ΕΙΡΕΣΙΩΝΗ -Ο Καρυοθραύστης Ένα μαγικό παραμύθι

Ελληνική Μυθολογία, Οι Ώρες

Ευνομία, Δίκη και Ειρήνη,

που ήταν θεότητες του νόμου και της τάξης, οι οποίες διατηρούσαν τη σταθερότητα της κοινωνίας. Οι Ώρες ήταν κόρες του Δία και της Θέμιδος.

0:03 / 7:07

: Έργο των Ωρών ήταν να παρακολουθούν τα έργα των ανθρώπων. 

ΕΙΡΕΣΙΩΝΗ 

Στόλιζαν κι οι Αρχαίοι "δέντρο"...

Ειρεσιώνη,
έριον = μαλλί προβάτου.


Κλαδί αγριελιάς ή δάφνης στολισμένο με γιρλάντες από λευκό-κόκκινο μαλλί &  καρπούς
(σύκα, καρύδια, αμύγδαλα, κάστανα, δημητριακά, κ.λ.π.), μικρά φιαλίδια με κρασί- μέλι - λάδι ή & μικρές μεταλλικές σφαίρες

(Ήλιος - Σελήνη).Το αποτέλεσμα ήταν ανάλογο του σύγχρονου Χριστουγεννιάτικου δέντρου. Αφιερωνόταν στην Αθηνά, τον Απόλλωνα & τις Ώρες
(Ευνομία, Δίκη, Ειρήνη) και αποτελούσε έκφραση ευχαριστίας για τη γονιμότητα του λήγοντος έτους και παράκληση γονιμότητας & ευφορίας για το επόμενο.
Τα παιδιά περιέφεραν την Ειρεσιώνη στους δρόμους της πόλης των Αθηνών τραγουδώντας τις καλένδες (κάλαντα) από σπίτι σε σπίτι, λέγοντας ευχές και παινέματα για τον νοικοκύρη και παροτρύνοντάς τον να τα φιλέψει γενναιόδωρα. Όταν έφθαναν στο σπίτι τους κρεμούσαν την Ειρεσιώνη πάνω από την εξώπορτά τους και την άφηναν εκεί μέχρι την ίδια ημέρα του νέου έτους, οπότε, αφού τοποθετούσαν τη νέα, κατέβαζαν την παλιά και την έκαιγαν ή κρεμούσαν την Ειρεσιώνη πάνω από την θύρα του Ιερού του Απόλλωνα
(Liddell &Scott, Μέγα Λεξικό της Ε.Γ.)

Η μετάβαση στο έλατο


Το Βυζαντίο καταδίκασε το έθιμο ως ειδωλολατρικό και απαγόρευσε την τέλεσή του. Ωστόσο, οι Έλληνες που ταξίδευαν πολύ το μετέδωσαν στους Βόρειους λαούς, οι οποίοι λόγω έλλειψης ελαιοδέντρων, στόλιζαν κλαδιά από τα δέντρα που φύονταν στις περιοχές τους, όπως είναι τα έλατα.

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ 
Φ. ΚΟΥΚΟΥΛΕ

Το 529 ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός απαγόρευσε την εργασία και τα δημόσια έργα κατά τη διάρκεια των Χριστουγέννων και τα ανακήρυξε δημόσια αργία.Συνηθιζόταν να καλλωπίζονται οι οικίες, να στολίζονται οι πόρτες και τα παράθυρα και να καθαρίζονται οι δρόμοι. Αυτό γινόταν και κατά την εορτή της Γεννήσεως του Κυρίου, οπότε «… εγένετο, και στολισμός διαφόρων κατά διαστήματα στηνομένων στύλων με δενδρολίβανα, κλάδους μύρτου και άνθη εποχής».Κατά το Δωδεκαήμερο τα παιδιά γυρνούσαν τα σπιτια, από τις πρώτες πρωινές ώρες μέχρι το δειλινό και με αυλούς και με σύριγγες (μουσικό όργανο) έλεγαν τα κάλαντα.

