Σμύρνη και Χριστούγεννα: «Αχ, αυτά τα σπίτια.!..»
Τα σπίτια ήταν διώροφα, πάντα υπερυψωμένα, με τρία τέσσερα σκαλάκια, και οι πόρτες τους έμπαιναν λίγο πιο μέσα, ώστε τον χειμώνα δε βρεχόσουν μέχρι να σου ανοίξουν.
Όταν άνοιγε η πόρτα, αμέσως ήταν η τραπεζαρία. Λοιπόν τα βράδια έβλεπες τις οικογένειες μαζεμένες τριγύρω στο τραπέζι σε φρεσκοσιδερωμένα, λινά άσπρα τραπεζομάντηλα .Τα σερβίτσια άστραφταν και τα ποτήρια ήταν πάντα ακριβά κολονάτα. Χουρμάδες, μέλι, καρύδια, κάστανα, αμύγδαλα, φρούτα όλα σε πιατέλες στο τραπέζι .Τα σαραλγιά, οι μπακλαβάδες, τα φοινίκια, οι κουραμπιέδες τα λουκούμια τα κανταΐφια, οι λουκουμάδες οι βασιλόπιττες ήταν τα γλυκά των εορτών της Σμύρνης. Συναγωνίζονταν στη γειτονιά για την καλύτερη εμφάνιση και πάντα οι πόρτες ορθάνοιχτες…»
Οι Σμυρνιές στα σπίτια τους, μέρες πριν από τα Χριστούγεννα άρχιζαν τις μπουγάδες και τ’ ασπρίσματα. Στόλιζαν συνήθως καραβάκια. Κάτω από τη μεγάλη κρεμαστή λάμπα του πετρελαίου ή κάτω από τον πολυέλαιο , κρεμούσαν ένα κλαδί από γκι, το οποίο ονόμαζαν “φιλί”, γιατί όποιος περνούσε από κάτω έπρεπε να το φιλήσει.
ΣΥΝΤΑΓΕΣ -ΚΑΛΛΙΓΡΑΦΙΑ
Tο 1881 ιδρύθηκε από τη «Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία Σμύρνης» το Ομήρειο Παρθεναγωγείο . Περιελάμβανε πλήρες 11τάξιο σχολείο με 2 τάξεις νηπιαγωγείου, 5 Ελληνικού σχολείου και 4 γυμνασίου. Σε αυτό γίνονταν δεκτές «πλην των ορθοδόξων και μαθήτριαι ανήκουσαι εις παν έτερον ανεγνωρισμένον θρήσκευμα, μη ούσαι αι τελευταίαι υπόχρεοι να ακολουθώσι τα εις τας ορθοδόξους διδασκόμενα μαθήματα». Τον Οκτώβριο τού 1886, ύστερα από εισήγηση τού Παύλου Αθηνογένη προς την εφορεία του Παρθεναγωγείου, μετονομάζεται σε «Ομήρειον», προς τιμήν τού «αθανάτου Σμυρναίου ραψωδού». Στο «Ομήρειον» διδάσκονταν έξι γλώσσες (Ελληνικά, Γαλλικά, Αγγλικά, Γερμανικά, Ιταλικά και Αρμενικά), θρησκευτικά, φιλοσοφικά, γραμματολογία (αρχαία και νέα), μαθηματικά, ιστορία, γεωγραφία, φυσική, χημεία, φυσική ιστορία, κοσμογραφία, μουσική, πιάνο,φωνητική, χορός, ιχνογραφία, εργόχειρα και γυμναστική.
Το νέο Ομήρειο αποτελεί την «τελευταία λέξη» της αρχιτεκτονικής της εποχής εκείνης. Είναι καλλιμάρμαρο με ευρύχωρες και ηλιόλουστες αίθουσες παραδόσεων, με μεγάλη αίθουσα τελετών, όπου υπάρχουν οι προτομές του Ομήρου, Σωκράτη, Πλάτωνα και Ρήγα Φεραίου.
Το Ομήρειον ήταν ίδρυμα εθνικό και όχι ιδιωτικό.
Το Ομήρειον το «εγκαλλώπισμα του οφθαλμού της Μικρασίας»
ΘΕΑΤΡΟ«το ζωηρότερον σχολείον της ανθρωπότητος»
Οι Σμυρνιοί λάτρευαν το θέατρο. Υπολογίζεται ότι η πρώτη παράσταση, το 1657, μετά την κατάκτηση από τους Τούρκους, αναφερόταν σε αρχαίο Ελληνικό έργο
Το 1862 στη Σμύρνη χτίστηκε ένα μεγάλο, τριώροφο θέατρο.Τεσσερις σειρες θεωρεια και η πλατεια. Εικονα μεγαλου δυτικοευρωπαϊκου θεατρου.Οι Έλληνες της Σμύρνης εξελίχθηκαν σε ένα ένθερμο θεατρόφιλο κοινό, και ενώ στην αρχή παρακολουθούσαν ξένες παραστάσεις, κυρίως ιταλικές και γαλλικές, με την δημιουργία τοπικών θιάσων, και τις επισκέψεις θιάσων από την Αθήνα, στράφηκαν με ενθουσιασμό στο ελληνικό θέατρο, το οποίο παράλληλα με την ελληνική παιδεία και τις ελληνικές εφημερίδες, λειτούργησε ως έκφραση του ελληνικού πολιτισμού και εμπέδωση της ελληνικής γλώσσας.
Αποτελεί τραγική ειρωνεία το ότι η τελευταία θεατρική παράσταση που δόθηκε στη Σμύρνη τον Ιούνιο του 1922, τρεις μήνες πριν από τον εμπρησμό της και τον τελικό ξεριζωμό , είχε τον τίτλο «Μικρασία Χαίρε».
ο ξεριζωμος 1922
2021
Στη σκηνή του αρχαίου θεάτρου της πόλης, που βρίσκεται στην πλαγιά μεταξύ του Kadifekale και της Αγοράς, βρέθηκε ανάγλυφη πλάκα με παράσταση νεαρού Σατύρου που κρατά λαγοβόλο (κυνηγετικό ραβδί) στο αριστερό χέρι. Μέσα από τις εκτεταμένες αρχαιολογικές έρευνες στις περιοχές των ελληνιστικών πόλεων της Μικράς Ασίας έχει γίνει εμφανές πως η θεατρική αρχιτεκτονική δραστηριότητα, που αναπτύχθηκε εκεί στη διάρκεια των ελληνιστικών χρόνων, εχει έναν εμφανή τοπικό χαρακτήρα. σκηνή του αρχαίου θεάτρου της πόλης, 
