Τα δόντια μας

 

Τα δόντια μας

Ο ανθρώπινος οργανισμός είναι ένας ακούραστος μετατροπέας ενέργειας. Χωρίς τροφή δεν αντέχει κανείς μας πολύ καιρό. Για να ζούμε χρειαζόμαστε ενέργεια και πρώτες ύλες, που τις παίρνουμε από τις τροφές.

Αυτές περιέχουν χημική ενέργεια που το σώμα μας την αποθηκεύει και τη μετατρέπει σε κινητική, δυναμική (όταν συσπώνται οι μυς μας), θερμική και ηλεκτρική (επικοινωνία εγκεφάλου με μέρη σώματος).

Το ταξίδι της τροφής στο σώμας

μας διαρκεί περίπου 30 ώρες περνώντας από διάφορα όργανα του σώματός μας που τα ονομάζουμε πεπτικό σύστημα.

Τα δόντια είναι τα όργανα του πεπτικού συστήματος με τα οποία κόβουμε και μασάμε τις τροφές. Τα δόντια βρίσκονται στην πάνω και στην κάτω σιαγόνα της στοματικής κοιλότητας. Η οδοντοστοιχία μας αποτελείται από κοπτήρες, κυνόδοντες, προγόμφιους και γομφίους. Στον άνθρωπο αναπτύσσονται δύο γενιές δοντιών, τα νεογιλά και τα μόνιμα.

Λύσε το σταυρόλεξο που βρίσκεται ΕΔΩ.

Παίξε το κουίζ που βρίσκεται ΕΔΩ.

Το πεπτικό σύστημα

ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ

1. ΤΟ ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

 2. ΑΣΚΗΣΗ

ΣΧΟΛΕΙΟ

3. Σχέδια εργασίας (projects) για το Πεπτικό Σύστημα από την Ε΄Δημοτικού

Φτιάχνουμε ένα μοντέλο του πεπτικού συστήματος πάνω σε χαρτόνι Α4, χρησιμοποιώντας καθημερινά και συνήθη υλικά

Υλικά που χρειαζόμαστε

Χρησιμοποιούμε το εικονιζόμενο μοντέλο του πεπτικού συστήματος εκτυπώνοντας το πάνω σε χαρτί ή χαρτόνι Α4 Μαλλί πλεξίματος (συνθετικό), λεπτό σχοινί  Μπαλόνια μικρά (νερόφουσκες), αλλά και μακρουλά μπαλόνια Κόλλες stick ή/και ρευστές Σελοτέιπ ή διάφανη κολλητική ταινία

Ερωτήματα

• Πώς μπορούμε να φτιάξουμε έναν "πεπτικό σωλήνα" που να λειτουργεί ως "μοντέλο του πεπτικού συστήματος";
• Τι υλικά μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για κάθε μέρος του πεπτικού σωλήνα;
• Πώς μπορούμε να επιλέξουμε κατάλληλα υλικά για κάθε μέρος του πεπτικού σωλήνα, τα οποία να μοιάζουν με τα πραγματικά;
• Ποια βοηθητικά όργανα μπορούμε να συμπεριλάβουμε στο μοντέλο μας;
• Τί άλλα υλικά και συνδυασμούς υλικών μπορούμε να κάνουμε και να το κάνουμε καλύτερο και πιο πειστικό (δηλαδή, να μοιάζει με το πραγματικό);

Τι συμβαίνει;
Η πέψη είναι η διαδικασία με την οποία μεγάλα αδιάλυτα μόρια τροφής χωρίζονται σε μικρότερα διαλυτά μόρια, τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τον οργανισμό. 

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ

Τι συμβαίνει;
Η πέψη είναι η διαδικασία με την οποία μεγάλα αδιάλυτα μόρια τροφής χωρίζονται σε μικρότερα διαλυτά μόρια, τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τον οργανισμό. Η πέψη ξεκινά στο στόμα όπου τα τρόφιμα τεμαχίζονται σε μικρότερα κομμάτια καθώς οι άνθρωποι μασούν μέσα στη στοματική κοιλότητα. Η τροφή αναμιγνύεται με σάλιο (σιελογόνοι αδένες), που περιέχει ένα ένζυμο που ονομάζεται αμυλάση. Η αμυλάση αρχίζει να διασπά τους υδατάνθρακες στα τρόφιμα.

