Βυζαντινοι Αυτοκρατορες 4ος αιωνα-8αιώνα- Η εκπαίδευση στο Βυζάντιο

4ος αιώνας
 
Κωνσταντίνος Α' ο Μέγας 

Το ξεκίνημα και η καλύτερη στιγμή της Βυζαντινής αυτοκρατορίας., Η μητέρα του Ελένη ανακαλύπτει τον Τίμιο Σταυρό & τον Πανάγιο Τάφο, Ο επίσκοπος 'Αρειος αμφισβητεί τη θεία φύση του Χριστού Ο.Μ. Κωνσταντίνος δημιουργεί στην πρωτεύουσα πανεπιστήμιο
Ιουλιανός ο Παραβάτης,

Σπούδασε στην Αθήνα την ίδια εποχή με τον Γρηγόριο Ναζιανζηνό και τον Μεγάλο Βασίλειο.Θαυμαστής της Ελλάδας και ο τελευταίος ειδωλολάτρης αυτοκράτορας.

Θεοδόσιος Α'   ο Μέγας

Έκανε τον Χριστιανισμό επίσημη θρησκεία του κράτους. Ενθάρρυνε την καταστροφή μνημείων όπως ο ναός του Απόλλωνα (Δελφοί

5ος αιώνας

Η Ελληνίδα φιλόσοφος Υπατία σκοτώνεται  στην Αλεξανδρεια.

 

Θεοδόσιος Β' ο Μικρός

 425- Ιδρύεται το ΠΑΝΔΙΔΑΚΤΗΡΙΟ.μαθήματα: γραμματική, ρητορική, φιλοσοφία, διαλεκτική, δίκαιο, αριθμητική, γεωμετρία, αστρονομία και μουσική.

6οςαιώνας

Ιουστινιανός Α'

 Αναμόρφωσε τη νομοθεσία: Ιουστινιάνειος Κώδικας, Πανδέκται, Νεαραί.

• 532-537- Χτίζεται η Αγια Σοφιά

• 542 & 558. Πανούκλα σκότωσε το 60% του πληθυσμού

• 550- 2 μοναχοί έφεραν λαθραία μεταξοσκώληκες από την Κίνα

Στάση του Νίκα (532): Οι Βένετοι και οι Πράσινοι ενώθηκαν εναντίον του. Ο αυτοκράτωρ σχεδίαζε να εγκαταλείψει την Πόλη, αλλά η Θεοδώρα ήταν ανένδοτη. 

Ο Ιουστινιανός θα αναπτύξει τη Νομική αναδεικνύοντας το πανεπιστήμιο στο σημαντικότερο κέντρο νομικών σπουδών.

.

7οςαιώνας

Ηράκλειος

626- Πολιορκία της Κωνσταντινουπόλεως από Αβάρους & Πέρσες. Ακάθιστος Ύμνος.

• Τα Ελληνικά επίσημη γλώσσα αντί των Λατινικών

• 628- Θριαμβευτική επιστροφή στην Ιερουσαλήμ του Τιμίου Σταυρού που ξαναχάθηκε οριστικά όταν κατέλαβαν οι Άραβες την Ιερουσαλήμ το 638.

8ος αιώνας

Λέων Γ' ο Ίσαυρος

Έκανε σοβαρές μεταρρυθμίσεις στην αστική νομοθεσία και στη φορολογία. Εισήγαγε την άκρως προοδευτική Εκλογή νόμων και το Γεωργικό νόμο.

• Εποίκισε με Σλάβους ερημωμένες περιοχές

Eικονομαχία με διατάγματα εναντίον των εικόνων (726-729).

Ειρήνη η Αθηναία

 Αποκατέστησε τη λατρεία των εικόνων (όσο ακόμα ασκούσε την αντιβασιλεία).Τερμάτισε την πρώτη περίοδο της Εικονομαχίας.

  Η εκπαίδευση στο Βυζάντιο

Το βυζαντινό εκπαιδευτικό σύστημα λειτούργησε επί έντεκα αιώνες περίπου, κληρονομώντας, όπως είναι φυσικό, την ελληνιστική παράδοση.

Η αξία της μόρφωσης στα Βυζαντινά χρόνια

Το ρήμα «εκπαιδεύω» στα βυζαντινά χρόνια λεγόταν ανάγω και η εκπαίδευση αναγωγή. Αυτός που δε διέθετε εκπαίδευση ονομαζόταν ανάγωγος και ο αγράμματος λεγόταν αναλφάβητος -Φοιτούσαν τα παιδιά των οποίων οι γονείς μπορούσαν να την πληρώσουν .Οσοι δεν μπορουσαν να πληρωσουν ,δεν γνώριζαν ούτε καν ανάγνωση ή γραφή.

