ΕΛΕΝΑ ΚΑΛΑΜΠΑΚΑ Ε΄ ΤΑΞΗ για τους μαθητές του τμήματος: ΓΙΟΡΤΗ Το Μεσολόγγι ως σύμβολο ελευθερίας

Τετάρτη 6 Μαρτίου 2024

ΓΙΟΡΤΗ Το Μεσολόγγι ως σύμβολο ελευθερίας

Το Μεσολόγγι ως αρχέτυπο θυσίας, ως σύμβολο ελευθερίας, ως εμβληματικός τόπος μνήμης, έχει αποβεί στην κοινή συνείδηση του νέου ελληνισμού αστείρευτη πηγή συγκινήσεων και πρότυπο που καθορίζει τα ηθικά μέτρα και τις αξίες της συνύπαρξης και των συλλογικών επιδιώξεων μιας κοινωνίας η οποία επιθυμεί να υπάρχει ως ελεύθερο έθνος.

Χάρις στην εφημερίδα Ελληνικά Χρονικά έχουμε λεπτομερή καταγραφή όλων των γεγονότων της πολιορκίας του Μεσολογγίου, από την 1η Ιανουαρίου 1824 μέχρι και την 20η Φεβρουαρίου 1826.

Ηταν η φωνή των “ελεύθερων πολιορκημένων” του Μεσολογγίου. ....Λειτούργησε ως το ημερολόγιο της πολιορκίας αλλά και ως εκπαιδευτικό μέσο, καθώς στις σελίδες της αναλύονταν έννοιες όπως η Δημοκρατία, ....η Ελευθερία.... και η Δικαιοσύνη....

Διαβάζουμε στα ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ

Στις προτάσεις των Τούρκων για συνθηκολόγηση και παράδοση οι Μεσολογγίτες αντιδρούσαν με χιούμορ και ειρωνεία: τους έστελναν δοχεία με κρασί για να γιορτάσουν την "νίκη" τους, και τους παραγγέλναν:

"Τα κλειδιά του κάστρου τα έχουμε πάνω στα κανόνια. Έλα να τα πάρεις!

Οι «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» είναι μία από τις κορυφαίες ποιητικές συνθέσεις του Διονυσίου Σολωμού. ....Εργο εμπνευσμένο από τα γεγονότα της πολιορκίας και της εξόδου του Μεσολογγίου, κατά την Επανάσταση του '21.

Ελεύθεροι Πολιορκημένοι ΑΠΟ ΤΟ Β' ΣΧΕΔΙΑΣΜΑ

Άκρα του τάφου σιωπή στον κάμπο βασιλεύει·

λαλεί πουλί, παίρνει σπυρί, κι η μάνα το ζηλεύει.

Τα μάτια η πείνα εμαύρισε· στα μάτια η μάνα μνέει·

στέκει ο Σουλιώτης ο καλός παράμερα και κλαίει:
«Έρμο τουφέκι σκοτεινό, τί σ’ έχω γω στο χέρι;

Οπού συ μου ’γινες βαρύ κι ο Αγαρηνός το ξέρει.»

αΗ Έξοδος.
Είναι Απρίλιος του 1826.Οι κάτοικοι αρνούνται να παραδοθούν. .... Yποφέρουν από πείνα και αρρώστιες..... Κι είναι άνοιξη. ....Η φύση, γεμάτη ζωή, είναι σαν να θέλει να παρασύρει τους πολιορκημένους με την ομορφιά της. ....Οι πολιορκημένοι Μεσολογγίτες όμως βάζουν το χρέος για την πατρίδα πάνω από τη ζωή τους.

Η ΠΟΛΙΟΡΚΙΑ ΤΟΥ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ

Σάββατο μέρα πέρασαν......... από το Μεσολόγγι

την Κυριακή ήταν των Βαγιών,....... Σάββατο του Λαζάρου

κι άκουσα μέσα κλάματα,....... δάκρυα και μοιρολόγια.

Δεν έκλαιγαν του σκοτωμό ....... κι ούτε για τα ΠΑΛΙΚΑΡΙΑ,

μον’ έκλαιγαν για το ψωμί ....... οπού ‘λειψε τ’ αλεύρι.

«Μήτε τα τόσα ασκέρια των Τούρκων , μήτε οι τόσες αρμάδες, μήτε οι τόσες τέχνες των Ευρωπαίων, μήτε η αρρώστια μπόρεσαν να γονατίσουν τους υπερασπιστές του.

