ίδια στιγμή τόσο μακρινά και ξένα.

Καθώς η Μέλισσα έφερνε τα μυροδοχεία με τα αρωματικά έλαια για το λουτρό της κυρίας της, η Φιλίστα θυμήθηκε τη μέρα που την πρωτογνώρισε. Ο πατέρας της Μέλισσας, ο Φάλακρος, πιστός δούλος του Ξένυ, της είχε μιλήσει αρκετές φορές για την κόρη του, που είχε περίπου την ηλικία της, και τα καμώματά της, κινώντας έντονα την περιέργειά της. Παρά την πρώτη αμηχανία, οι δύο κοπέλες έγιναν αχώριστες: μαζί στον οίκο και τις καθημερινές δουλειές, μαζί στις μικρές εξορμήσεις στην αγορά και το θέατρο, μαζί στις στεναχώριες και τις χαρές. Η Μέλισσα άνοιξε το μπαούλο με τα ενδύματα της κυρίας της για να βγάλει έναν καθαρό χιτώνα. Μόλις η Φιλίστα ντύθηκε και ετοιμάστηκε, κάθισε στον αργαλειό, που τη συντρόφευε τις ώρες που περνούσε με τη Μέλισσα στον γυναικωνίτη. Εκεί είχε αφήσει το φυλαχτό που είχε πλέξει για τον άντρα της. 

Κοιτάχτηκε μια τελευταία φορά στον χάλκινο καθρέφτη. ''Πάμε Μέλισσα, θα μας περιμένουν'', είπε στη φίλη της. Κατεβαίνοντας τα σκαλιά του γυναικωνίτη έριξε μία γρήγορη ματιά γύρω της. Το εσωτερικό δεν διέφερε πολύ από το πατρικό της σπίτι. Διασχίζοντας το κατώφλι έμπαινες σε ένα ευρύχωρο δωμάτιο από πέτρα και πλιθιά με ξύλινη στέγη. Στα αριστερά πόρτες οδηγούσαν στα υπόλοιπα βοηθητικά δωμάτια του σπιτιού. Στο κέντρο, η εστία σκόρπιζε τριγύρω φως και θαλπωρή. Δίπλα σε ένα χαμηλό καθιστικό την περίμενε η Σατύρα, η μητέρα του Ξένυ. Ψηλή, αδύνατη με γλυκό χαμόγελο. Από την πρώτη μέρα που τη γνώρισε, η ηλικιωμένη γυναίκα είχε σταθεί δίπλα στη Φιλίστα και προσπαθούσε να τη στηρίζει στα νέα της καθήκοντα. ''Καλώς την'' είπε. ''Ο Φάλακρος μόλις με ενημέρωσε ότι ο Νικόμαχος και ο Ξένυς είναι σχεδόν έτοιμοι για το ταξίδι. Ήρθε η ώρα να πάμε και εμείς στο λιμάνι''. Η αποβάθρα βρισκόταν νότια της πόλης. Στη διαδρομή η Φιλίστα ένοιωσε το χέρι της Μέλισσας να σφίει το δικό της. Για άη μια φορά αισθάνθηκε τυχερή που την είχε μαζί της. ''Καλό ταξίδι Νικόμαχε, καλό ταξίδι Ξένυ. Μακάρι ο Απόωνας Αγυιέας να σας κρατάει δυνατούς''. Στέκονταν όλοι στην αποβάθρα για να τους αποχαιρετήσουν. Η δουλειά του εμπόρου ήταν κερδοφόρα, η ζωή τους θα ήταν άνετη αά αυτό απαιτούσε και θυσίες. Τα ταξίδια στις θάλασσες κρατούσαν τον Ξένυ μακριά από την πατρίδα. Η Φιλίστα αγκάλιασε τον άντρα της και του έδωσε το φυλαχτό.