Στη συνέχεια, η τροφή περνά προς τα κάτω από το φάρυγγα προς τον οισοφάγο και το στομάχι. Το στομάχι περιέχει οξέα και περισσότερα ένζυμα που διαλύουν την τροφή περαιτέρω. Το στομαχικά οξέα είναι κυρίως υδροχλωρικό οξύ, που εξουδετερώνει τα περισσότερα επιβλαβή βακτήρια και παρέχει το βέλτιστο pH για τα ένζυμα για να λειτουργήσουν. Καθώς η τροφή απελευθερώνεται αργά από το στομάχι προς το λεπτό έντερο, το ήπαρ (συκώτι) προσθέτει αλκαλική χολή στο μείγμα. Αυτό εξουδετερώνει τα οξέα του στομάχου, ώστε να μη βλάψουν το λεπτό έντερο και βοηθά στη διάσπαση των λιπών.

Τα τρία (3) σημαντικότερα ένζυμα παράγονται στο πάγκρεας είναι η αμυλάση, η οποία χρησιμεύει στην πέψη των υδατανθράκων, του άμυλου και του γλυκογόνου, η θρυψίνη που βοηθά στην πέψη των πρωτεϊνών των τροφών και η λιπάση που χρησιμεύει στη διάσπαση των λιπιδίων. Εάν δεν υπήρχαν αυτά τα ένζυμα, οι υδατάνθρακες, οι πρωτεΐνες και τα λιπίδια, δε θα επεξεργάζονταν σωστά και δε θα απορροφούνταν.

Το λεπτό έντερο παράγει ακόμη περισσότερα ένζυμα για να συνεχίσει την πέψη πρωτεϊνών, υδατανθράκων και λιπών. Τα θρεπτικά συστατικά απορροφώνται μέσω των τοιχωμάτων του λεπτού εντέρου και μεταφέρονται στα κύτταρα του σώματος με το αίμα. Στο παχύ έντερο απορροφάται νερό από τα τρόφιμα, και τα άπεπτα τρόφιμα μεταφέρονται στο ορθό ως κόπρανα. Το τελευταίο μέρος του ταξιδιού (ακατέργαστα τρόφιμα) είναι όταν τα κόπρανα βγαίνουν έξω από τον οργανισμό, μέσω του ορθού και του πρωκτού, σε μια τουαλέτα! 

Οι θρεπτικές ουσίες από τα τρόφιμα που τρώμε απορροφώνται από το λεπτό έντερο και στη συνέχεια το παχύ έντερο απορροφά νερό και άλλα θρεπτικά συστατικά που δεν απορροφώνται από το λεπτό έντερο. Το πεπτικό σύστημα είναι το πιο σημαντικό του ανθρώπινου σώματος. 

Το πεπτικό σύστημα είναι υπεύθυνο για την πέψη των τροφίμων στο σώμα και καθορίζει την καλή λειτουργία του σώματος. Το πεπτικό σύστημα αποτελείται από τον "πεπτικό σωλήνα" και τα άλλα βοηθητικά όργανα για την επεξεργασία του φαγητού και επιτρέπει την απορρόφηση στην κυκλοφορία του αίματος. Έχει επίσης μια δομή που επιτρέπει στα "απόβλητα" της διαδικασίας της πέψης να περάσουν για "εξάλειψη" και να αποβληθούν από τον οργανισμό. Ο "πεπτικός σωλήνας" αποτελείται από το στόμα, τη στοματική κοιλότητα, το φάρυγγα, τον οισοφάγο, το στομάχι, (το δωδεκαδάκτυλο και) το λεπτό έντερο, το παχύ έντερο (και το κόλον) και τελειώνει στο ορθό και τον πρωκτό.

θερμότητα

 Θαλής

Ο Θαλής ο Μιλήσιος είναι μέγεθος ασύλληπτο. Είναι η αρχή των πάντων. Είναι ο πρώτος φυσικός στην ιστορία. Είναι ο άνθρωπος που από το 600 π.Χ. στην ουσία είπε στους συνανθρώπους του: «Αφήστε τις ανοησίες και κατανοήστε τον κόσμο με τη λογική».