Δεν πήγαιναν σχολείο  τα κορίτσια και τα αγόρια, που οι γονείς τους δεν είχαν να πληρώσουν δίδακτρα Τα παιδιά που δεν πήγαιναν σχολείο  έμεναν στο σπίτι , έπαιζαν στις αυλές και στους δρόμους, βοηθούσαν τους γονείς τους στις δουλειές , διδάσκονταν από τους γονείς, τις γιαγιάδες και τους παππούδες τους ιστορίες για τη ζωή και τον τόπο τους, τα έθιμα και τις παραδόσεις των Βυζαντινών

Τα κορίτσια μάθαιναν να κεντούν ,να πλέκουν και να υφαίνουν

Ομως η Βυζαντινή Αυτοκρατορία παρέμεινε το πιο εγγράμματο κράτος στην ιστορία έως και την εμφάνιση των κρατικής παιδείας στην Ευρώπη του 19ου αιώνα. 

6 εως 12 ετών-

προπαιδεία = σημερινό δημοτικό

Σχολεία πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης υπήρχαν και στις επαρχίες αλλά τα παιδιά της ανώτερης κοινωνικής τάξης είχαν ιδιωτικούς δασκάλους. Στο σχολείο τα παιδιά διδάσκονταν γραμματική, δηλαδή γραφή και ανάγνωση, και αργότερα σύνταξη και εισαγωγή στους κλασικούς συγγραφείς. 

Τα παιδιά μάθαιναν να διαβάζουν συλλαβές και σιγά – σιγά κείμενα που θα έπρεπε να τα γράφουν ασφαλτί, δηλαδή χωρίς λάθη.

Παροιμιώδης ήταν η αυστηρότητα του δασκάλου και οι ατέλειωτες επαναλήψεις και αποστηθίσεις

Στην αριθμητική, δηλαδή το «ψηφίζειν», μετρούσαν με τα δάχτυλά τους ή χρησιμοποιούσαν μικρές πέτρες, για να κάνουν τις τέσσερις πράξεις: επισώρευσιν (πρόσθεση), αφαίρεσιν, πολλαπλασιασμόν και επιμερισμόν (διαίρεση).

 Η διδασκαλία έπρεπε να προκαλεί ευχαρίστηση στους μαθητές.Ως αίθουσες διδασκαλίας χρησίμευαν δωμάτια που βρίσκονταν κοντά σε ναούς.

από 12 ετών

-Στην εφηβεία, διδάσκονταν ρητορική, δηλαδή προφορά, απαγγελία και μελέτη των κλασικών και τέλος φιλοσοφία, επιστήμες και τις τέσσερις τέχνες: αριθμητική, γεωμετρία, μουσική, αστρονομία. 

 Η εκπαιδευτική αυτή αντίληψη  προερχεται απ την κλασική Ελλάδα, 5ου π.Χ. αιώνα. Αλλά και ο Πλάτων , απαριθμεί τις τέσσερις επιστήμες . Δηλαδή, γράφει «η φρούρηση της Πόλεως γίνεται από εκείνους που έχουν εκπαιδευτεί πολύ καλά δια της μουσικής, αριθμητικής, γεωμετρίας και αστρονομίας.

-Η κλασική παιδεία απουσιάζει μόνο από τις σχολές των μοναστηριών. Γύρω στον 7ο αιώνα ιδρύθηκε στην Κωνσταντινούπολη η Πατριαρχική Σχολή με διδασκαλία της βασικής κλασικής παιδείας και των θεολογικών κειμένων.

-η Εκκλησία ασκούσε με πολλούς τρόπους, όχι μόνο κατά τη διάρκεια των πρώτων αιώνων αλλά και πολύ αργότερα, τον σημαντικό της ρόλο σ’ όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης.

.................................................................................................................

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ

 

Συνήθως τα κορίτσια, όπως άλλωστε και τα αγόρια των πλουσίων οικογενειών, διδάσκονταν στο σπίτι, από ιδιωτικούς δασκάλους. Οι γυναίκες δεν μπορούσαν να πάνε σε Πανεπιστήμιο. Παρ’ όλες αυτές τις δυσκολίες, συναντούμε πολλές φωτισμένες γυναίκες  όπως: Η Υπατία (370-415 μ.Χ.) στην Αλεξάνδρεια, φαινόμενο μοναδικό πανεπιστήμονος γυναίκας, η Πουλχερία, η αδερφή του Θεοδοσίου Β΄, και η σύζυγός του Αθηναΐδα-Ευδοκία, κόρη του Αθηναίου φιλοσόφου , η οποία είχε σπουδάσει όλες τις επιστήμες, έγραφε ποιήματα και έβγαζε λόγους, έγραψε νομους, η ποιήτρια Κασσιανή (Θ΄ αιώνα), σπουδαία υμνωδός της Ορθόδοξης Εκκλησίας, που η απάντησή της της κόστισε ένα θρόνο, η μεγάλη ιστορικός Άννα η Κομνηνή,

Αθηναΐδα-Ευδοκία,Η Ελληνίδα Φιλοσόφος 

1.Η Αθηναΐς, όπως και ο πατέρας της,καθηγητής της ρητορικής στην Ακαδημία Αθηνών. Ήταν καλλονή, αλλά και με βαθιά κλασική μόρφωση.  Ηταν εθνική (δωδεκαθεο) στο θρήσκευμα και έλαβε αξιόλογη μόρφωση, αφού είχε διδαχθεί τον Όμηρο, τους τραγικούς , νεοπλατωνική φιλοσοφία, αστρονομία και γεωμετρία.