''Εις το επανιδείν Φιλίστα'', της είπε καθώς την αποχαιρετούσε. Στο βάθος οι άνδρες φόρτωναν τους τελευταίους αμφορείς στο πλοίο. Λάδι και σιτηρά. ''Θα επιστρέψω σύντομα. Μέχρι τότε...'', γύρισε προς τη δούλη της γυναίκας του. ''Να μου την προσέχεις Μέλισσα''. Η κοπέλα χαμογέλασε πλατιά καθώς έγνεψε καταφατικά. εστία: ορθογώνια ή τετράγωνη κατασκευή στο δάπεδο ενός δωματίου όπου καίει η φωτιά αμφορέας: μεγάλο πήλινο αγγείο (σκεύος) με δύο λαβές για αποθήκευση και μεταφορά κρασιού, λαδιού και στερεών τροφίμων

 Οι επόμενες μέρες κύλισαν γρήγορα για τη Φιλίστα. Δίπλα στη Σατύρα και τη Μέλισσα μάθαινε τη διαχείριση του οίκου της. ''Μέλισσα, τελείωνε με τον αργαλειό, μάζεψε τη ρόκα και το αδράχτι. Βάλε το μαί μέσα στο καλάθι. Πρέπει να τακτοποιήσεις την αποθήκη: αμφορείς και στάμνοι δεξιά, χύτρες, πινάκια, λεκανίδες και οινοχόες στο πάνω ράφι αριστερά. Και μη ξεχάσεις την αγορά! Θα πρέπει όλα να είναι έτοιμα μέχρι το βράδυ. Αύριο δεν θα έχουμε χρόνο. Με το πρώτο φως θα πρέπει να ετοιμαστούμε για την παράσταση''. Μάζεψαν γρήγορα τα σύνεργά τους και έτρεξαν στην αποθήκη. Η ατμόσφαιρα ήταν αποπνικτική. ''Η Σατύρα σίγουρα διοικεί με σιδερένια πυγμή'' είπε η Φιλίστα γελώντας χαμηλόφωνα. ''Μα φυσικά! Η οικογένεια έχει εμπορικές σχέσεις με όλη την περιοχή, μέχρι την Κέρκυρα και ακόμα παραπέρα'' απάντησε η Μέλισσα με ενθουσιασμό, καθώς της έδειχνε τα αεία που ήταν για τακτοποίηση. Η Φιλίστα πραγματικά ανυπομονούσε, ήθελε τόσο να βρεθεί στο θέατρο, είχε περάσει πολύς καιρός από την τελευταία φορά...

Μόλις τελείωσαν, έφυγαν γρήγορα για την αγορά, αφήνοντας πίσω τον ναό της Θέμιδας, οι φωνές των εμπόρων άρχισαν να γίνονται εκκωφαντικές: ''Νέε μου, ορκίζομαι στην Αφροδίτη πως η αγαπημένη σου στολισμένη με αυτό το βραχιόλι, θα γίνει ακόμα πιο όμορφη!''. ''Κοίτα Φιλίστα, ψιμύθια!'', η Μέλισσα έτρεξε προς τον πάγκο με τα καυντικά και τα αρώματα σαν μικρό παιδί στο βάζο με το μέλι. ''Αχ! Μέλισσα, γύρνα πίσω, δεν έχουμε χρόνο!''.

 ''Κρασί, γλυκόπιοτο κρασί!'' άκουσε ξαφνικά και στράφηκε προς το μέρος της φωνής. Η Σατύρα την είχε συμβουλέψει να αγοράσει από έναν συγκεκριμένο Κερκυραίο προμηθευτή και να του ζητήσει κρασί από την παλιά σοδειά. Πλησίασε τον σωστό πάγκο και έριξε μια γρήγορη ματιά στις λαβές των αμφορέων για να ξεχωρίσει τα σφραγίσματα. ''Θέλω αυτόν τον μικρό αμφορέα με το αστέρι στη λαβή''. Καθώς έφευγαν, παρατήρησαν ένα πλήθος ανήσυχων αντρών να συζητούν έντονα μπροστά στη στοά. Στα αυτιά τους έφτασαν σκόρπιες λέξεις που δεν έβγαζαν κανένα νόημα: σύγκρουση, Ρωμαίοι, Περσέας. Τί είχε συμβεί;