Ηράκλειτος

Η Μεγάλη Φράση στην ανθρώπινη ιστορία πρωτοειπώθηκε από αυτόν: «Ο κόσμος δεν είναι φτιαγμένος ούτε από χέρι Θεού ούτε από χέρι ανθρώπου. Απλώς είναι». Ήταν ο πρώτος που αντιλήφθηκε σε βάθος τον άνθρωπο λέγοντας «το πεπρωμένο μας είναι ο χαρακτήρας μας». Είναι ο Ηράκλειτος ο Μέγας.

1. Τι είναι η θερμότητα;

Φαντάσου πως  αποφάσισες να φτιάξεις ένα κέικ για να κεράσεις τους φίλους σου. 

Το κέικ ψήνεται στους 200 oC για αρκετή ώρα τώρα, οπότε και αποφασίζεις ότι είναι έτοιμο. 

Τη στιγμή που βγάζεις το ταψί με το κέικ από τον φούρνο προσέχεις πολύ περισσότερο να μην ακουμπήσεις το ταψί, παρά το κέικ. 

Γιατί όμως; Είναι άραγε επειδή το ταψί είναι πιο ζεστό από το κέικ; Αν και τα δύο αντικείμενα βρισκόταν στον φούρνο για την ίδια ώρα πως είναι δυνατόν να έχουν διαφορετική θερμοκρασία;

Για να απαντήσουμε σε αυτό, θα πρέπει πρώτα να καταλάβουμε τι είναι η θερμότητα, τι η θερμοκρασία και τι η θερμική ενέργεια.

Η θερμική ενέργεια είναι η εσωτερική ενέργεια που έχει η ύλη  λόγω των ατόμων και μορίων της που κινούνται ασταμάτητα προς κάθε δυνατή κατεύθυνση, σαν ροκαδες σε συναυλία. 

Πηγή: By Greg L at the English language Wikipedia, CC BY-SA 3.0,
https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=1325234

Χέρια πόδια στην αυλή κι όλοι πέφτουνε στη γη!

Όσο πιο ζωηρά κινούνται αυτά τα σωματίδια, τόσο περισσότερη θερμική ενέργεια έχει το σώμα και τόσο μεγαλύτερη είναι η θερμοκρασία του.

Άρα η θερμοκρασία είναι ένας τρόπος που οι ίδιοι επινοήσαμε για να μας λέει πόσο ζεστό ή κρύο είναι ένα σώμα, δηλαδή τελικά πόσο γρήγορα κινούνται τα μόριά του.

Η θεωρητικά χαμηλότερη θερμοκρασία στο σύμπαν είναι το απόλυτο μηδέν, δηλαδή οι -273.15 oC, ή αλλιώς η βαθμολογία μου στο μάθημα της Φυσικής  στο σχολείο.😍

Διάδοση θερμότητας 

Συχνά ακούς την έκφραση «κλείσε το παράθυρο για να μην μπαίνει κρύο». Σωστότερα θα έπρεπε να λέμε, για να εμποδιστεί η μεταφορά θερμότητας από το θερμότερο εσωτερικό του σπιτιού προς το ψυχρότερο περιβάλλον.

1Παράδειγμα :

• θέρμανση μεταλλικής ράβδου με κομμάτια κεριού από φλόγα λυχνίας
• μεταφέρουν ενέργεια στα γειτονικά μόρια
• πρώτα λιώνουν τα κομμάτια κεριού που βρίσκονται κοντά στο άκρο που θερμαίνεται

Η ακτινοβολία από τον Ήλιο δίνει στη Γη το μεγαλύτερο μέρος της θερμότητάς της. Η ενέργεια από την ακτινοβολία του Ήλιου αποθηκεύεται σε καύσιμα όπως ο άνθρακας, το πετρέλαιο, το αέριο και το ξύλο. Αυτά τα καύσιμα μπορούν να καούν για να παρέχουν περισσότερη θερμότητα.

Πηγές ενέργειας

Κύρια πηγή ενέργειας για τον

 πλανήτη μας είναι ο ήλιος.

