συντακτικό της μετοχής

 Καλωσορίσατε στον υπέροχο συντακτικό κόσμο της μετοχής!

Ας συμπορευτούμε σε ένα ακόμη ταξίδι γνώσεων, όπου

 

• θα θυμηθούμε σε τι “μετέχει” η εν λόγω λεξούλα

• θα δούμε αν μπορεί να πάρει υποκείμενο ή αντικείμενο

Η μετοχή, εφόσον είναι ταυτόχρονα και ρήμα και επίθετο, λειτουργεί στον λόγο και ως ρήμα και ως επίθετο.

Συνεπώς, αφού έχει διάθεση και χρόνους, μπορεί να πάρει υποκείμενο ή αντικείμενο.

 

Παραδείγματα

Ο Γιώργος μπήκε στην αίθουσα πηδώντας.

Ποιος πηδώντας;

ο Γιώργος = υποκείμενο της μετοχής

 

Ο Γιώργος μπήκε στην αίθουσα τρώγοντας κουλούρι.

Τι τρώγοντας;

κουλούρι = αντικείμενο της μετοχής

Στη φράση: Ο μαθητής ήρθε κρατώντας βιβλίο

η λέξη μαθητής λειτουργεί ως

• υποκείμενο της μετοχής κρατώντας
• αντικείμενο της μετοχής κρατώντας

Η άκλιτη μετοχή του ενεργητικού ενεστώτα (-οντας ή -ώντας) λειτουργεί στον λόγο ως επιρρηματικός προσδιορισμός, γι' αυτό και λέγεται επιρρηματική μετοχή.

Κυρίως δηλώνει τρόπο, αλλά και χρόνο, αιτιολογία, υπόθεση και εναντίωση. Συνεπώς, έχουμε

 

α. τροπική μετοχή, π.χ.

Ήρθε από το σπίτι τρέχοντας (πώς ήρθε; τρέχοντας)

β χρονική μετοχή, π.χ.

Μπαίνοντας στο σπίτι ακούστηκε το τηλέφωνο (πότε ακούστηκε το τηλέφωνο; μπαίνοντας)

γ αιτιολογική μετοχή, π.χ.

Μη καταλαβαίνοντας τι του είπα, πήγε από την άλλη μεριά (γιατί πήγε από την άλλη μεριά; επειδή δεν καταλάβαινε)

δ.  υποθετική μετοχή, π.χ.

Αγοράζοντας αυτό το κινητό θα έχεις πρόσβαση στο διαδίκτυο (αν αγοράσεις ...)

ε. εναντιωματική μετοχή, π.χ.

Δουλεύοντας τόσα χρόνια δεν κατάφερα τίποτα (αν και δούλευα τόσα χρόνια ...)

Η κλιτή μετοχή

είτε του παθητικού ενεστώτα 

είτε του παθητικού παρακείμενου (-μενος, -μενη, -μενο),

επειδή είναι και επίθετο,

λειτουργεί στον λόγο ως υποκείμενο (η μετοχή συνοδεύεται από το άρθρο της)

ή κατηγορούμενο

ή επιθετικός ή κατηγορηματικός προσδιορισμός, π.χ.

Οι καλεσμένοι ήρθαν = υποκείμενο

Το τραπέζι είναι στρωμένο = κατηγορούμενο

Με κοίταξε με τα λυπημένα μάτια της = επιθετικός προσδιορισμός

επιθετικός προσδιορισμός1 από 4 συρόμενα στοιχεία - λέξεις.

υποκείμενο2 από 4 συρόμενα στοιχεία - λέξεις.

κατηγορηματικός προσδιορισμός3 από 4 συρόμενα στοιχεία - λέξεις.

κατηγορούμενο4 από 4 συρόμενα στοιχεία - λέξεις.

Να βρείτε τη συντακτική λειτουργία των μετοχών στις ακόλουθες φράσεις:

1. Ψήφισαν μόνο οι εγγεγραμμένοι (= 

).
2.  Με στραβοκοίταξε με το προσβεβλημένο (= 

) ύφος της.
3 Είναι πραγματικά προσβεβλημένος (= 

).

4 Οι μαθητές αυτοί είναι καλά διαβασμένοι . 

.5. Κατέβηκε τη σκάλα με τα μάτια κατεβασμένα .

.6 Οι κουρασμένοι απολαμβάνουν τους καρπούς του κόπου τους.