Την επόμενη μέρα, τα δύο κορίτσια ξύπνησαν πολύ πρωί. Η Μέλισσα βοήθησε τη Φιλίστα να διαλέξει χιτώνα και ιμάτιο και να δαμάσει και να στολίσει τους μαύρους βοστρύχους της. Από όλες τις εκδηλώσεις, το θέατρο ήταν το αγαπημένο τους. Ήταν εκεί όπου οι δύο κοπέλες σχεδόν ξεχνούσαν ότι ήταν κυρία και δούλη και γινόντουσαν φίλες που σχολίαζαν τα πάντα. Μόλις έφτασαν στον ναό της Παρθένου, η Φιλίστα παρακάλεσε τη Σατύρα και τον Φάλακρο να συνεχίσουν. Τα κορίτσια στάθηκαν σιωπηλές μπροστά στον ναό για μια στιγμή και ανέβηκαν το μικρό κρηπίδωμα. Από το κατώφλι μπορούσαν να δουν τα αφιερώματα των πιστών στο εσωτερικό του σηκού, του ιερού λατρευτικού χώρου της θεάς. Επικρατούσε σιγή. Σκεπτόμενη τα λόγια που άκουσε στη στοά, η Φιλίστα προσέφερε ένα γυναικείο αγαλματίδιο, που είχε αγοράσει χθες στην αγορά

Το κοίλο του θεάτρου είχε γεμίσει από νωρίς. Οι θεατές στις κερκίδες ξεσπούσαν συνεχώς σε ζωηρά γέλια. Αρκετοί είχαν σηκωθεί από τα εδώλια και χειροκροτούσαν τους υποκριτές που έπαιζαν στο λογείο. Με φόντο την εντυπωσιακή διώροφη σκηνή και φορώντας τις πήλινες μάσκες με τις παραμορφωμένες εκφράσεις, οι υποκριτές έδιναν πνοή στα πρόσωπα της ιστορίας, διακωμωδώντας την υπόθεση με τα λόγια, τις κινήσεις και τη φωνή τους. ''Είναι πραγματικά εξαιρετικοί! Δεν προλαβαίνω να πάρω ανάσα από τα γέλια'', είπε η Μέλισσα στον πατέρα της και τη Φιλίστα. ''Ο σημερινός θίασος από την Αμβρακία είναι αντάξιος των δασκάλων τους, των σπουδαίων κωμωδών Φίλωνα και Δαμότιμου'', συμπλήρωσε η Σατύρα φανερά ευχαριστημένη. ''Και ο αυλητής ακολουθεί τα χνάρια του Νικοκλή που είχε διακριθεί στην Αθήνα. Από τον καιρό εκείνων των ανδρών, οι Αμβρακιώτες τεχνίτες του Διονύσου έγιναν πολύ δημοφιλείς'', συμφώνησε ο Φάλακρος. Η Φιλίστα είχε απορροφηθεί εντελώς από την παράσταση και τα τραγούδια του χορού στην ορχήστρα. Ένοιωθε πως βρισκόταν και αυτή στο ιερό σπήλαιο του Πάνα και των Νυμφών, πως συμπαραστεκόταν εξίσου στον ερωτευμένο Σώστρατο και έτρεχε να κρυφτεί από τον μισάνθρωπο πατέρα της κοπέλας, τον γέρο Κνήμωνα, που τον ενοχλούσαν τα πάντα και τσακώνονταν διαρκώς με όλους. Στην επιστροφή, το μυαλό της Φιλίστας ήταν ακόμα γεμάτο από τις εικόνες και τα γέλια τους. ''Πραγματικά χαίρομαι που είσαι εδώ, δεν θα τα κατάφερνα χωρίς εσένα'', είπε ευτυχισμένη. ''Πάντα θα είμαι δίπλα σου!'' είπε η Μέλισσα με μία σιγουριά στη φωνή της.

 Πριν προλάβει η Φιλίστα να απαντήσει, μία αστραπή έσχισε τον ουρανό και ξέσπασε δυνατή καταιγίδα. ''Γρήγορα να βρούμε καταφύγιο μέχρι να ημερεύσει η οργή του Δία'' φώναξε δυνατά ο Φάλακρος και όλοι άρχισαν να τρέχουν προς το Πρυτανείο. ''Πρόσεχε Φιλίστα!'' ακούστηκε η φωνή της Μέλισσας, που την τελευταία στιγμή τράβηξε την κυρία της, σώζοντάς την από μια αστραπή του Δία. Εκείνη στράφηκε προς το μέρος της και την κοίταξε με τρομαγμένο βλέμμα. ''Σου χρωστάω τη ζωή μου'' ψιθύρισε. Είχε πάρει εδώ και καιρό την απόφαση για την αγαπημένη της δούλη. Μα τώρα ήταν πλέον σίγουρη. ''Στα ερωτήματα των ανθρώπων, δίνουν λύσεις οι θεοί'' σκέφτηκε. Την επομένη κιόλας θα ταξίδευε στο μαντείο του Δία στη Δωδώνη για να ζητήσει τη συμβουλή του.