η ενέργεια αποθηκεύεται
Με διαφορετικά «πρόσωπα», με διαφορετικές μορφές, ένα μέρος της ενέργειας που ακτινοβολεί ο Ήλιος, αποθηκεύεται στη Γη σε διάφορες «αποθήκες» ενέργειας, που τις ονομάζουμε πηγές ενέργειας.


Πηγές ενέργειας αποτελούν ο Ήλιος, τα τρόφιμα, το

πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, οι ορυκτοί άνθρακες, η

βιομάζα, ο άνεμος και το νερό.

Στις πηγές ενέργειας δεν δημιουργείται ενέργεια αλλά μετατρέπεται μια μορφή ενέργειας σε κάποια άλλη, ώστε να είναι χρήσιμη στον άνθρωπο.

ενέργεια από τα σκουπίδια;;;

Σουδία: Μετατρέπει τα σκουπίδια σε ενέργεια που τροφοδοτεί τα κτήριά της

Τι όμως κάνει την Στοκχόλμη τόσο ξεχωριστή; Ας ξεκινήσουμε .....

Σε κάθε σπίτι υπάρχουν ψηλοί σωλήνες ύψους αρκετών μέτρων όπου συλλέγονται τα απορρίμματα. Από εκεί με ισχυρή πίεση αέρα περνούν μέσα από ένα δίκτυο σωλήνων και φθάνουν στο σημείο από όπου μεταφέρονται στον χώρο ανακύκλωσης.

Ανακύκλωση υπάρχει ωστόσο και στο νερό. Στη μονάδα επεξεργασίας παράγεται βιολογικά φυσικό αέριο για οικιακή χρήση ή τη δημόσια συγκοινωνία. Από εκεί το υπόλοιπο νερό τροφοδοτεί το κεντρικό σύστημα θέρμανσης της συνοικίας.

Το μυστικό της επιτυχίας;

Το μυστικό της επιτυχίας των Σουηδών είναι: υποδομή, ανακύκλωση και μικρές αποστάσεις μεταξύ των διαφόρων συστημάτων επεξεργασίας και ανακύκλωσης που λειτουργούν ως συγκοινωνούντα δοχεία.

Σκουπίδια που χρησιμοποιεί η Σουηδία για να διατηρεί τα σπίτια της ζεστά και φωτεινά

Ο σταθμός ηλεκτροπαραγωγής στο Μάλμε της Σουηδίας

Πέρα από τις ενεργειακά πιο αποδοτικές κατοικίες, υπάρχει και ένα νέο, έξυπνο σύστημα συλλογής σκουπιδιών που είναι καθ’ οδόν.

Κάθε νοικοκυριό θα έχει στη διάθεση του διαφορετικό χρώμα σακούλες για τα διαφορετικά είδη σκουπιδιών. Όλες οι σακούλες θα πετάγονται στο ίδιο σημείο, από το οποίο θα καταλήγουν σε ένα δημοτικό, υπόγειο κέντρο διαλογής -κάτι σαν ένας τεράστιος υπόγειος κάδος απορριμμάτων. Πώς θα γίνεται η διαλογή; Με αισθητήρες που θα προσδιορίζουν τα σκουπίδια κάθε σακούλας με βάση το χρώμα. 

«Η ηλεκτρική ενέργεια στη Σουηδία προέρχεται σχεδόν αποκλειστικά από πηγές ενέργειας που δεν βασίζονται σε ορυκτά καύσιμα, https://www.tovima.gr/2009/11/01/science/symbiocity-i-prasini-poli-twn-soyidwn/

ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

 

ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ -ελέγχω τις απαντήσεις μου στο τετραδιο εργασιων -ΑΥΤΟΔΙΟΡΘΩΣΗ

Χημική είναι η ενέργεια που είναι αποθηκευμένη στα τρόφιμα, και στα καύσιμα (ξύλα, κάρβουνα,πετρέλαιο, φυσικό αέριο).

Η χημική ενέργεια απελευθερώνεται με την καύση που είναι μια χημική αντίδραση.

Ηλεκτρική είναι η ενέργεια που μεταφέρεται από το ηλεκτρικό
ρεύμα.