Τους λύγισε η πείνα, που κανείς αντρειωμένος δεν τη νίκησε ποτέ.

Μα ούτε και τότε παραδόθηκαν. Προτίμησαν να μείνουν λεύτεροι».

Η Μαρτυρία του ίδιου του Ιμπραήμ:

<<Βλέπεις πως λιωνει εκείνο το χιόνι. Ετσι θα λιώναμε κι’μείς όλοι,..... άν η φρουρά του Μεσολογγιού είχε τροφές .......για τρείς ακόμα εβδομάδες».

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ

Να ‘μουν πουλί να πέταγα, ....... να πήγαινα τ’ αψήλου

ν΄ αγνάντευα τη Ρούμελη,....... το έρμο Μεσολόγγι,

πώς πολεμά με την Τουρκιά, ....... με τέσσερους πασάδες.

Και ο Μακρής τούς φώναξε....... και ο Μακρής φωνάζει :

Παιδιά, βαστάτε τ΄ άρματα ....... και τα βαριά ντουφέκια

και το μεντάτι έρχεται....... στεριάς και του πελάγου,

...............................................

Μήτε μεντάτι έφτασε ..................μήτε βοήθεια φτάνει.

και οι κλεισμένοι ξώρμησαν........ με τα σπαθιά στα χέρια

Οι οπλαρχηγοί σε μυστική σύσκεψη αποφάσισαν έξοδο. Την όρισαν για τα ξημερώματα της Κυριακής.

Σάββατο του Λαζάρου. ...10 Απριλίου.... Βράδυ. δύο ώρες μετά τη δύση του ήλιου. 3.000 περίπου μαχητές και 6.000 γυναικόπαιδα χωρισμένοι σε τρία σώματα βγήκαν από το κάστρο. Τους ακολουθούσαν οι γυναίκες που φόρεσαν αντρικά ρούχα και κρατούσαν το όπλο στο χέρι, μαζί με τα παιδιά και τους γέροντες.

Οι Τούρκοι όμως ήταν ειδοποιημένοι....... Προδοσία; ..... Προδοσία;

Ποιος ξέρει... .

Εκείνη την δύσκολη ώρα, από την μεσαία ομάδα, αυτήν με τα γυναικόπαιδα, ακούστηκε μια φωνή "Πίσω! Πίσω!". Επικράτησε πανικός. Άλλοι πήγαιναν μπροστά για να φύγουν, άλλοι γυρνούσαν πίσω.
Από τους 3.000 που πήραν μέρος στην Έξοδο, οι 1.700 σκοτώθηκαν.
Άλλα 6.000 γυναικόπαιδα οδηγήθηκαν στα σκλαβοπάζαρα της Ανατολής.

Οι Τούρκοι μπήκαν στο Μεσολόγγι.... Οδομαχίες και πόλεμος ....σπίτι με σπίτι..... Οι πολιορκημένοι είχαν μετατρέψει τα σπιτια τους σε μπαρουταποθήκες... Με αναμμένο δαδί .... έβαζαν φωτιά στο μπαρούτι ...για να ΠΕΘΆΝΟΥΝ ΛΕΎΤΕΡΟΙ .

Το πρωί, κάθε αντίσταση είχε καμφθεί. Το Μεσολόγγι είχε πέσει. ... στις 11 Απρίλη του 1826.

Σαν ξημέρωσε η 13η του Απρίλη είκοσι σπίτια μείνανε όλα κι όλα όρθια στο Μεσολόγγι.

Το Μεσολόγγι έπεσε την άνοιξη·.... ο ποιητής παρασταίνει την Φύση, εις τη στιγμή που είναι ωραιότερη, ....ως μία δύναμη, η οποία, με όλα τ’ άλλα και υλικά και ηθικά ενάντια, προσπαθεί να δειλιάσει τους πολιορκημένους·.... ιδού οι Στοχασμοί του ποιητή:....

Η ωραιότης της φύσης, που τους περιτριγυρίζει, αυξαίνει εις τους εχθρούς την ανυπομονησία να πάρουν τη χαριτωμένη γη,.... και εις τους πολιορκημένους τον πόνο ότι θα τη χάσουν.

Ο Απρίλης με τον Έρωτα.... χορεύουν και γελούνε,

κι όσ’ άνθια βγαίνουν και καρποί ....τόσ’ άρματα σε κλειούνε.