Μετά τον θάνατο του πατέρα της, φαίνεται ότι αδικήθηκε από τα αδέλφια της στην διανομή της πατρικής περιουσίας και κατέφυγε στην Κωνσταντινούπολη το έτος 420  για να διεκδικήσει το δίκαιό της....και γίνεται Αυτοκράτειρα του Βυζαντίου στο πλευρό του συζύγου της Θεοδοσίου του Β'.

Κασσιανή

Γεννήθηκε μεταξύ του 805 και του 810 στην Κωνσταντινούπολη και ήταν γόνος φεουδαρχικής οικογένειας. Ελαβε μέρος στην τελετή επιλογή νύφης για τον αυτοκράτορα Θεόφιλο.

 Ο αυτοκράτορας επέλεγε τη σύζυγο της αρεσκείας του δίνοντάς της ένα χρυσό μήλο. Θαμπωμένος από την ομορφιά της Κασσίας, ο νεαρός αυτοκράτορας την πλησίασε και της είπε: «Από τη γυναίκα ήρθαν στον κόσμο τα κακά », αναφερόμενος στην αμαρτία και τις συμφορές που προέκυψαν από την Εύα. Η Κασσία, ετοιμόλογη, του απάντησε: «Αλλά και από τη γυναίκα ήρθαν στον κόσμο τα καλά », αναφερόμενη στην  ενσάρκωση του Χριστού μέσω της Παναγίας. ο ακριβής διάλογος ήταν:

-Εκ γυναικός τα χείρω.
-Kαι εκ γυναικός τα κρείττω.

 Λέγεται ότι ο εγωισμός του Θεόφιλου τραυματίστηκε με αποτέλεσμα να απορρίψει την Κασσιανή και να επιλέξει τη Θεοδώρα.

Υ Π Α Τ Ι Α ,Η  ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΣ ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ 

Ελληνίδα νεοπλατωνική φιλόσοφος, αστρονόμος και μαθηματικός, διευθύντρια της νεοπλατωνικής σχολής στην Αλεξάνδρεια. 

 Δίδαξε φιλοσοφία και αστρονομία στην Αλεξάνδρεια, όπου και δολοφονήθηκε από όχλο που αποτελούνταν από φανατικούς χριστιανούς.

Ως δασκάλα

Ήταν άξια σεβασμού, καθηγήτρια μαθηματικών και της νεοπλατωνικής φιλοσοφίας στην Αλεξάνδρεια. Φορώντας την κλασική χλαμύδα των φιλόσοφων, δίδασκε δημόσια σε κοινό αποτελούμενο από εθνικούς και χριστιανούς.

Η Υπατία δίδασκε δημόσια για τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη.

Ως μαθηματικός

Η Υπατία  έγραψε τον Αστρονομικό Κανόνα και τελειοποίησε τον Κώνο του Απολλώνιου

Επιμελήθηκε έργα γεωμετρίας, άλγεβρας και αστρονομίας, και γνώριζε πώς να κατασκευάζει αστρολάβους και υγροσκόπια  ,

Το λεξικό του Σούδα αποκαλύπτει ότι η Υπατία έγραψε ένα τόμο με τίτλο Ο Αστρονομικός Κανών, 

Η φήμη της προσείλκυε μαθητές απ' όλη τη Μεσόγειο. Μάλιστα, πιστεύεται ότι την εποχή που πέθανε η Υπατία ήταν η καλύτερη μαθηματικός του Ελληνορωμαϊκού κόσμου, και πολύ πιθανόν και όλου του υπόλοιπου.

Αστρολάβος: Ο υπολογιστής των αστρονόμων

Τι κάνει λοιπόν ένας αστρολάβος κάνουν και πώς ήταν χρήσιμοι στον αρχαίο κόσμο; Πρώτον, επιλύουν προβλήματα υπολογίζοντας π.χ. την ώρα της ημέρας, σύμφωνα με τη θέση του ήλιου και των αστεριών στον ουρανό.Ο ουρανός απεικονιζόταν στην επιφάνεια του αστρολάβου, με επίκεντρο τα 20 φωτεινότερα αστέρια  Οι αρχαίοι γνώριζαν τα σχετικά μεγέθη της Γης και του Ήλιου και τις αποστάσεις μεταξύ τους.Ο αστρολάβος έγινε ένα από τα βασικά εργαλεία για την αστρονομία μέχρι τα τέλη του Μεσαίωνα