αλωση -πληθυσμος

 https://archive.ert.gr/77516/

Αναγκαστικός εποικισμός της Κωνσταντινούπολης

Αναγκαστικός εποικισμός της Κωνσταντινούπολης



1. Εισαγωγή

ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ -Πριν από την άλωση του 1453  ξεκίνησαν   αθρόες μεταναστεύσεις και μετακινήσεις Ελληνικών πληθυσμών. Φυγάδες από την Κωνσταντινούπολη, σύμφωνα με την παράδοση, έφτασαν στη Θάσο, στη Μυτιλήνη, στη Χίο και στην Ικαρία. Άλλοι πάλι κατέφυγαν στην Κύπρο, στη Ρόδο, στην Εύβοια και στην Πελοπόννησο. Αξιόλογο μεταναστευτικό ρεύμα σημειώθηκε και προς τη Δύση, σε πόλεις της Ιταλικής χερσονήσου και κυρίως στη Βενετία. Η Κρήτη αποτέλεσε ασφαλές καταφύγιο για πολλούς μετανάστες, ευγενείς, λόγιους και κληρικούς.

ΒΙΑΙΟΣ ΕΠΟΙΚΙΣΜΟΣ-ΞΕΡΙΖΩΜΟΣ

. Εκείνη την περίοδο της επέκτασης του οθωμανικού κράτους, οι σουλτάνοι εφάρμοζαν  στις περιοχές που είχαν κατακτήσει ,συστηματικά την πολιτική των εποικισμών. Αυτές οι μετακινήσεις πληθυσμού (sürgün) είχαν καταναγκαστικό χαρακτήρα,.

1453, εάλω η Πόλις και ο κόσμος άλλαξε

Η τύχη του λαού:  Λεηλασίες – Εξανδραποδισμοί 

Μετα τη  βίαιη άλωση ,στις29 Μαίου του 1453 οι κάτοικοι υπερασπιστές  της Πόλης  που δεν κατάφεραν να διαφύγουν, μεταφέρθηκαν από τους Οθομανούς σε διάφορα μέρη προκειμένου να πωληθούν. Οι πηγες αναφέρουν πως χιλιάδες πολίτες σκοτώθηκαν και περίπου 30.000 πωλήθηκαν ως σκλάβοι.

 

Τα πρώτα μέτρα του Μωάμεθ Πορθητή για την πληθυσμιακή ανασυγκρότηση της Κωνσταντινούπολης πάρθηκαν αμέσως μετά την Άλωση .

Εκδόθηκε διάταγμα που επέβαλλε τη μεταφορά πληθυσμού, μουσουλμανικού, χριστιανικού και εβραϊκού, από άλλες πόλεις της οθωμανικής επικράτειας στην Κωνσταντινούπολη.

Οι μετακινήσεις αυτές αφορούσαν κυρίως αστικό πληθυσμό που ασκούσε βιοτεχνικές και εμπορικές δραστηριότητες, ώστε η παρουσία τους να συμβάλει άμεσα στην αναζωογόνηση της οικονομίας της πόλης.


Στόχος βέβαια του σουλτάνου δεν ήταν η διατήρηση της Κωνσταντινούπολης ως χριστιανικής πόλης, αλλά και η ανάδειξή της σε ισλαμικό κέντρο,

 

Οι εποικισμοι , , αυτοί εξελίσσονταν καθ’ όλη τη διάρκεια της βασιλείας του Μωάμεθ Πορθητή και προς το τέλος αυτής είχαν αποδώσει θεαματικά αποτελέσματα. Σε απογραφικό κατάστιχο του 1477 καταγράφονται 14.803 νοικοκυριά, Οι περισσότεροι ήταν μουσουλμάνοι

Εθνοθρησκευτική ομάδα

Αριθμός νοικοκυριών

Μουσουλμάνοι

8.951


Ορθόδοξοι χριστιανοί

3.151


Εβραίοι

1.647


Καφφαίοι (πιθανώς εννοούνται Ιταλοί)

267


Αρμένιοι

372


Καραμανλήδες ορθόδοξοι και Αρμένιοι

384


Τσιγγάνοι

31


Σύνολο

14.803

Είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακός ο αριθμός των μουσουλμάνων που μετακινήθηκαν ΜΕΣΩ ΤΩΝ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΩΝ ΕΠΟΙΚΙΣΜΩΝ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ.

 

Γνωστές περιπτώσεις  αναγκαστικης  μετακίνησης πληθυσμού στην Κωνσταντινούπολη έπειτα από νέες κατακτήσεις είναι:

η Αίνος (1455), η Παλαιά και Νέα Φώκαια (1456),8 η Άμαστρις (1458),9 η Πελοπόννησος (1460),10 η Τραπεζούντα (1461, όπου σε αυτούς που υποχρεώνονται να μετοικήσουν περιλαμβάνεται το σύνολο των ευγενών και αξιωματούχων που θα στελέχωναν σουλτανικές υπηρεσίες), η Μυτιλήνη (1462),11 οι πόλεις του Καραμάν (1468, όπου η μετακίνηση αφορούσε κυρίως μουσουλμάνους· οι οθωμανικές πηγές αναφέρουν ότι αυτό το μέτρο επιβλήθηκε με ιδιαίτερη σκληρότητα),12 ο Κάφφας (1475, η μετακίνηση αφορά μάλλον Ιταλούς). Η μετακίνηση αιχμαλώτων από τη Σερβία και την Ουγγαρία, αλλά και Βουλγάρων, που επίσης μνημονεύεται στις αναφορές των πηγών, αφορούσε αγροτικούς πληθυσμούς που εγκαταστάθηκαν στα αγροτικά περίχωρα της πόλης, τα οποία είχαν επίσης εγκαταλειφθεί κατά την πολιορκία του 1453.13

Τα δεδομένα αυτά δείχνουν το εύρος του ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΟΎ  εποικιστικού προγράμματος και τα υψηλά επίπεδα κινητικότητας του πληθυσμού κατά την εποχή αυτή, δεδομένου ότι οι εποικισμοί δεν αφορούσαν μόνο την Κωνσταντινούπολη.