.Και μες στης λίμνης τα νερά, ....οπ’ έφθασε μ’ ασπούδα,

έπαιξε με τον ίσκιο της ....γαλάζια πεταλούδα,

που ευώδιασε τον ύπνο της ....μέσα στον άγριο κρίνο·

ΣΧΕΔΙΑΣΜΑ Γ΄,
Έστησ’ ο Έρωτας χορό .... με τον ξανθόν Απρίλη,

Κι η φύσις ηύρε την καλή.... και τη γλυκιά της ώρα,

Και μες στη σκιά που φούντωσε .... και κλει δροσιές και μόσχους

Ανάκουστος κιλαϊδισμός .... και λιποθυμισμένος.

σΟι απώλειες ήταν τρομακτικές για τους Έλληνες. Οι άρρωστοι και οι αδύναμοι που είχαν μείνει πίσω, πολεμούσαν τους Τούρκους και ανατινάζονταν μαζί με τους .
Μπαίνουν τέλος στο Μεσολόγγι ο Κιουταχής και ο Ιμπραήμ, συνοδευόμενοι από τους ξένους αξιωματικούς και από τους Προξένους στην Πάτρα της Αγγλίας, και της Αυστρίαςι, που έτρεξαν, μόλις μάθανε ότι.... έπεσε το Μεσολόγγι, να συγχαρούν τους πασάδες.

α Ο Κάλβος καταγγέλλει με σκληρό λόγο τους ξένους «προστάτες»…Αγγλους,Γάλλους, Αυστριακούς, Ρώσους
«… τα χέρια σας απλώνετε! τραβήξετέ τα οπίσω… »

ΣΟΛΩΜΟΣ: ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΠΟΛΙΟΡΚΗΜΕΝΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΑ Α

«Το χάραμα επήρα
του Ήλιου το δρόμο
,κρεμώντας τη λύρα
τη δίκαιη στον ώμο,
—κι απ’ όπου χαράζει ώς όπου βυθά,

τα μάτια μου δεν είδαν τόπον ενδοξότερον από τούτο το αλωνάκι.» *

Παράμερα στέκει ο άντρας και κλαίει·

αργά το τουφέκι σηκώνει και λέει:

«Σε τούτο το χέρι τί κάνεις εσύ;

Ο εχθρός μου το ξέρει πως μου είσαι ...βαρύ.»

δρόμο να σχίσουν τα σπαθιά κι ελεύθεροι να μείνουν
εκείθε με τους αδελφούς, εδώθε με το χάρο.

τα μάτια μου δεν είδαν τόπον ενδοξότερον από τούτο το αλωνάκι.»

Η κατάληψη του Μεσολογγίου έμοιασε να σημαίνει το τέλος της εξέγερσης. Αντίθετα όμως αυτή η σφαγή...... ταρακούνησε τους λαούς του κόσμου και σήμανε την αρχή της τελικήςνικης της Ελληνικής Επανάστασης.

Το ηρωικό Μεσολόγγι έμεινε κάτω από την τουρκική κυριαρχία για τρία ακόμη χρόνια. Στις, 2 Μάη του 1829 υπογράφεται συνθήκη με την οποία η πόλη παραδόθηκε στο νέο ελληνικό κράτος. Από τις 10 Μάη 1829 οι Μεσολογγίτες επιστρέφουν στην έρημη πόλη.

Τα ιερά του χώματα, ελεύθερα πια, ξαναγεμίζουν ζωή.
Τέλος, δεν θα μπορούσαμε να μην αναφερθούμε σε αυτό το μικρό μας αφιέρωμα στην αντίληψη του Σολωμού

ότι η Ιστορία - και η Επανάσταση - είναι πράξη συλλογική, όχι ατομική

η Ιστορία - και η Επανάσταση - είναι πράξη συλλογική, όχι ατομική.

.Πρωταγωνιστής είναι ο ίδιος ο λαός , «που αγωνίζεται τον καλόν αγώνα».

Jean M. Mercier (1788-1874), Mεσολογγίτες πρόσφυγες. Tο θέμα του έργου μάς παραπέμπει έμμεσα στην εποποιία του Mεσολογγίου, στο κορυφαίο δηλαδή γεγονός της Eλληνικής Eπανάστασης, που συγκλόνισε τη διεθνή κοινή γνώμη σε μία δύσκολη φάση του Αγώνα. Circa 1830. Eλαιογραφία, 0,37x0,58 μ.