Τι είναι η μετοχή;

Η μετοχή είναι ένας τύπος του ρήματος που:

α) μας δείχνει τον τρόπο με τον οποίο γίνεται αυτό που περιγράφει το ρήμα, π.χ.

Η Νίκη ήρθε κλαίγοντας, ενώ η Ελένη ήρθε γελώντας (πώς ήρθαν η Νίκη και η Ελένη;)

β) δίνει μια ιδιότητα σε ένα ουσιαστικό (όπως και το επίθετο),

π.χ. είμαι πολύ χαρούμενος, γιατί ήρθε η αγαπημένη μου Ελένη.

 

Άρα, η μετοχή είναι και ρήμα και επίθετο· άλλωστε η λέξη μετοχή αυτό σημαίνει, ότι δηλαδή μετέχει και στο ρήμα και στο επίθετο.

 

Στη νέα ελληνική γλώσσα έχουμε τρεις μετοχές:

α. Η μετοχή του ενεστώτα της ενεργητικής φ. που έχει κατάληξη -οντας ή -ώντας και είναι άκλιτη, π.χ.

Η Νίκη ήρθε κλαίγοντας, ενώ η Ελένη ήρθε γελώντας

β. Η μετοχή του ενεστώτα της παθητικής φ. που κλίνεται ως επίθετο σε όλες τις πτώσεις και στα τρία γένη και έχει τις εξής καταλήξεις

-άμενος, -άμενη, -άμενο, π.χ.

τρεμάμενος,

υφιστάμενος, υφιστάμενη, υφιστάμενο (από την αρχαία ελληνική)

-όμενος, -όμενη, -όμενο, π.χ.

διαμαρτυρόμενος, διαμαρτυρόμενη, διαμαρτυρόμενο,

εργαζόμενος, εργαζόμενη, εργαζόμενο

-ούμενος, ούμενη, -ούμενο, π.χ.

κρατούμενος, κρατούμενη, κρατούμενο,

αμφισβητούμενος, αμφισβητούμενη, αμφισβητούμενο

-ώμενος, -ώμενη, -ώμενο (κυρίως από την αρχαία ελληνική) π.χ.

τιμώμενος, τιμώμενη, τιμώμενο

Ορθογραφία των μετοχών

 Οι μετοχές του παθητικού παρακειμένου που τελειώνουν σε -μένος, -μένη, -μένο κανονικά γράφονται με ένα μ

π.χ. ιδρύω > ιδρυμένος, λύνω > λυμένος, καίω > καμένος.

Γράφονται με δύο μμ όταν το ρήμα από το οποίο προέρχονται είναι ρήμα της α' συζυγίας (π.χ. γράφω) και έχει χαρακτήρα π, β, φ (πτ, φτ). Μπορείς να δεις παρακάτω όλα τα ρήματα που γράφονται στον παρακείμενο με δύο μμ

 

Με χαρακτήρα π
εγκαταλείπω, επιτρέπω	εγκαταλειμμένος, επιτετραμμένος (λογ.)
Με χαρακτήρα β
ανάβω,  κλέβω, κόβω, κρύβω, ράβω, σκάβω, σκύβω, στρίβω, στύβω, τρίβω, θλίβω	αναμμένος,  κλεμμένος, κομμένος, κρυμμένος, ραμμένος, σκαμμένος, σκυμμένος, στριμμένος, στυμμένος, τριμμένος, θλιμμένος
Με χαρακτήρα φ
αλείφ(β)ω, βάφω, γράφω, γλείφω, γλύφω, στρέφω, θρέφω	αλειμμένος, βαμμένος, γραμμένος, γλειμμένος, γλυμμένος, στραμμένος, θρεμμένος
Με χαρακτήρα πτ
απορρίπτω, αποκόπτω, βλάπτω, καλύπτω, συνάπτω	απορριμμένος (απορρίμματα), αποκομμένος, βλαμμένος, καλυμμένος, συνημμένος

 

Ασκήσεις

Πήρε μερικά από τα κομ  μμένα ξύλα και τα έριξε πάνω στα αναμ  μμένα κάρβουνα. Ήταν πολύ χαρούμ  μμενη.Οι τοίχοι των σπιτιών είναι λερωμ  μμένοι και γραμ  μμένοι με συνθήματα.Στη συνέχεια θα ρίξετε πάνω στις τις κομ  μμένες πατάτες το τριμ  μμένο τυρί, το στυμ  μμένο λεμόνι.

1. Η μετοχή του ενεστώτα της ενεργητικής φωνής, όπως είπαμε, έχει κατάληξη [ontas].

● Γράφεται -οντας όταν η μετοχή δεν τονίζεται στο [o] και προέρχεται από ρήμα α' συζυγίας, π.χ.

γράφω - γράφοντας, διαβάζω - διαβάζοντας, παίζω - παίζοντας, ακούω - ακούοντας

● Γράφεται -ώντας όταν η μετοχή τονίζεται στο [ο] και προέρχεται από ρήμα β' συζυγίας, π.χ.

μιλώ - μιλώντας, γελώ - γελώντας, θεωρώ - θεωρώντας, παρατηρώ - παρατηρώντας

 

2. Η μετοχή του παθητικού ενεστώτα ή του παθητικού παρακείμενου σε [omenos]

● Γράφεται -όμενος όταν η μετοχή τονίζεται στο [ο], π.χ.

εργάζομαι - εργαζόμενος,

λέγω - λέγομαι - λεγόμενος,

έρχομαι - ερχόμενος

● Γράφεται -ωμενος όταν η μετοχή δεν τονίζεται στο [ο], π.χ.

ξηλώνομαι - ξηλωμένος,

διορθώνομαι - διορθωμένος,

λέγω - λέγομαι - ειπωμένος

Εξαίρεση: Μερικές μετοχές που προέρχονται από λόγια ρήματα της β' συζυγίας δεν ακολουθούν τον κανόνα και γράφονται με ώ, π.χ.

τιμώ - τιμώμενος,

προσδοκώ - προσδοκώμενο