1821: Η Επανάσταση εξαπλώνεται

 Για να αντιμετωπίσει την Επανάσταση στο ξεκίνημά της, ο αρχηγός του οθωμανικού στρατού, Χουρσίτ πασάς, τον Απρίλιο του 1821 έστειλε εναντίον των επαναστατών τον στρατηγό του, Ομέρ Βρυώνη.

·    Η πρώτη μάχη της Επανάστασης έγινε στο Λεβίδι (χωριό κοντά στην Τρίπολη) στις 14 Απριλίου.

Η νίκη που πέτυχαν εκεί οι Έλληνες ανέβασε πολύ το ηθικό τους.

·    Οι οπλαρχηγοί της Στερεάς Ελλάδας, Αθανάσιος Διάκος, Πανουργιάς και Δυοβουνιώτης, προσπάθησαν να αμυνθούν συντονισμένα στις δυνάμεις του Ομέρ Βρυώνη, όμως έχασαν.

Στην  μάχη της Αλαμάνας (24 Απριλίου) οι Τούρκοι σκότωσαν όλους τους άντρες της ομάδας του Αθανάσιου Διάκου. Τον ίδιο τον Διάκο τον συνέλαβαν και τον θανάτωσαν με φρικτό θάνατο.

·    Λίγες μέρες αργότερα, στις 8 Μαΐου, ο Οδυσσέας Ανδρούτσος έδωσε νικηφόρα μάχη στο χάνι της Γραβιάς, κατορθώνοντας να προκαλέσει αρκετές απώλειες στον τουρκικό στρατό.

·    Στις 12 και 13 Μαΐου στο Βαλτέτσι (χωριό κοντά στην Τρίπολη) δόθηκε μια μεγάλη μάχη, κατά την οποίαν, κάτω από την αρχηγία τού Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, οι Έλληνες νίκησαν. Αυτό ήταν το πρώτο σημαντικό πολεμικό γεγονός της Επανάστασης, αφού η νίκη αναπτέρωσε το ηθικό των εξεγερμένων και άνοιξε τον δρόμο για την απελευθέρωση της Τρίπολης (Τριπολιτσάς, όπως την έλεγαν), που ήταν το διοικητικό και στρατιωτικό κέντρο των Τούρκων στην Πελοπόννησο.

·    Η Επανάσταση άρχισε να μετρά τις πρώτες νίκες της και στο Αιγαίο:

Στα τέλη Απριλίου, Ψαριανοί και Υδραίοι καπεταναίοι βύθισαν ένα τουρκικό πλοίο και αιχμαλώτισαν ένα άλλο.

Στα τέλη Μαΐου, στην ναυμαχία της Ερεσού ο Δημήτρης Παπανικολής με το πυρπολικό του έβαλε φωτιά και κατέστρεψε ένα τουρκικό πλοίο. Από τότε τα πυρπολικά μπήκαν δυναμικά στον Αγώνα και, στην διάρκεια της Επανάστασης, κατάφεραν σημαντικά πλήγματα στο οθωμανικό ναυτικό.

·    Τον Ιούνιο, ο Δημήτριος Υψηλάντης, αδελφός του Αλέξανδρου, έφτασε στην Πελοπόννησο και οι Έλληνες του έδωσαν την γενική αρχηγία του Αγώνα.

·    Στις 23 Ιουλίου οι επαναστάτες κατέλαβαν το κάστρο της Μονεμβασιάς και λίγο αργότερα (7 Αυγούστου) το κάστρο της Πύλου.

·    Στις 26 και 28 Αυγούστου, στα Βασιλικά της Φθιώτιδας, οι Τούρκοι νικήθηκαν για μιαν ακόμα φορά, με συνέπεια να ακυρώσουν για πολύ καιρό τα σχέδιά τους να εκστρατεύσουν εναντίον τής εξεγερμένης Πελοποννήσου.

·    Μετά από πολιορκία αρκετών μηνών, στις 23 Σεπτεμβρίου η Τριπολιτσά έπεσε στα χέρια των Ελλήνων.

Αυτό ήταν ένα πολύ σπουδαίο στρατιωτικό γεγονός, αφού σήμανε την επικράτηση των Ελλήνων στην Πελοπόννησο. Ήταν όμως και ένα μελανό σημείο του Αγώνα, αφού η άλωση της Τριπολιτσάς συνοδεύτηκε από λεηλασίες και σφαγές εναντίον του τουρκικού πληθυσμού εκεί.

Ερωτήσεις κατανόησης

ü Γιατί οι δύο πρώτες μάχες στην Πελοπόννησο, στο Λεβίδι και το Βαλτέτσι, ήταν τόσο σημαντικές για την Επανάσταση;

ü Ποιοι πολέμησαν στην Αλαμάνα; Τι έγινε εκεί;

ü Τι έγινε κατά την μάχη στο χάνι της Γραβιάς;

ü Γιατί η πτώση της Τριπολιτσάς είχε μεγάλη σημασία για τους Έλληνες;

ü  Αναλύστε με λίγα λόγια γιατί έδειξαν τέτοια σκληρότητα οι Έλληνες πολιορκητές της Τριπολιτσάς, όταν κατέλαβαν την πόλη;

(Έχουμε στο μυαλό μας και μία φράση του ιστορικού Σπυρίδωνος Τρικούπη: «Λαός, αποτινάσσων πολυχρόνιον και βαρύν ζυγόν κινείται πάντοτε θηριωδώς κατά των δεσποτών του».)

ü Να αναφέρετε ονομαστικά τα πολεμικά γεγονότα τού 1821, με τους πρωταγωνιστές τους (όπου αναφέρονται αυτοί).