Μόλις ανακοίνωσε την απόφασή της στη Σατύρα, εκείνη, που πάντα λογάριαζε τα σημάδια των θεών, συμφώνησε μαζί της. Με τη βοήθεια του Φάλακρου ετοίμασε ευθύς τα απαραίτητα για το ταξίδι, αφού πρώτα προσευχήθηκε για την εύνοια των θεών στο ιερό του Απόωνα Αγυιέα. Μετά από ένα κουραστικό ταξίδι, η Φιλίστα και ο Φάλακρος αντίκρισαν στην άκρη της κοιλάδας το ιερό και με γρήγορα βήματα βρέθηκαν έξω από τον ψηλό περίβολο του μαντείου. Η προσοχή της στράφηκε σε μία λίθινη επιγραφή. Ξεκίνησε να διαβάζει ψιθυριστά:

 ΦΙΛΙΣΤΑ ΤΑΙ ΑΝΤΙΜΑΧΟΥ ΓΥΝΑΙΚΙ ΕΞ ΑΡΡΩΝΟΥ ΕΔΟΘΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ

 Ήξερε για αυτή τη γυναίκα της επιγραφής, που είχε το ίδιο όνομα με εκείνη. Όλη η Μολοσσία τη γνώριζε. Είχε καταφέρει να κερδίσει το δικαίωμα του πολίτη και να γίνει μια σπουδαία ιέρεια της Δωδώνης. Άραγε να είναι αυτό το σημάδι που περίμενε; Η Φιλίστα προσέφερε ένα μικρό χάλκινο ειδώλιο και προχώρησε στο εσωτερικό του ιερού, ενώ ο Φάλακρος γεμάτος δέος περίμενε κοντά στη μεγάλη βελανιδιά, το ιερό δέντρο του θεού. Χάραξε σε ένα μολύβδινο έλασμα το ερώτημά της, που θα έκρινε την τύχη της Μέλισσας και περίμενε να φανερώσει ο θεός την απάντησή του. Ένας απαλός αέρας φύσηξε και ο χώρος γέμισε από το θρόισμα των φύων της ιερής βελανιδιάς. ''Όταν στο θέατρο πρωταγωνιστήσουν οι ψήφοι, τότε θα έρθει και η απελευθέρωση'' της είπε ένας από τους ιερείς, ερμηνεύοντας τη θέληση του θεού. Η απάντηση αυτή στριφογύριζε συνεχώς στο μυαλό της. Ποια η βούληση του Δία; 

Η απάντηση στο ερώτημά της ήρθε πιο γρήγορα από ό,τι περίμενε. Στα Γίτανα κατά την απουσία της είχε συγκληθεί έκτακτη συνέλευση. Αφήνοντας πίσω τους τα ισχυρά τείχη της πόλης, οι δύο ταξιδιώτες είδαν ανθρώπους να μιλούν έντονα, με την ανησυχία ζωγραφισμένη στα πρόσωπά τους, στο κέντρο της αγοράς. Ανάμεσά τους ήταν ο Ζώπυρος και η Ευρυδίκη, δύο δούλοι που είχαν καλές σχέσεις με τη Μέλισσα και τον Φάλακρο, οι οποίοι μόλις τους είδαν άρχισαν με έξαψη να αφηγούνται τα γεγονότα της προηγούμενης ημέρας.

 ''Τα τύμπανα του πολέμου σήμαναν. Όλοι αναρωτιούνταν εάν έπρεπε να ταχθούμε με τους Μακεδόνες ή με τους Ρωμαίους. Εκπρόσωποι και των δύο μίλησαν στο θέατρο'' είπε ο Ζώπυρος. ''Το θέατρο έμοιαζε διαφορετικό, η ατμόσφαιρα ήταν βαριά, η σκηνή του θύμιζε δικαστήριο. Ποοί υποστήριζαν να παραμείνουμε στο πλευρό των Μακεδόνων. Ο Ρωμαίος ύπατος, που στεκόταν μόνος αά σίγουρος στο μέσον της ορχήστρας, υποσχέθηκε την ελευθερία των ηπειρωτικών πόλεων, εάν υποδέχονταν ειρηνικά τους Ρωμαίους και επέτρεπαν στις ρωμαϊκές λεγεώνες να διασχίσουν την Ήπειρο για να φτάσουν στη Μακεδονία. Φωνές και χειροκροτήματα έπνιξαν τα λόγια του''.