Πυρηνική ονομάζεται η ενέργεια που είναι αποθηκευμένη στον

πυρήνα των ατόμων.

Θερμότητα ονομάζεται η ενέργεια που ρέει από ένα σώμα σε

ένα άλλο, και  πάντα από το θερμότερο στο ψυχρότερο.

Σχεδόν σε κάθε μετατροπή μιας μορφής ενέργειας σε μια άλλη  εμφανίζεται η θερμότητα.

Φωτεινή ενέργεια ονομάζεται η ενέργεια που που μεταφέρει το φως.

Η κινητική και η δυναμική είναι οι δύο βασικές μορφές ενέργειας .Θα μπορούσαμε όλες τις υπόλοιπες μορφές ενέργειας να τις κατατάξουμε σε μια από τις δύο αυτές μορφές.

Κινητική ενέργεια είναι η ενέργεια που

έχουν τα σώματα εξαιτίας 
της κίνησής τους.

Για να έχει κινητική ενέργεια ένα σώμαΠρέπει να     ΚΙΝΕΙΤΑΙ.

Δυναμική ονομάζεται η ενέργεια που έχει ένα σώμα ή  εξαιτίας της
θέσης του (ύψος που βρίσκεται), 

ή της  κατάστασης (παραμόρφωσης) που

βρίσκεται

............................................................................

ΤΕΛΟΣ

ΣΧΟΛΕΙΟ

1.Να χαρακτηρίσεις καθεμία από τις προτάσεις που ακολουθούν ως σωστή (Σ) ή ως λανθασμένη (Λ).

 (α) Η ενέργεια εμφανίζεται με μία και μοναδική μορφή. 

(β) Ηλεκτρική ενέργεια είναι η ενέργεια που μεταφέρεται από το ηλεκτρικό ρεύμα. 

(γ) Θερμότητα είναι η ενέργεια που περικλείει ένα κρύο σώμα.

 (δ) Φωτεινή ενέργεια είναι η ενέργεια που έχει το φως.

(γ) Δυναμική είναι η ενέργεια που έχουν οι δυνατοί! 😄😂

(δ) Χημική ενέργεια είναι η ενέργεια που αποθηκεύεται σε  τροφές,στο κάρβουνο,στο πετρέλαιο....

ενεργεια

 

Υ Λ Η 

Οτιδήποτε υπάρχει στο σύμπαν είναι ύλη. Η Γη, οι θάλασσες, ο αέρας, ο Ήλιος, τα άστρα. Καθετί που o άνθρωπος παρατηρεί, που μπορεί να το αγγίζει ή να το αισθανθεί είναι ύλη.
Η ύλη μπορεί να μετατραπεί σε ενέργεια και η ενέργεια σε ύλη. 

Ύλη και ενέργεια

 η βάση της ισορροπίας στο σύμπαν.

Μορφές ενέργειας

Η ενέργεια έχει πολλά πρόσωπα... Αυτά τα διάφορα «πρόσωπα» της ενέργειας ονομάζονται μορφές ενέργειας.

ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΥΠΑΡΧΕΙ ΠΑΝΤΟΥ.....

ΚΙΝΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ 

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

• Η κινητική και η δυναμική είναι οι δύο βασικές μορφές ενέργειας.

Κινητική ενέργεια είναι η ενέργεια που έχουν τα  σώματα εξαιτίας της κίνησής τους.

Κινητική

Δυναμική ονομάζεται η ενέργεια που έχει ένα σώμα ή  εξαιτίας της θέσης του (ύψος που βρίσκεται), ή της κατάστασης (παραμόρφωσης) που βρίσκεται.

Η δυναμική ενέργεια είναι συσσωρευμένη ενέργεια που περιμένει απλώς να απελευθερωθεί για να μετατραπεί σε άλλες μορφές ενέργειας.

Δυναμική                   Δυναμική 

Δυναμική                                 Δυναμική 

Πυρηνική

Πυρηνική ονομάζεται η ενέργεια που είναι αποθηκευμένη στον πυρήνα των ατόμων.

Η μεταβολή αυτή μπορεί να είναι είτε σχάση (διάσπαση) πυρήνων είτε σύντηξη (συνένωση) πυρήνων.

...............................................................................................................