Το γιορτινό τόνο της ημέρας φυσικά τον έδιναν τα ανάκτορα, όπου γινόταν προετοιμασία για την πομπική μετάβαση του βασιλιά, από το ιερό παλάτι ως την Αγία Σοφία 

.Ο βασιλιάς φορώντας την χλαμύδα και το στέμμα και συνοδευόμενος από πατρίκιους, συγκλητικούς και στρατηγούς, έβγαινε από τα ανάκτορα και διά μέσου της κεντρικής οδού , της Μέσης Οδού, κατευθυνόταν προς την Αγία Σοφία, επευφημούμενος από το λαό που του εύχονταν

 «Εις πολλά τα έτη». 

ΣΠΟΛΛΑΤΗ!

1833 
Αιώνες αργότερα το ίδιο έθιμο επανεισάχθηκε στην Ελλάδα
από τους Βαυαρούς που συνόδεψαν τον στην Ελλάδα, ως δικό τους Χριστουγεννιάτικο έθιμο. Κάπως έτσι, πραγματοποιήθηκε η μετάβαση απο την αρχαία Ελληνική “Ειρεσιώνη της Ελιάς” στο Ελατό της σύγχρονης εποχής, που πρωτοστολίστηκε το 1833 από τον Βασιλιά Όθωνα ως Χριστουγεννιάτικο δέντρο στα ανάκτορα του Ναυπλίου και νίκησε κατά κράτος το… καραβάκι που είχε στο μεταξύ επικρατήσει ως έθιμο που ταίριαζε στην ναυτική Ελλάδα.

Οι Έλληνες, που στην ιστορική μνήμη τους είχαν την Ειρεσιώνη, υιοθέτησαν πολύ γρήγορα το Χριστουγεννιάτικο δέντρο με το έλατοΤο πρώτο χριστουγεννιάτικο δέντρο που στολίστηκε στην Ελλάδα ήταν το 1833 στα Ανάκτορα του Όθωνα στο Ναύπλιο. Μάλιστα οι κάτοικοι του Ναυπλίου σχημάτιζαν ουρές έξω από το παλάτι για να θαυμάσουν το νεόφερτο όσο και παράξενο για εκείνη την εποχή έθιμο.

 Ετυμολογία    Καρυοθραύστης
                          κάρυο + -ο- + -θραύστης

καρύδι

Ο Καρυοθραύστης Ένα μαγικό παραμύθι

Το πρωτότυπο σκηνικό της δεύτερης πράξης, από την πρεμιέρα της παράστασης το 1892.

Από την πρώτη παράσταση του Καρυοθραύστη, το 1892, στην -τότε- Αγία Πετρούπολη

Το Όνειρο… η Φαντασία… οι Μελωδίες… όλα μαζί και καθένα ξεχωριστά ταιριάζουν απόλυτα στη Χριστουγεννιάτικη ατμόσφαιρα!

Ο Καρυοθραύστης, έργο του Έρνεστ Τέοντορ Αμαντέους Χόφμαν, το οποίο διασκεύασε σε λιμπρέτο ο Αλέξανδρος Δουμάς και πλαισίωσε μουσικά ο μεγάλος Ρώσος συνθέτης Τσαϊκόφσκι, παρουσιάζεται κάθε χρόνο την περίοδο των εορτών σε όλες τις πόλεις του κόσμου.

Το έργο απευθύνεται στα παιδιά σαν το ωραιότερο Χριστουγεννιάτικο δώρο !

Η ιστορία αναφέρεται στο δώρο που έκανε στη μικρή Κλάρα ο νονός της, Ντροσσελμάγιερ, την Παραμονή των Χριστουγέννων σε μια μικρή γερμανική πόλη. Ήταν ένας κινούμενος στρατιώτης, που λειτουργεί ως καρυοθραύστης. Όταν η γιορτή τελειώνει και οι καλεσμένοι φεύγουν, η Κλάρα μπαίνει στο ήσυχο σαλόνι για να κοιμίσει τον Καρυοθραύστη. Καθώς το ρολόι χτυπά μεσάνυχτα, το κορίτσι αποκοιμάται και μεταφέρεται σε έναν παραμυθένιο κόσμο. Το χριστουγεννιάτικο δέντρο μεγαλώνει μαγικά, όλα τα παιχνίδια, ανάμεσά τους και ο Καρυοθραύστης, ζωντανεύουν και ρίχνονται στη μάχη με μεγάλα ποντίκια που εισβάλλουν στο δωμάτιο. Τελικά ο Καρυοθραύστης κερδίζει τη μάχη και μεταμορφώνεται σε έναν όμορφο πρίγκιπα.