 ''Οι Ρωμαίοι είναι η μόνη μας λύση! Θα ενισχύσουμε με στρατό την Ορεστίδα. Χρειαζόμαστε στρατιώτες. Να απελευθερωθούν δούλοι! Όλοι συμφώνησαν!'' συνέχισε η Ευρυδίκη. ''Όσοι κύριοι και κυρίες επιθυμούν να απελευθερώσουν τους δούλους τους πηγαίνουν στο πρυτανείο''. ''Κυρίες ;'' ρώτησε έκπληκτος ένας πωλητής που είχε πλησιάσει να ακούσει τη συζήτηση. ''Τόσα χρόνια έμπορος, έχω ταξιδέψει σε όλες τις γνωστές εηνικές πόλεις. Πρώτη φορά ακούω για γυναίκες που απελευθερώνουν δούλους!''.

 ''Φυσικά!'', απάντησε η Ευριδίκη. ''Στα μέρη μας και οι δύο μπορούν να απελευθερώσουν οικογενειακούς δούλους''. Στο άκουσμα αυτών των λόγων, τα μάτια της Φιλίστας έλαμψαν! ''Να η ευκαιρία'', σκέφτηκε και έστειλε τον Φάλακρο να ειδοποιήσει τη Μέλισσα. Δεν υπήρχε ανάγκη να περιμένει την επιστροφή του Ξένυ. Εδώ, όπως και στα μέρη της, οι γυναίκες ύπατος: μπορούσαν να παίρνουν τέτοιες αποφάσεις ακόμη και χωρίς την παρουσία του συζύγου τους.

Τα δύο κορίτσια έφθασαν τρέχοντας στο Πρυτανείο. Προσπέρασαν τους πολυτελείς ανδρώνες με τα ψηφιδωτά δάπεδα και την περίστυλη υπαίθρια αυλή και μπήκαν στο αρχείο. Τριγύρω υπήρχαν πάγκοι με γραφίδες και πήλινα μελανοδοχεία, κάθε είδους σφραγίδες, ράφια και πίθοι γεμάτοι έραφα.

 ''ΦΙΛΙΣΤΑ ΜΕΛΙΣΣΑΝ'' είπε ο γραμματέας, καθώς σημείωνε τα ονόματα της κυρίας και της δούλης στον πάπυρο. 

''Με τον όρο της παραμονής, μέχρι η Μέλισσα να παντρευτεί'', συμπλήρωσε η Φιλίστα.

Ο γραμματέας τύλιξε τον πάπυρο, τον έδεσε και τον σφράγισε με το σύμβολο της πόλης. ''Έτοιμοι'' αναφώνησε. Ένα πλατύ χαμόγελο ευγνωμοσύνης διαγράφηκε στο πρόσωπο της Μέλισσας. Άφησαν πίσω τους πρυτάνεις να συζητούν έντονα στη μεγάλη αίθουσα του ανδρώνα για τις σημαντικές αποφάσεις που είχαν ληφθεί την προηγούμενη μέρα και κατευθύνθηκαν με γοργά βήματα στο θέατρο όπου οι λιθοξόοι είχαν πιάσει ήδη δουλειά και είχαν αρχίσει να χαράζουν τα πρώτα ονόματα στα εδώλια. Η Φιλίστα, ανέβηκε γρήγορα μέχρι το διάζωμα, διαβάζοντας μερικές από τις εκατοντάδες απελευθερωτικές επιγραφές που γέμιζαν ασφυκτικά τα περισσότερα από τα εδώλια και παρήειλε να χαράξουν τα δικά τους ονόματα σε ένα από αυτά στις κεντρικές κερκίδες του θεάτρου.

 Στο ίδιο εδώλιο που, αιώνες μετά, η Φιλίστα και η Μελίνα στέκονταν τώρα και διάβαζαν την ιστορία τους. Η Φιλίστα στράφηκε προς τη συμμαθήτριά της, τη νέα φίλη που μόλις είχε αποκτήσει και της έκανε την τελευταία ερώτηση που είχε σημειώσει στο τετράδιό της: ''Θα παραμείνουμε φίλες;''. ''Για πάντα'', αποκρίθηκε η Μελίνα: ''Όπως τα ονόματα σε αυτήν την πέτρα''.