Στη δεύτερη πράξη η Κλάρα και ο Πρίγκιπας - Καρυοθραύστης ξεκινούν για ένα μαγικό ταξίδι. Περνούν από την Βασίλισσα του Χιονιού αλλά και από την Χώρα των Ζαχαρωτών με την νεράιδα Ζαχαρένια. Η Κλάρα δεν θέλει να αποχωριστεί τον Καρυοθραύστη της, όμως την Ημέρα των Χριστουγέννων καθώς ξυπνά κοντά στην οικογένειά της, το μόνο που κρατά στα χέρια της είναι ο Καρυοθραύστης, η κούκλα που της είχε χαρίσει ο νονός της.

Ο Καρυοθραύστης, τομουσικό  αριστούργημα του  Τσαϊκόφσκι, δικαίως θεωρείται ένα από τα δημοφιλέστερα μπαλέτα του ρεπερτορίου, αφού η συναισθηματική δύναμη και η θεατρικότητα της μουσικής του συνθέτη μαγεύουν διαχρονικά τους μικρούς και μεγάλους θεατές. 

. Ο Καρυοθραύστης πρωτοπαρουσιάστηκε στο αυτοκρατορικό Θέατρο Μαριίνσκι της Αγίας Πετρούπολης στις 18 Δεκεμβρίου 1892. 

Ρουντόλφ Νουρέγιεφ

Σύνθεση μπαλέτου

1. Εισαγωγή
2. Πράξη πρώτη.
   1. Εικόνα 1.
      1. Στολισμός και φωταγώγηση του χριστουγεννιάτικου δέντρου
      2. Πορεία
      3. Καλπασμός παιδιών και έξοδος γονέων
      4. Χορευτική σκηνή
         1. Η έξοδος του Drosselmeyer
         2. Χορός των κούκλων που κουρδίζουν ( μαζούρκα )
         3. Δαιμονικός χορός
      5. Stage και Grossvater
         1. Η εμφάνιση της κούκλας Καρυοθραύστης
         2. Καρυοθραύστης Πόλκα
         3. Το νανούρισμα της Μαρί και τα παιχνίδια του Φριτς
         4. Χορός γονέων και καλεσμένων (Grossvater)
      6. Σκηνή (Η Μαρία και ο Καρυοθραύστης)
         1. Νανούρισμα
         2. Μεταμόρφωση του νηπιαγωγείου
         3. Ανάπτυξη χριστουγεννιάτικου δέντρου
      7. Η εμφάνιση των ποντικών και η μάχη
   2. Εικόνα 2.
      1. Ελατοδάσος το χειμώνα
      2. Snowflakes Waltz (χορός νιφάδων χιονιού)
3. Πράξη δεύτερη.
   1. Palace of Sweets Confiturenburg
   2. Άφιξη της Μαρίας και του Καρυοθραύστη
   3. Διασκέδαση
      1. Σοκολάτα (ισπανικός χορός)
      2. Καφές (αραβικός χορός)
      3. Τσάι (κινέζικος χορός)
      4. Trepak (ρωσικός χορός, ζαχαροκάλαμο)
      5. Χορός των Ποιμενικών (Δανέζικο αμυγδαλωτό)
      6. Μητέρα Gigon (Zhigon) και κλόουν
   4. Το Βαλς των Λουλουδιών
   5. Pas de deux
      1. The Sugar Plum Fairy και Prince Orshad
      2. Παραλλαγή Ι: ταραντέλα
      3. Παραλλαγή ΙΙ: Χορός της νεράιδας του δαμάσκηνου
      4. Κώδικας
   6. Τελικό Βαλς
   7. Αποθέωση